Για το θανατηφόρο τροχαίο στη βόρεια πρόσβαση της Βουλής (12 Μαρτίου 2021)

Η Ελλάδα έχει κάνει άλματα μπροστά στην οδική ασφάλεια. Στη δεκαετία 2010-2020 πέτυχε τον στόχο της μείωσης κατά 50% των νεκρών από τροχαία ατυχήματα. Πολλά προβληματικά τμήματα και σημεία του οδικού δικτύου έχουν βελτιωθεί, υπάρχει γενικά καλύτερος έλεγχος, και σίγουρα η ίδια η τεχνολογία οχημάτων και μέσων ασφάλειας έχει προχωρήσει. Σημαντική είναι και η ωρίμανση του πληθυσμού, που πλέον σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στο παρελθόν φέρεται και σκέφτεται πιο υπεύθυνα και πιο ευαισθητοποιημένα. Η αυξημένη ευαισθησία "βγαίνει" όχι μόνο στον δρόμο αλλά και στις συζητήσεις, με όλη την ιδιαιτερότητα που συνεπάγεται η εκάστοτε θεματολογία της επικαιρότητας. Ας πω λοιπόν εισαγωγικά ότι ακόμη κι αν συνδέεται με πολιτική σπέκουλα η ενασχόληση με ένα τροχαίο δυστύχημα, υπάρχει πάντα η ελπίδα ότι κάτι θα μείνει και επί της ουσίας. 

Το τροχαίο που έγινε μπροστά στην είσοδο της Βουλής επί της Β. Σοφίας στις 12 Μαρτίου είναι στην επικαιρότητα για μια σειρά από λόγους. Παραδόξως, δεν είναι ο πρωταρχικός λόγος το ότι ήταν σοβαρό και έγινε στην καρδιά της Αθήνας. Η επικαιρότητα ήταν καταιγιστική και ο κόσμος, εκείνο το μεσημέρι Παρασκευής, αν δεν ήταν βυθισμένος στις δουλειές του, παρακολουθούσε αν κατάλαβα καλά το τι γινόταν μέσα στη Βουλή - την "κοινοβουλευτική εκτόνωση" [;] της έντασης που ξεκίνησε λίγες μέρες νωρίτερα στη Νέα Σμύρνη ανάμεσα σε διαμαρτυρόμενους κατά των περιοριστικών μέτρων και στην αστυνομία, για την οποία αποτυπώθηκε τουλάχιστον μία περίπτωση άγαρμπης / βίαιης αντιμετώπισης των διαμαρτυριών - σε ένα κλίμα αρκετά επίφοβο, με τα συστατικά της "ατμόσφαιρας" να περιλαμβάνουν την (τελικά τζούφια) απειλή Κουφοντίνα και την (καθόλου τζούφια) οικονομική κρίση με τη 2η μεγαλύτερη ύφεση της μεταπολεμικής Ελλάδας. 

Η ενασχόληση με το τροχαίο εντάθηκε όταν μαθεύτηκε ότι το εμπλεκόμενο αυτοκίνητο ανήκει στην (αστυνομική) φρουρά της βουλευτού Μπακογιάννη, αδελφής του πρωθυπουργού και μητέρας του δημάρχου Αθηναίων, και όταν κυκλοφόρησε βίντεο με τροχονόμο να διαπληκτίζεται με δικυκλιστή που σταμάτησε μετά το συμβάν στο σημείο. Την Κυριακή 14 Μαρτίου, λοιπόν, βγήκαν ανακοινώσεις τόσο από την Αστυνομία, με τη στερεότυπη αναφορά που γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις περί προανάκρισης, όσο και από την κυρία Μ., που συναισθηματικά αναφέρθηκε στον εμπλεκόμενο μοτοσικλετιστή Ιάσονα - ο οποίος ήταν ήδη σε σοβαρή κατάσταση μετά το τροχαίο, κατέληξε τελικά και η οικογένειά του δώρισε τα όργανά του. 

Η έκταση που δόθηκε και δίνεται στο τροχαίο αυτό, σίγουρα δεν είναι καθόλου παράξενη - όταν σχετίζεται με μέλος προβεβλημένης πολιτικής οικογένειας (σίγουρα αξιέπαινο αυτό το μέλος, για το ότι αισθάνθηκε την ανάγκη να βγάλει ανακοίνωση) και όταν έρχεται στη συγκεκριμένη περίοδο έντονης συζήτησης για τον ρόλο και τις ενέργειες της αστυνομίας. Από το να ασχολείται η κοινή γνώμη με το καρναβάλι (που δεν έγινε κιόλας) ή με το Σαρβάιβορ, δεν βλέπω το πρόβλημα με το να ασχολείται με αυτό το τροχαίο, κι η αντιπολίτευση τη δουλειά της κάνει - αλλά δεν φταίει η αντιπολίτευση που έγινε το κακό.

Πώς έγινε όμως το κακό; Θα προσπαθήσω αφενός να είμαι συνοπτικός στο τι καταλαβαίνω από τις διαθέσιμες πληροφορίες, αφετέρου και επιφυλακτικός γιατί κάποιες πληροφορίες είναι ατελείς και υπάρχουν άλλοι που η δουλειά τους είναι να βγάλουν πορίσματα και να αποδώσουν ευθύνες, όπως σε κάθε τροχαίο με παθόντες. Παρόλα αυτά θα πω το τι καταλαβαίνω, με την όποια εμπειρία και τεχνική μου κρίση, για όση αξία έχει ο λόγος μου και επειδή βλέπω ότι ως συνήθως μιλούν πολλοί, σχετικοί αλλά πρωτίστως άσχετοι - και μιλούν βιαστικά, άκριτα ή εν πάσει περιπτώσει κάνοντας ένα ή περισσότερα λάθη (ενίοτε αθώα, ενίοτε όχι) στον συλλογισμό τους. 

Πού έγινε το κακό; Ήταν αυτό που λέμε waiting to happen. Η Βουλή των Ελλήνων έχει ως κύρια και προβεβλημένη είσοδο μια εντελώς παράτυπη πρόσβαση, απέναντι από το τέρμα της Ακαδημίας. Η είσοδος εκεί απαγορεύεται - από την Ακαδημίας τα βέλη των φαναριών σε στέλνουν δεξιά ή αριστερά, ενώ από την κάθοδο της Β. Σοφίας υπάρχουν μόνο λωρίδες ευθείας, όπως και στην άνοδο. Συγκεκριμένα, η κάθοδος της Β. Σοφίας έχει 3 λωρίδες πριν το φανάρι, που μετά γίνονται 4, ενώ η άνοδος έχει 2, που ανοίγουν σε τρεις. Η είσοδος στη Βουλή γίνεται και από τις 3 προσβάσεις με "σήμα του τροχονόμου". Υπάρχει βέβαια κανονική είσοδος στο υπόγειο γκαράζ από την πλευρά της Αμαλίας, με πινακίδα Ρ-7 απαγορευτική κόκκινη, και με την πρόσθετη ένδειξη ότι εξαιρούνται από την απαγόρευση τα οχήματα της Βουλής. Αλλά ίσως αυτή η πρόσβαση δεν βολεύει όλους. Αντίθετα, ο ερχόμενος από Κολωνάκι, Βόρεια Προάστια, ανατολικές συνοικίες κ.λπ. το πιθανότερο είναι ότι θα βρεθεί στην κάθοδο της Β. Σοφίας και θα μπει/βγει από εκεί. 

Βέβαια η ρύθμιση με τροχονόμο κανονικά είναι μέτρο που λαμβάνεται σε έκτακτες περιπτώσεις κυκλοφοριακής διαχείρισης. Π.χ. όταν έχει χαλάσει ένα φανάρι ή έχει γίνει συμβάν ή έρχεται πρόσωπο VIP για το οποίο λαμβάνονται έκτακτα μέτρα ασφάλειας. Στην πραγματικότητα όμως, όσοι έχουμε περάσει πεζοί τα τελευταία πολλά χρόνια από εκεί, ξέρουμε ότι δεν γίνεται αυτό - αυτές οι διελεύσεις είναι μια μόνιμη κατάσταση. Ενδιαφέρον έχει το ρεπορτάζ βάσει του οποίου ήδη από το 2012 είχε ζητηθεί η τοποθέτηση σηματοδότη. 

Σε κάθε περίπτωση είναι ακατανόητο το γιατί δεν έχει δοθεί μια τέταρτη λωρίδα στην κάθοδο, λίγο πριν την πρόσβαση της Βουλής, ώστε να μπει εκεί επενεργούμενο φανάρι (δηλ. να γίνεται πράσινο μόνο εφόσον υπάρχει αυτοκίνητο που να αναμένει, ή και με χειρισμό απευθείας από το κέντρο ελέγχου). Η άνοδος της Β. Σοφίας έχει δύο λωρίδες, που μπορούν να παραμείνουν 2 για 50-100 μέτρα ακόμη και μετά να ανοίξουν σε τρεις. Άλλωστε, και οι λωρίδες αριστερής στροφής από την Ακαδημίας, δύο είναι, δεν χρειάζονται παραπάνω. Τεχνικές λύσεις, υπάρχουν και μπορούν να μελετηθούν σε λεπτομέρεια. 

Πώς έγινε το κακό; Πρόσφατα στη Νέα Σμύρνη είδαμε τους κινδύνους του να κρίνουμε με βάση ένα αποσπασματικό βίντεο. Δεν μπορεί λοιπόν να γίνει πραγματογνωμοσύνη από ένα μάλλον θολό και μακρινό οπτικό ντοκουμέντο, που μάλιστα δείχνει να έχει αλλοιωθεί, ίσως για να μετριάσει τα μακάβρια στοιχεία. Από τα λίγα που καταλαβαίνω βλέποντας αυτό που διέρρευσε, και μέχρι να δούμε (αν επιτραπεί) το υλικό της προανάκρισης, μπορώ να πω ότι:

- Δεν βλέπω πουθενά τροχονόμο να ρυθμίζει την κίνηση. Το σκούρο υπηρεσιακό όχημα έχει βγει από την τρίτη λωρίδα (και λίγο αριστερότερα) και προσπαθεί σιγά σιγά να "εκβιάσει" το σταμάτημα της ανόδου της Β. Σοφίας ώστε να χωθεί στη Βουλή. Η Β. Σοφίας έχει πράσινο και ανεβοκατεβαίνουν όλοι κανονικά. 

- Κάποια στιγμή από την αριστερή λωρίδα ανόδου ένα ταξί κίτρινο εμφανίζεται να φρενάρει και να αφήνει το υπηρεσιακό να περάσει. Αντίθετα, λίγο αργότερα από τη δεξιά λωρίδα ανόδου εμφανίζεται ένα δίκυκλο που δεν κόβει ταχύτητα. 

- Το δίκυκλο έχει εμφανώς υψηλή ταχύτητα, δεν μου είναι δυνατό να εκτιμήσω πόσο υψηλή. Βρίσκει πάντως στο πίσω μέρος του υπηρεσιακού, το οποίο έχει φτάσει σχεδόν στην άκρη του κανονικού δρόμου, και πέφτει πάνω του με τόση δύναμη ώστε το περιστρέφει κάπως (σχεδόν 45 μοίρες). 

Την ίδια ώρα έχει αρχίσει να ανοίγει η ράμπα. Δεδομένου ότι δεν φαίνεται τροχονόμος, δείχνει να είναι ένας χειρισμός από το φυλάκιο. Το αυτοκίνητο σίγουρα ήταν σε κατάσταση τέτοια ώστε να μπορεί να κινηθεί. Φωτογραφίες δείχνουν ότι σταμάτησε μέσα στον υπαίθριο ασφαλτοστρωμένο χώρο. 

Τι έγινε μετά: Η αστυνομία είναι παρούσα διαρκώς στο φυλάκιο και αν μη τι άλλο, ακόμη και απουσία ρυθμίζοντος τροχονόμου, είχε τον έλεγχο της διαχείρισης αμέσως μετά από το συμβάν. Το όχημα βέβαια κανονικά για να γίνει σωστά η προανάκριση θα έπρεπε να μείνει στο ίδιο σημείο, όπως έμεινε για κάποια ώρα και το δίκυκλο. Υποτίθεται ότι άμεση απομάκρυνση οχημάτων γίνεται μόνο για να αποκατασταθεί η κυκλοφορία, άπαξ όμως και δεν απομακρύνθηκε άμεσα το μηχανάκι δεν θα έπρεπε να είχε καν απομακρυνθεί το αυτοκίνητο. Σε κάθε περίπτωση η ανακοίνωση της αστυνομίας λέει ότι ο οδηγός δεν απομακρύνθηκε και ότι ακολουθήθηκαν όλα όσα προβλέπει ο ΚΟΚ και ο κώδικας ποινικής δικονομίας, βάσει των οποίων δεν είναι υποχρεωτική η αυτόφωρη σύλληψη του οδηγού. 

 

Άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία του ρεπορτάζ είναι:

- Η πληροφορία ότι ο δικυκλιστής δεν είχε καλά δεμένο το κράνος:

- Η αρχική πληροφορία ότι το αυτοκίνητο έβγαινε από τη Βουλή και δεν έμπαινε σε αυτή (που βέβαια έχει πια διαψευστεί, αλλά ένας καχύποπτος δεν μπορεί να τη δει ως ασύνδετη με την απομάκρυνση του αυτοκινήτου). 

Ποιος και τι φταίει; Αυτό το ερώτημα ελπίζεται ότι θα απαντηθεί στη δικαστική διερεύνηση. Δεν μπορώ πάντως σε έναν λογικό κόσμο να φανταστώ ότι δεν φταίει ο οδηγός του υπηρεσιακού οχήματος. Δεν υπάρχει νόμιμη δυνατότητα αριστερής στροφής εκεί. Το ότι το είχε κάνει ίσως εκατό φορές, κι ότι είχε γίνει η ίδια κίνηση με ή χωρίς τροχονόμο χιλιάδες φορές, δεν αλλάζει κάτι. Ούτε είναι υποχρεωμένος ο αντίθετα ερχόμενος να σταματήσει και να αφήσει το υπηρεσιακό αυτοκίνητο να περάσει παράνομα, άσχετα αν αρκετοί το κάνουν οδηγώντας υποχωρητικά (defensive driving το λέμε αυτό, είναι μια πολύ συνετή στάση για να αποφύγουμε ζημιές και θύματα ακόμη κι αν αποθρασύνει καμιά φορά τους "μάγκες" του δρόμου), όπως το έκανε το ταξί. Ο δικυκλιστής δεν ξέρουμε πώς είχε κινηθεί πριν, για την ταχύτητα τα είπαμε, το μόνο βέβαιο είναι ότι ήταν ο αδύναμος κρίκος της ιστορίας και τώρα δεν ζει, και πιθανότατα θα ζούσε αν δεν γινόταν αυτή η αριστερή στροφή. Ή αν γινόταν νόμιμα με σωστό σχεδιασμό, και όχι με προσωρινές-μόνιμες ρυθμίσεις, που μάλιστα γίνονταν πια με αυτοματισμό. (Πού ήταν ο τροχονόμος; Και ήταν ο ίδιος τροχονόμος που, σαν παρωδία του γνωστού ανέκδοτου, το μόνο που είχε να πει λίγο αργότερα στις παρατηρήσεις του πολίτη ήταν το "γιατί δεν φοράς κράνος;") Είναι ντροπή για τη Βουλή των Ελλήνων, που νομοθετεί για την οδική κυκλοφορία και την οδική ασφάλεια, να επικρατεί αυτή η κατάσταση στην πιο προβεβλημένη είσοδό της. Ελπίζω στη μνήμη του δικυκλιστή Ιάσονα να σχεδιαστεί και να λειτουργήσει σύντομα ένας κανονικός κόμβος και να εξαλειφθεί και αυτή η πληγή όπως έχουν έως τώρα εξαλειφθεί σιγά σιγά και άλλες.