26 Φεβ 2019

Πολιτιστικός πλούτος

Τι εμποδίζει μια χώρα να τιμήσει τη δωδεκάδα* γλωσσών που παραδοσιακά μιλιούνται -παράλληλα με την επίσημη- στο έδαφός της, αναδεικνύοντάς τις πριν το διεκδικήσουν ή το υποδείξουν καλοθελητές;

Τι έχει να φοβηθεί η ελληνική πολιτεία -κράτος εντός ευρωζώνης και ΟΟΣΑ, που παραμένει με διαφορά και παρά την κρίση το πλουσιότερο κατά κεφαλήν στην άμεση γειτονιά- αναγνωρίζοντας την πραγματικότητα;

Το έθνος μας είναι πολύγλωσσο. Στην επικράτεια της Ελλάδας είναι εγκατεστημένοι (πριν υπάρξει το κράτος ή επεκταθεί στα σημερινά του όρια) πληθυσμοί που η παραδοσιακή τους γλώσσα -ακόμη κι όταν έχει ενσωματώσει στοιχεία των ελληνικών- δεν είναι η "τρισχιλιετής" που μιλάμε και γράφουμε για να συνεννοούμαστε μεταξύ μας.

Δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι δεν ξέρουμε τίποτα για:

- τα αρβανίτικα της ηπειρωτικής Ελλάδας και κοντινών νησιών, ιδίως οικισμών γύρω από την πρωτεύουσα, γλώσσα συγγενή με τα αλβανικά

- τα σλαβικά της ελληνικής Μακεδονίας (που σώζονται σε τοπωνύμια και στην υπόλοιπη χώρα), που ανάλογα με την περιοχή μοιάζουν με διαλέκτους της ΒΜ** ή της Βουλγαρίας

- τα πομάκικα της Θράκης, γλώσσα συγγενή με τα βουλγαρικά

- τα βλάχικα ή αρωμούνικα της κεντρικής και βόρειας χώρας, γλώσσα συγγενή με τα ρουμανικά

- τα λαδίνο των Εβραίων σεφαραδιτών, γλώσσα κοντινή στα ισπανικά

- τα τουρκικά, βεβαίως, που δεν είναι μόνο επίσημη γλώσσα της θρακικής θρησκευτικής μειονότητας αλλά μιλιούνται και από άλλους, αλλού στη χώρα

- άλλες μη ελληνικές γλώσσες (π.χ. των Ρομά) ή απολιθωματικές ελληνικές διαλέκτους (όπως τα τσακώνικα), που θα υποδείξουν οι ειδικοί και που ίσως δεν έχουμε καν φανταστεί ότι υπάρχουν εμείς οι υπόλοιποι.

Μπορεί κάποιοι να μην έχουν ούτε ένα συγγενή ή πρόγονο από τέτοιο μέρος. Νομίζω ότι οι περισσότεροι έχουμε. Και ξέρουμε. Ή, κάτι έχουμε ακούσει.

Δεν μπορεί στα σοβαρά να ισχυρίζεται κανείς ότι η Ελλάδα κινδυνεύει αν αποφασίσει να προβάλει συνολικά το γλωσσολογικό της μωσαϊκό και το δικό της "e pluribus unum" - αυτόν τον πολιτιστικό πλούτο που σε παλιότερες εποχές, μεγαλύτερης (και αντικειμενικά) ανασφάλειας, καταπιέστηκε ή/και αυτολογοκρίθηκε.

Δεν κινδυνεύει καμία εθνική κυριαρχία (ούτε θα πέσουν έξω οι προϋπολογισμοί) αν στην είσοδο οικισμών προστεθούν μικρές ταμπέλες με το όνομα του χωριού και το καλωσόρισμα στην παραδοσιακή γλώσσα που μιλούσαν "οι παππούδες". Ούτε αν διδάσκονται σε τοπικά φροντιστήρια σε όσους θέλουν να τις μάθουν. Ούτε αν τραγουδηθούν τα "παιδιά της Σαμαρίνας" σε όλες σχεδόν τις βαλκανικές εκδοχές ή αν χορεύεται το ράικο και το πούστσενο σε πανηγύρια.

Δεν χρειάζεται αυτά να μας τα συνιστούν νεόκοποι βαλκάνιοι "αριστεροεθνικιστές" (όπως ο παλαιότερα συμπαθής συγγραφέας που βρίζει την Ελλάδα και τους Έλληνες και ταυτόχρονα οδύρεται που δεν του δίνεται ελληνική υπηκοότητα και ευρωπαϊκό διαβατήριο), ούτε δημοσιογραφικοί οργανισμοί από χώρες που άφησαν να πεθάνουν όλες οι κέλτικες γλώσσες πριν αρχίσουν τα κροκοδείλια δάκρυα για τη διάσωσή τους - κι από λαούς που φεύγουν από την ΕΕ επειδή, βασικά, φοβούνται μην μολυνθούν από τους Πολωνούς και τους Ρουμάνους.

Αν είμαστε στοιχειωδώς σοβαροί (που πολύ αμφιβάλλω, πάντα το ελπίζω όμως), θα το κάνουμε μόνοι μας.

*ή εκεί γύρω
**η χώρα που ήταν κάποτε γνωστή ως πΓΔΜ :)