Για τους ανθρώπους που χάθηκαν όπως και τις 100 περίπου διασώσεις, δεν γνωρίζω αρκετά. Δεν μπορούμε όμως να εξισώνουμε. Η απώλεια είναι λυπηρή, μη αναστρέψιμη και το πρώτο που πρέπει να απασχολεί όσους κοιτούν μπροστά είναι το πώς θα μειωθεί ή θα εξαλειφθεί η πιθανότητα να ξανασυμβεί στο μέλλον.
Μέρος της προετοιμασίας είναι τα διδάγματα από το τι (δεν) έγινε σωστά. Επιλέγω ορισμένες παραμέτρους:
Πρόγνωση. Η ΕΜΥ εδώ και πολλά χρόνια πέρα από τις καθημερινές προγνώσεις εκδίδει και έκτακτα δελτία. Αυτό δεν το κάνει για ψύλλου πήδημα. Τα τελευταία χρόνια, που οι κακοκαιρίες α-λα Αμερική αποκτούν και όνομα (εδώ: Θάλεια), τα έκτακτα δελτία συχνά ταυτίζονται με τέτοια συγκεκριμένα κύματα. Η ΕΜΥ είχε εκδώσει δελτίο (από τις 4/8) για την κακοκαιρία και μάλιστα το επικαιροποίησε (στις 6/8). Στο δελτίο αναφερόταν ανά ημέρα διαφορετική ομάδα περιοχών, στις οποίες αναμένονταν οι εντονότερες βροχοπτώσεις. Η Εύβοια ήταν ανάμεσα σε αυτές τις περιοχές, για το κρίσιμο διάστημα Σαββάτου-Κυριακής (8 και 9/8). Αυτή η πρόγνωση θα έπρεπε να είναι αρκετή για να θέσει σε συναγερμό τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας - τον επιχειρησιακό, συμπεριλαμβανομένης της ενημέρωσης όσων βρίσκονται σε περιοχές που κινδυνεύουν. Δεν γνωρίζω κανένα ποσοτικοποιημένο κριτήριο για αυτές τις περιπτώσεις, άλλωστε σπάνια οι προγνώσεις δίνουν με ακρίβεια χιλιοστά βροχόπτωσης, ούτε εντοπίζουν ακριβή σημεία με τη μεγαλύτερη ένταση. Μόνο και μόνο με τη γνώση ότι η Θάλεια θα χτυπήσει την Εύβοια, το νησί έπρεπε να είναι στο "πόδι". Ήταν;
Ειδοποίηση. Έγινε αρκετή συζήτηση, με εμπλοκή μάλιστα και ακαδημαϊκών, για τη (μη) ενημέρωση του κοινού. Στο Μάτι το 2018 κρίθηκε από πολλούς ως μεγάλη παράλειψη, η μη αποστολή προειδοποιητικών μηνυμάτων στα κινητά. Η τεχνολογική δυνατότητα υπήρχε, με στοχευμένη αποστολή μηνύματος σε όσα κινητά βρίσκονται σε συγκεκριμένες τοποθεσίες (ώστε να μη λάβει, π.χ., ο κάτοικος Πάτρας μήνυμα για τη φωτιά σε εξέλιξη στην Ανατολική Αττική). Αναπτύχθηκε στο μεταξύ το "reverse 112" -το αντίστροφο, δηλαδή, του ήδη υπαρκτού αριθμού 112 που καλούν οι πολίτες- ώστε να γίνεται κεντρικά η ειδοποίηση. Πλέον αυτό είναι διαθέσιμο, πλην, δεν χρησιμοποιήθηκε: ούτε στην εκτεταμένη φωτιά της Κορινθίας (όπου ο κόσμος ειδοποιήθηκε να απομακρυνθεί με καμπάνες εκκλησιών και σειρήνες περιπολικών), ούτε στις πλημμύρες της Εύβοιας. Ακούστηκαν διάφορα επιχειρήματα:
(α) "Δεν χρησιμοποιείς το αντίστροφο 112 χωρίς σοβαρό λόγο". Ωστόσο, μια φωτιά που αναγκάζει σε απομάκρυνση πληθυσμού από κεφαλοχώρια όπως τα Αθίκια Κορινθίας, είναι σοβαρός λόγος. Επίσης, μια κακοκαιρία με όνομα και με έκτακτα δελτία, είναι επίσης σοβαρός λόγος. Μιλάμε ίσως για 10-20 φορές το έτος και μάλιστα σε διαφορετικές περιοχές. Δεν βλέπω τον κίνδυνο απαξίωσης της υπηρεσίας με τέτοιο, σχετικά μικρό αριθμό καίριων ειδοποιήσεων.
(β) "Δεν κάνεις εκκένωση στην έκτακτη ανάγκη διότι προκαλείς εκατόμβη". Αυτό το επιχείρημα δυστυχώς ακούστηκε και από τους απολογητές της διαχείρισης της φωτιάς στο Μάτι. Να σημειώσω ότι η χρήση της λέξης "εκκένωση" είναι ολίγον κουτοπόνηρη. Οι διαδικασίες της Πολιτικής Προστασίας μιλούν για οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πληθυσμού, δηλαδή πριν έρθει στην πόρτα του πολίτη το κακό. Είναι αυτό που δεν έγινε στο Μάτι και έγινε λίγο αργότερα σε οικισμό κοντά στα Ψαχνά Ευβοίας, όπως και φέτος (έστω και χωρίς χρήση αντίστροφου 112) στην Κορινθία. Δεν έγινε στις πλημμύρες της Εύβοιας. Ωστόσο, προβλέπεται ρητά στα σχέδια αντιμετώπισης πλημμύρας, διαχρονικά όπως και στο τελευταίο (εσοδείας 2019) με το όνομα "Δάρδανος", που του αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο. Αξιολογήθηκε λοιπόν ο κίνδυνος και μετά λόγου γνώσεως αποφασίστηκε να μη γίνει απομάκρυνση;
(γ) Να συμπληρωθεί ότι το αντίστροφο 112 δεν είναι μόνο για μηνύματα εκκένωσης / απομάκρυνσης. Στη μοναδική έως τώρα χρήση του (lockdown κορονοϊού), είδαμε ότι κάλλιστα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γενική προειδοποίηση ετοιμότητας. Ακόμη και αν δεν έχει αποφασιστεί απομάκρυνση, υπάρχουν χίλια δυο άλλα πράγματα που μπορεί να μεταδώσει κανείς - μαζικά, γρήγορα, πιασιάρικα (ακόμη και με λινκ για περισσότερες πληροφορίες, π.χ. τις γενικές οδηγίες αντιμετώπισης πλημμύρας, για όποιον θέλει να εμβαθύνει).
Κλιματική αλλαγή. Είναι πλέον όχι απλά μια εύκολη υπεκφυγή αλλά ένα must. Δείχνει οικολογική ευαισθησία και, μαγικά, σε κάνει να πιστεύεις ότι φταίει κάτι ανώτερο των δυνάμεών σου. Χρησιμοποιήθηκε φυσικά από τους διαχειριστές της καταστροφής στο Μάτι, αλλά και από τον λογογράφο του κ. Μητσοτάκη, που το φθινόπωρο του 2019 ως πρωθυπουργός την επικαλέστηκε ως αιτία για την καταστροφή - και ως εξήγηση για το δήθεν ανήκουστο φαινόμενο των 39 βαθμών Κελσίου Ιούλιο μήνα σε συνδυασμό με ανέμους στην ακτή του νότιου Ευβοϊκού. Αναφέρθηκε και φέτος, από τον νυν αρμόδιο υφυπουργό. Είναι γεγονός ότι η βροχόπτωση είχε ακραία ένταση. Στη Στενή Ευβοίας καταγράφηκαν 300 χιλιοστά. Αυτό όμως δεν είναι δείγμα κλιματικής αλλαγής, αλλά έκφραση του δεδομένου κλίματος. Οι πλημμύρες δεν συμβαίνουν κάθε χρόνο στον ίδιο τόπο. Οι υδρολόγοι μιλούν για περιόδους επαναφοράς - στατιστικά, μια συγκεκριμένη υψηλή ένταση συμβαίνει κάθε Ν χρόνια (50, 100 κ.λπ., με διαφορετικές κάθε φορα τιμές). Το Υπουργείο Περιβάλλοντος σχετικά πρόσφατα έχει αναλύσει τα σχετικά δεδομένα για όλη τη χώρα και έχει συντάξει χάρτες επικινδυνότητας πλημμύρας. Οι περιοχές της Εύβοιας που επλήγησαν, δηλ. τα Πολιτικά και ο ποταμός Λήλας (που εσφαλμένα γράφεται Λήδας), αναφέρονται ρητά στο σχετικό σχέδιο. Το αν η ΓΓΠΠ, η Περιφέρεια Στερεάς και οι Δήμοι έχουν αξιοποιήσει αυτή την πληροφορία για να προετοιμάσουν τις τοπικές κοινωνίες για πλημμυρικά φαινόμενα, φαντάζομαι ότι αυτοί οι φορείς το ξέρουν και είναι σε θέση να απαντήσουν.
Μακάρι στο μέλλον να διορθωθούν αρκετά. Έχουμε πολύ δρόμο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου