Το τραγούδι που (παραδόξως) μου κόλλησε το καλοκαίρι

Τον σκοπό τον έμαθα διά της επανάληψης, τον καιρό που η κρατική μας τηλεόραση ένιωθε υποχρεωμένη να προβάλλει τακτικά μια εκπομπή για την Κύπρο – το εθνικό πένθος που φορούσαμε μετά το ’74, όλοι μας, ακόμη κι όσοι ήμασταν πολύ μικροί να το καταλάβουμε. Το μουσικό θέμα της εκπομπής ήταν instrumental και παρέπεμπε σε βράκες και μαντίλες: ως παιδιά της πόλης δεν πολυνοιαζόμασταν τότε για το είδος. 

Πολύ αργότερα συνειδητοποίησα ότι το συγκεκριμένο τραγούδι είχε μπει στα ελλαδικά αυτιά κάποια χρόνια νωρίτερα, με κάτι παραπάνω από τη φολκλόρ γραφικότητά του. Το ’70, ο Κύπριος Μιχάλης Βιολάρης -με σπουδές στη Φιλοσοφική του Καποδιστριακού- είχε εγκαταλείψει το λουκ του νέου κύματος κι είχε γίνει ένας ακόμη καλλιτέχνης του ελληνικού σοφτ στερεώματος, με την απαραίτητη μαλλούρα και το χοντρό σκελετό στο γυαλί. 

Με την εισαγωγή της Τηλλυρκώτισσας μεταφερόμαστε στο ελαφρολαϊκό ηχόχρωμα της διασκέδασης που έγινε mainstream τον καιρό της χούντας. Επιπλέον, ακόμη και πριν ακουστούν τα διαλεκτικά λόγια, ταξιδεύουμε σε αυτό που φανταζόταν τότε ο Έλληνας για την Κύπρο: έναν ηλιόλουστο τόπο τουρισμού, ένα έξτρα μπόνους παράρτημα της Ελλάδας που θεωρούσαμε ότι το είχαμε under control – κάτι που έδειχνε, ξεκάθαρα, πόσο λίγο την καταλαβαίναμε.

Σχεδόν τόσο λίγο, όσο και τους στίχους. Σαν να μην έφταναν ιδιωματισμοί όπως το μιτσίν (μικρό) και η πελλή (τρελλή), η παραδοσιακή Τηλλυρκώτισσα τραγουδιέται σε ένα είδος κορακίστικων, που αν δεν το προσέξεις σου ακούγεται λίγο σαν το γρατζούνισμα μιας κυπριακής λύρας. Τα βερεβέν και βαραβάν που παρεμβάλλονται ανάμεσα στις συλλαβές υποτίθεται ότι δυσκόλευαν τους αλλόγλωσσους – αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν πολλοί τέτοιοι στο νησί παλιότερα ή ότι θα ενδιαφέρονταν να αποκρυπτογραφήσουν ένα τραγούδι για άστρα, πλανήτες, αγέρα(ν) και θάλασσα(ν). 

Δεν ξέρω πόσο κέφι μπορούσε να κάνει ο Ελλαδίτης με το ακατάληπτο τραγούδι – οι στημένες σκηνές της λάιβ εμφάνισης του Βιολάρη σε ταινία του 1975 δεν βοηθούν να συμπεράνουμε. Στους περισσότερους μάλλον δεν θα σήμαινε τίποτα και η περιοχή στην οποία αναφέρεται. Η Τηλλυρία, χερσόνησος στα βορειοδυτικά μεταξύ Λεύκας και Πόλης, ήταν πεδίο συγκρούσεων τον Αύγουστο του 1964 – σε αντίποινα για την επίθεση του Γρίβα ή «Διγενή» στον τουρκοκυπριακό «θύλακα», η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε ελληνοκυπριακούς στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους. 

Ποιος νοιαζόταν όμως το ’70 για όλα αυτά; Under control ήταν όλα, και τότε και στα μέσα Ιουλίου του 1974. Ο «Διγενής» είχε πεθάνει, όμως ο άξιος διάδοχός του Σαμψών τα είχε όλα μελετήσει, ακόμη και την ώρα εκδήλωσης του πραξικοπήματος – στις οχτώ και τέταρτο για να έχει κοπάσει το πρωινό τράφφικ. Το είπε και στο ραδιοφωνικό του διάγγελμα όταν ανέλαβε, ότι όλα τα ζητήματα θα αντιμετωπίζονταν «διά σοβαρής μελέτης και ρεαλιστικής πολιτικής». 

Και σήμερα που οι μελέτες και τα σχέδια επίλυσης δείχνουν να έχουν στερέψει, μια από τις μικρές παρηγοριές είναι η επιμονή κάποιων από τι δύο μεριές της πράσινης γραμμής να βρίσκουν σημεία επαφής. Μεταξύ άλλων, στα τραγούδια, και δη στην Τηλλυρκώτισσα, που εδώ και αρκετά χρόνια κυκλοφορεί και σε τουρκική εκδοχή. Χωρίς κορακίστικα.

Γαύριο Άνδρου - Ιδέες για καλύτερη κυκλοφοριακή λειτουργία

Το παρόν δεν αποτελεί παροχή συμβουλών, ούτε βεβαίως μελέτη. Είναι μια άσκηση επί χάρτου που μπορεί να τη χρησιμοποιήσει ή απορρίψει οποιοσδήποτε αρμόδιος ενδιαφέρεται για την καλύτερη κυκλοφοριακή λειτουργία του τόπου όπου κάνω διακοπές. Είναι μια πρόταση "της φτήνειας": δεν συνιστά μεγάλα οδικά έργα, απλά καλύτερη αξιοποίηση των ήδη υπαρχουσών υποδομών. (Το νησί χρειάζεται συστηματική δουλειά - και δαπάνες - στη συντήρηση του οδικού του δικτύου, που αν συνεχίσει έτσι θα καταστεί τραγικό.) 

Καλό θα ήταν οι αρμόδιες αρχές να προσλάβουν επαγγελματία (πιστοποιημένο) αξιοποιώντας οποιαδήποτε από τις πολλές δυνατότητες προκήρυξης και χρηματοδότησης υπάρχουν. Κακό θα ήταν να μείνει στην αδράνεια όπως έμειναν εδώ και δεκαετίες οι προκάτοχοι και να θεωρήσει ότι όλα βαίνουν καλώς. Ένα λειτουργικότερο και ελκυστικότερο λιμάνι είναι όφελος για ολόκληρο το νησί και πρωτίστως για τον τόπο στον οποίο μπορείς να έρθεις ακόμη και χωρίς αυτοκίνητο και να κάνεις τα πάντα πεζός. Η παρούσα πρόταση είναι εθελοντική, του τύπου "ρίχτο στο γιαλό" - απεικονίζεται με υπόβαθρο από το ελεύθερα διαθέσιμο λογισμικό "Open Street Maps", είναι φτιαγμένη αποκλειστικά ως απασχόληση ελεύθερου χρόνου και εθελοντική συνεισφορά σε έναν διάλογο που πρέπει να γίνει. 

(1) Μονοδρομήσεις. Η κίνηση τόσο των αυτοκινήτων όσο και των πλοίων έχει αυξηθεί. Ο δρόμος πρόσβασης στο λιμάνι είναι πολύ στενός. Πριν πολλά χρόνια επιχειρήθηκε να χρησιμοποιηθεί ο εσωτερικός δρόμος (συνέχεια της οδού προς Βιτάλι) ως παρακαμπτήριος για βαριά οχήματα - ωστόσο, ούτε αυτός υπερτερεί σε πλάτος. Για περιφερειακή οδό σε νέα χάραξη λέγονταν πολλά στο παρελθόν, ήμασταν νιοι και γεράσαμε. Το γενικό σχήμα "έξοδος μέσω Βάρδιας, είσοδος μέσω εσωτερικής οδού" δείχνει το μόνο βιώσιμο σχήμα διαχείρισης του κυκλοφοριακού φορτίου. Με ελάχιστες τοπικές παρεμβάσεις (π.χ. διευκόλυνση στροφής στην περιοχή του σχολείου) θα είναι εφικτή η καλύτερη κυκλοφορία αφενός, η διαμόρφωση στοιχειωδών πεζοδρομίων αφετέρου. Τα ενδιάμεσα δρομάκια ανάμεσα στους δύο μονοδρόμους θα μπορούν να χρησιμοποιούνται όπως περίπου και σήμερα για την μεταξύ αυτών επικοινωνία. 

(2) Παραλιακό μέτωπο. Το παραλιακό μέτωπο είναι προικισμένο με μεγάλο πλάτος, που πρέπει να αξιοποιηθεί αποτελεσματικότερα. Δεν δικαιολογείται να αποτελεί πρόβλημα η στάθμευση των πολλών δεκάδων (όχι όμως και χιλιάδων) οχημάτων που επισκέπτονται το κέντρο του οικισμού σε ώρες "αιχμής" (μεσημεριανά ψώνια, βραδινή έξοδος). Δεν συνυπολογίζονται εδώ τα οχήματα όσων ταξιδεύουν, μιας και έχουν τους δικούς τους χώρους στην οριοθετημένη ζώνη του λιμένα. 

Δεν δικαιολογείται επίσης με τόσο διαθέσιμο χώρο να μην υπάρχει η δυνατότητα ασφαλούς κίνησης πεζών ανά πάσα στιγμή ή αυτή να περιορίζεται σε ένα στενό διάδρομο ανάμεσα σε τραπεζοκαθίσματα και κτίρια. 

Τέλος, δεν έχουν κανένα νόημα τα πολλαπλά δρομάκια ανάμεσα στους "περιστεριώνες" και τις άλλες διαμορφώσεις, όπου δεν καταλαβαίνει κανείς ποιος έχει την προτεραιότητα. Η εικόνα εκεί είναι σχεδόν τριτοκοσμική. 

Η παραλία διακρίνεται σε δύο τμήματα:

(Α) Βόρεια του λιμένα: Το άφθονο πλάτος επιτρέπει τη διαμόρφωση μιας λεωφόρου με νησίδα και λωρίδες παράλληλης στάθμευσης και ανετότερα πεζοδρόμια από ό,τι σήμερα. Ξεχνάμε προς το παρόν τα όνειρα για συνέχεια του παραλιακού μετώπου προς βορρά (αν υπάρξει τέτοια εξέλιξη, αλλάζουν τα δεδομένα και διευκολύνεται η σύνδεση παραλιακού και εσωτερικού δρόμου). 

(Β) Στο ύψος του λιμένα: Ο χώρος είναι ακόμη πιο μεγάλος και με μια καλύτερη διαμόρφωση θα μπορεί να αποφεύγεται το δυσάρεστο φαινόμενο, να αναστατώνεται αχρείαστα ο οικισμός όποτε υπάρχει άφιξη/αναχώρηση πλοίου. Αυτό προϋποθέτη πλήρη επαναδιαμόρφωση των νησίδων που έχουν αποδειχθεί δυσλειτουργικές και σπάταλες σε χώρο. Στο λιμάνι υπάρχει χώρος για μια συνεχόμενη λωρίδα [πορτοκαλί] "ειδικών χώρων στάθμευσης" (ταξί, λεωφορεία, ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα) και ακόμη μεγαλύτερες εκτάσεις [γαλάζιες] για διαμόρφωση πάρκινγκ ΙΧ (σωστά διαγραμμισμένων ώστε να λειτουργούν με τάξη). 

Η θέση της μεγάλης γαλάζιας έκτασης είναι ενδεικτική. Θα μπορούσε να είναι και ανατολικά, δηλ. συνεχόμενα με τα τραπεζοκαθίσματα. Ωστόσο με τον τρόπο που εμφανίζεται επιτρέπει "κυκλικές" κινήσεις στο σύνηθες σενάριο αναζήτησης θέσης στάθμευσης. 

Όλα αυτά μπορούν να συνυπάρξουν -και εδώ- με ανετότερα πεζοδρόμια και σαφέστερα σημεία διάσχισης - αλλαγής πορείας. Επίσης, όλα αυτά αφήνουν ανεπηρέαστες τις τρεις πύλες του λιμανιού. Στη λεπτομέρειά τους αυτές οι ρυθμίσεις θα πρέπει να καθοριστούν με συνεννόηση μεταξύ Λιμενικού Σώματος και Δήμου/Περιφέρειας (με γνωμοδότηση Αστυνομίας για τροχονομικά θέματα).