Στις 6 Μαΐου 2012 όλοι στην Ελλάδα αισθανθήκαμε μια έκπληξη. Πολλοί από μας και κάτι σαν άγρια χαρά. Αιτία, ο κατακερματισμός του εκλογικού σώματος. Κανένα κόμμα δεν ήταν πάνω από 20% και στο προσκήνιο είχαν εμφανιστεί καινούργια φρούτα (ή οι ξαφνικά μεγαλωμένοι καρποί). Ο Σύριζα είχε αφήσει τρίτο το Πασόκ - μεγάλη ανατροπή αυτή - και δεξιότερα της Δεξιάς εμφανίστηκε μια δύναμη κοντά στο 20% από λαϊκιστές-εθνικιστές και νεοναζί. Καλά να πάθουν η Νέα Δημοκρατία και ο Πασόκ, ο δικομματισμός είχε πεθάνει, αυτό θέλαμε τελικά. Και, ακόμη, αυτοί ήμασταν - η ψήφος ήταν αν μη τι άλλο αντιπροσωπευτική, χωρίς εμφανείς σκοπιμότητες, μια και είχε προηγηθεί η μεταβατική περίοδος Παπαδήμου που ενταφίαζε το προηγούμενο σύστημα. Αυτοί ήμασταν: ανοιχτά φασίστες, ανοιχτά κομμουνιστές, ανοιχτά αριστεροί, ανοιχτά λαϊκιστές. Με ένα πρωτοφανές χάσμα γενεών, μια και έως την ηλικία των 45 περίπου σχεδόν όλοι έδειξαν την πλάτη στα (πρώην) μεγάλα κόμματα.
Εκείνη τη μέρα βρέθηκα μαζί με (ή γύρω από) κόσμο που ούτε κι ο ίδιος πίστευε τα αποτελέσματα. Οι ετερόκλητοι "αντιμνημονιακοί" πανηγύριζαν, ανεξάρτητα από το όραμα ενός εκάστου για τον κόσμο, τη χώρα και τη ζωή, ενώ όσοι παρέμεναν πιστοί στον δικομματισμό ΝΔ-Πασόκ ή επέλεξαν μικρότερους σχηματισμούς, υποστηρικτές (έστω με επιφυλάξεις) της "συντεταγμένης ευρωπαϊκής πορείας", έβλεπαν με άλλο μάτι αυτή την κοσμογονία. Βλέπαμε, θα έπρεπε να πω, μια και η θέση μου στη διλημματική τοποθέτηση του προβλήματος (που κορυφώθηκε στο δημοψήφισμα του 2015) ήταν σαφής.
Τι σημασία είχε όμως η δική μου θέση μπροστά στα θαυμαστά που συνέβαιναν; Στις πλατείες σιγά-σιγά εμφανίστηκαν λιγοστοί οργανωμένοι οπαδοί των κερδισμένων, που διαπίστωσαν ότι τους στήριξε περισσότερος κόσμος από ποτέ. Πιτσιρίκια (για μένα τον 43άρη που τα έβλεπα) ανέμιζαν σημαίες του Σύριζα και της Ανταρσύα(ς) με εμφανή την έκπληξη και την αμηχανία να συνοδεύουν τη χαρά τους, σαν να βλέπεις οπαδούς του Απόλλωνα (π.χ.) να πανηγυρίζουν ευρωπαϊκό διπλό. Άλλοι πάλι είχαν ξεφύγει πολύ πέρα από την αγνή χαρά. Οι χρυσαυγίτες φέρονταν σαν να είχαν καταλάβει τα ανάκτορα. Στη συνέντευξη τύπου τους, ένας έως τότε άγνωστος με ξυρισμένο κεφάλι ζήτησε από τους δημοσιογράφους (με το γνωστό "εγέρθητου") να δείξουν σεβασμό στον πρόεδρο - έναν τύπο που είχε χαιρετίσει χιτλερικά στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας.
Αυτοί οι τελευταίοι δεν ήταν αλήτες με τσεκούρια που είχαν κάνει κάποιο ντου ή χάπενινγκ. Ήταν αυτοί που ψήφισε 7% (και στις επόμενες ευρωεκλογές 9%) του ελληνικού λαού. Σε ορισμένες περιπτώσεις επρόκειτο για τοπικούς ήρωες, όπως στην Κορινθία όπου άκουσα ότι στην καταμέτρηση ενός χωριού άκουγες μονότονα το ονοματεπώνυμο "Μπούκουρας Ευστάθιος, Μπούκουρας Ευστάθιος...". Όσο όμως κι αν βρήκα εύλογες εξηγήσεις για το φαινόμενο, δυσκολευόμουν και δυσκολεύομαι ακόμη να καταλάβω πώς κάτι τόσο σημαντικό όσο η ψήφος και η πολιτική θέση μπορεί να αντιμετωπίζεται τόσο άκριτα. Είναι δυνατόν να λειτουργούν σαν μέλη όχλου συμπολίτες, άνθρωποι που "γνωρίζουν πέντε γράμματα", συμπαθείς ή και δικοί σου άνθρωποι; Είναι δυνατόν αυτούς που "γουστάρεις επειδή δέρνουν" να μην τους κρατάς σε κάποια σκοτεινή, ιδιωτική γωνιά του εαυτού σου (παρακολουθώντας κατς ή παίζοντας στον υπολογιστή, ξερωγώ) αλλά να τους προβάλεις ως πολιτική λύση;
Αυτό που μέχρι πριν λίγα χρόνια αντιμετωπιζόταν στη σφαίρα των ψυχικών νόσων, της ψυχολογικής υποστήριξης ή του coaching (ακόμη θυμάμαι τον Τόλη που μιλούσε για "τοξικούληδες" στα εταιρικά μας σεμινάρια κι εμείς χαμογελούσαμε) βρέθηκε να μας περιβάλλει όλο και πιο σφιχτά. Οι ακροαριστεροί χωρίς καμία κύρωση συνεννοούνταν για το πώς θα χρησιμοποιούν τους πυροσβεστήρες και άλλα αντικείμενα ως όπλα στις προ του 2015 διαδηλώσεις. Οι ακροδεξιοί σιγοντάρουν ή και υπερθεματίζουν όποτε οι παρελαύνοντες των ειδικών δυνάμεων βροντοφωνάζουν στο ευρύ κοινό τα συνθήματα που μαθαίνουν στις εκπαιδεύσεις τους. Η κυβέρνηση που αποκτήσαμε το 2015 και οι συνοδοιπόροι της δεν έχουν πρόβλημα να πουν ότι για τον θάνατο εκατό ανθρώπων από την πυρκαγιά φταίνει οι ίδιοι και η αυθαίρετη δόμηση. Και σχεδόν όλοι οι Έλληνες πιστεύουν ότι αν ο Αλβανός δείξει χάρτη με την ελληνική Ήπειρο ως αλύτρωτη πατρίδα είναι φανατισμένος εθνικιστής ενώ αν ο Έλληνας κάνει το ίδιο με την αλβανική Βόρειο Ήπειρο (ενίοτε σηκώνοντας και όπλο) είναι αγνός πατριώτης.
Αν η επαγγελματική εξέλιξη ήταν ο καθοριστικός παράγοντας στην απόφαση να μετακινηθώ σε άλλη χώρα, η τοξικότητα (που αποπνέουν τα παραπάνω και πολλά άλλα) είναι εξίσου σημαντική στην απροθυμία μου να ζήσω αυτόν τον καιρό στην Ελλάδα και στην επιθυμία μου να προστατεύσω τουλάχιστον το στενό μου περιβάλλον από τις παρενέργειες. Το αν η τοξικότητα είναι αμιγώς ελληνικό φαινόμενο είναι μια μεγάλη συζήτηση βεβαίως, που έχω την εντύπωση ότι θα την κάνουμε όλο και περισσότερο όσο πλησιάζουν οι ευρωπαϊκές εκλογές, επτά χρόνια μετά από εκείνον τον ελληνικό Μάιο, και ιδίως -πιθανώς με παρόμοια συναισθήματα, χάσματα γενεών και κοσμογονίες- αφού βγουν τα αποτελέσματά τους.
Εκείνη τη μέρα βρέθηκα μαζί με (ή γύρω από) κόσμο που ούτε κι ο ίδιος πίστευε τα αποτελέσματα. Οι ετερόκλητοι "αντιμνημονιακοί" πανηγύριζαν, ανεξάρτητα από το όραμα ενός εκάστου για τον κόσμο, τη χώρα και τη ζωή, ενώ όσοι παρέμεναν πιστοί στον δικομματισμό ΝΔ-Πασόκ ή επέλεξαν μικρότερους σχηματισμούς, υποστηρικτές (έστω με επιφυλάξεις) της "συντεταγμένης ευρωπαϊκής πορείας", έβλεπαν με άλλο μάτι αυτή την κοσμογονία. Βλέπαμε, θα έπρεπε να πω, μια και η θέση μου στη διλημματική τοποθέτηση του προβλήματος (που κορυφώθηκε στο δημοψήφισμα του 2015) ήταν σαφής.
Τι σημασία είχε όμως η δική μου θέση μπροστά στα θαυμαστά που συνέβαιναν; Στις πλατείες σιγά-σιγά εμφανίστηκαν λιγοστοί οργανωμένοι οπαδοί των κερδισμένων, που διαπίστωσαν ότι τους στήριξε περισσότερος κόσμος από ποτέ. Πιτσιρίκια (για μένα τον 43άρη που τα έβλεπα) ανέμιζαν σημαίες του Σύριζα και της Ανταρσύα(ς) με εμφανή την έκπληξη και την αμηχανία να συνοδεύουν τη χαρά τους, σαν να βλέπεις οπαδούς του Απόλλωνα (π.χ.) να πανηγυρίζουν ευρωπαϊκό διπλό. Άλλοι πάλι είχαν ξεφύγει πολύ πέρα από την αγνή χαρά. Οι χρυσαυγίτες φέρονταν σαν να είχαν καταλάβει τα ανάκτορα. Στη συνέντευξη τύπου τους, ένας έως τότε άγνωστος με ξυρισμένο κεφάλι ζήτησε από τους δημοσιογράφους (με το γνωστό "εγέρθητου") να δείξουν σεβασμό στον πρόεδρο - έναν τύπο που είχε χαιρετίσει χιτλερικά στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας.
Αυτοί οι τελευταίοι δεν ήταν αλήτες με τσεκούρια που είχαν κάνει κάποιο ντου ή χάπενινγκ. Ήταν αυτοί που ψήφισε 7% (και στις επόμενες ευρωεκλογές 9%) του ελληνικού λαού. Σε ορισμένες περιπτώσεις επρόκειτο για τοπικούς ήρωες, όπως στην Κορινθία όπου άκουσα ότι στην καταμέτρηση ενός χωριού άκουγες μονότονα το ονοματεπώνυμο "Μπούκουρας Ευστάθιος, Μπούκουρας Ευστάθιος...". Όσο όμως κι αν βρήκα εύλογες εξηγήσεις για το φαινόμενο, δυσκολευόμουν και δυσκολεύομαι ακόμη να καταλάβω πώς κάτι τόσο σημαντικό όσο η ψήφος και η πολιτική θέση μπορεί να αντιμετωπίζεται τόσο άκριτα. Είναι δυνατόν να λειτουργούν σαν μέλη όχλου συμπολίτες, άνθρωποι που "γνωρίζουν πέντε γράμματα", συμπαθείς ή και δικοί σου άνθρωποι; Είναι δυνατόν αυτούς που "γουστάρεις επειδή δέρνουν" να μην τους κρατάς σε κάποια σκοτεινή, ιδιωτική γωνιά του εαυτού σου (παρακολουθώντας κατς ή παίζοντας στον υπολογιστή, ξερωγώ) αλλά να τους προβάλεις ως πολιτική λύση;
Αυτό που μέχρι πριν λίγα χρόνια αντιμετωπιζόταν στη σφαίρα των ψυχικών νόσων, της ψυχολογικής υποστήριξης ή του coaching (ακόμη θυμάμαι τον Τόλη που μιλούσε για "τοξικούληδες" στα εταιρικά μας σεμινάρια κι εμείς χαμογελούσαμε) βρέθηκε να μας περιβάλλει όλο και πιο σφιχτά. Οι ακροαριστεροί χωρίς καμία κύρωση συνεννοούνταν για το πώς θα χρησιμοποιούν τους πυροσβεστήρες και άλλα αντικείμενα ως όπλα στις προ του 2015 διαδηλώσεις. Οι ακροδεξιοί σιγοντάρουν ή και υπερθεματίζουν όποτε οι παρελαύνοντες των ειδικών δυνάμεων βροντοφωνάζουν στο ευρύ κοινό τα συνθήματα που μαθαίνουν στις εκπαιδεύσεις τους. Η κυβέρνηση που αποκτήσαμε το 2015 και οι συνοδοιπόροι της δεν έχουν πρόβλημα να πουν ότι για τον θάνατο εκατό ανθρώπων από την πυρκαγιά φταίνει οι ίδιοι και η αυθαίρετη δόμηση. Και σχεδόν όλοι οι Έλληνες πιστεύουν ότι αν ο Αλβανός δείξει χάρτη με την ελληνική Ήπειρο ως αλύτρωτη πατρίδα είναι φανατισμένος εθνικιστής ενώ αν ο Έλληνας κάνει το ίδιο με την αλβανική Βόρειο Ήπειρο (ενίοτε σηκώνοντας και όπλο) είναι αγνός πατριώτης.
Αν η επαγγελματική εξέλιξη ήταν ο καθοριστικός παράγοντας στην απόφαση να μετακινηθώ σε άλλη χώρα, η τοξικότητα (που αποπνέουν τα παραπάνω και πολλά άλλα) είναι εξίσου σημαντική στην απροθυμία μου να ζήσω αυτόν τον καιρό στην Ελλάδα και στην επιθυμία μου να προστατεύσω τουλάχιστον το στενό μου περιβάλλον από τις παρενέργειες. Το αν η τοξικότητα είναι αμιγώς ελληνικό φαινόμενο είναι μια μεγάλη συζήτηση βεβαίως, που έχω την εντύπωση ότι θα την κάνουμε όλο και περισσότερο όσο πλησιάζουν οι ευρωπαϊκές εκλογές, επτά χρόνια μετά από εκείνον τον ελληνικό Μάιο, και ιδίως -πιθανώς με παρόμοια συναισθήματα, χάσματα γενεών και κοσμογονίες- αφού βγουν τα αποτελέσματά τους.
2 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου