30 Αυγ 2016

899 μέτρα

Προχώραγε σε μια κατηφοριά, ίσως από τον διπλανό λόφο με τα πεύκα, που τον λένε Μάριαν. Ο κόσμος παρατεταγμένος στην άκρη τον χειροκροτούσε, όπως έκανε και το στάδιο - ρυθμικά και όρθιο - όταν μπήκε. Σε μια εποχή που οι τελευταίοι μεγάλοι αθλητές του στίβου μας είχαν ήδη πάει στην πολιτική όπως ο γιατρός ή τη ζαχάρωναν όπως ο επικοντιστής, ο μουσάτος Αγρινιώτης τερμάτισε με παγκόσμιο ρεκόρ δίνοντας ελπίδες για ένα λαμπρό μέλλον. Η δική μας χαρά εκεί στην πειραιώτικη γειτονιά ήταν ακόμα μεγαλύτερη από των άλλων συνελλήνων, γιατί ο κοντινότερος οικογενειακός φίλος έμοιαζε στο μαραθωνοδρόμο - αρκετά για να αποκτήσει το περιφραστικό παρατσούκλι Κούσης ο Μεγάλος Αθλητής.

Οι διοργανωτές των Μεσογειακών του 1979 όμως έκαναν ένα ανεπίτρεπτο λάθος. Η διαδρομή αποδείχθηκε 899 μέτρα μικρότερη από την κανονική του Μαραθωνίου. Ποτέ δεν θα μάθουμε αν ο πρωταθλητής μας θα έσπαγε ούτως ή άλλως το ρεκόρ αν είχε την ευκαιρία να τρέξει τη σωστή απόσταση. Είναι ένα what-if που δεν μπορείς να μη σκεφτείς, όταν περνάς δίπλα από το καμπυλόγραμμο στάδιο, αρχιτεκτονικής παραπλήσιας (τηρουμένων των αναλογιών, ανοιχτό το μεν και κλειστό το δε) με το -ελληνικό πλην σοσιαλιστικά ονοματισμένο- Ειρήνης και Φιλίας. (Ένα άλλο what-if είναι το τι θα έκανε η Εθνική μας στο πρώτο διεθνές παιχνίδι ποδοσφαίρου που διεξήχθη ποτέ σε αυτό το στάδιο, αν ο ήρωας της Κοπεγχάγης Σαργκάνης -αλλά και όλη η ομάδα- βρισκόταν σε στοιχειωδώς καλή μέρα, και όχι στα χάλια που συνέβαλαν στην τραγική πεντάρα από την φορτσάτη Γιουγκοσλαβία.)

Το Σπλιτ ήταν Ασπάλαθος παλιά και κάποιες φορές σου θυμίζει κάτι από Ελλάδα, μια πόλη όμορφη και άσχημη μαζί, με νησιά σε απόσταση αναπνοής από ουρανοξύστες και ναυπηγεία. Μια πόλη ρωμαιοκαθολική με μια βυζαντινή Κλεισούρα, Κλις σήμερα, κάστρο που κράτησαν οι Οθωμανοί στη διάρκεια της άγονης πολιορκίας τους πριν από μισή περίπου χιλιετία. Οι αντιφάσεις κορυφώνονται στο κέντρο, στην καρδιά της πόλης, που είναι ο καθεδρικός του Αγίου Δομνίου, δίπλα στο αίθριο του παλατιού του Διοκλητιανού, ενός από τους μεγάλους διώκτες του αρχικού Χριστιανισμού. 

Σβέτι Ντούγε λένε οι ντόπιοι τον προστάτη άγιο Δόμνιο, έτσι (Ντούγε) έχει ονομάσει και το γιο του ο ντόπιος Ντίνο Ράτζα, όπως έμαθα από Έλληνα μπασκετόφιλο που μου παρήγγειλε χαιρετίσματα στον παλιό σταρ, θρέμμα της τοπικής Γιουγκοπλάστικα (προς το παρόν μόνο το σπίτι του έχει εντοπιστεί, ο ίδιος όχι ακόμη). Τα απρόσμενα ελληνικά, ωστόσο, ακούστηκαν από έναν λιγότερο διάσημο παλιό Κροάτη αθλητή, τον τερματοφύλακα του ΟΦΗ Ίγκορ Βούκμαν, που βρέθηκε τυχαία δίπλα μας στο Σπλιτ αυγουστιάτικα, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι τη μόνη βασική ελληνική λέξη που ξεχνούσε, το παράθυρο, τη θυμήθηκε ακούγοντας ένα τραγούδι. 

Τραγούδια βάζω κι εγώ στο μυαλό μου για να δίνω ρυθμό όταν βαδίζω, κολυμπάω ή, πιο σπάνια, τρέχω. Ίσως να έβαζε κι ο Μεγάλος Αθλητής τότε που, πολλά χιλιόμετρα και χρόνια μακριά από τις ρυθμικές επευφημίες των Δαλματών, έβγαινε για την τακτική του προπόνηση στην ελληνική (όχι την κροατική) συμπρωτεύουσα. Η ελληνική και η αγγλική εκδοχή της Wikipedia διαφωνούν για το αν ο μαραθωνοδρόμος πέθανε (το 2005) στο άλσος με τα πεύκα ή στην παραλία. Βλέποντας το καταπράσινο ύψωμα του Μάριαν στο φόντο της υπέροχης ακρογιαλιάς στο Κάσιουνι, μπαίνεις στον πειρασμό να σταματήσεις τον χρόνο για τον Μιχάλη λίγο πριν την επαναμέτρηση, εκεί στο Σπλιτ κι όχι στην όμορφη Θεσσαλονίκη.


11 Αυγ 2016

Μικρές λεπτομέρειες

Η ελληνική παρουσία στην Αδριατική δεν είναι τόσο ξακουστή και τόσο αρχαία όσο αυτή στη Μαύρη Θάλασσα. Οι λεπτομέρειες όμως που έμαθα φέτος είναι εκπληκτικές. Ιδού μερικές:

-1- Τα μεγαλύτερα νησιά έχουν και ελληνικά ονόματα. Το Κρκ είναι Κύρικον (μάλλον μεταγλώττιση του λατινικού Curicum). Το Τσρες είναι Χέρσον. Η Κόρτσουλα είναι η παλιά Κόρκυρα Μέλαινα (μαύρη Κέρκυρα). Τέλος το πανέμορφο Χβαρ είναι Φάρος, αποικία των Παρίων, από την παρουσία των οποίων έχει διασωθεί το πρωτοποριακό σύστημα διανομής αγροτεμαχίων ως "ager" (αγρός).

-2- Ένα καθόλου αρχαιοελληνικό και καθόλου τουριστικό νησί, το Κράπανι έξω από το Σίμπενικ (μόλις που φαίνεται στη φωτό), έχει παράδοση στη σπογγαλιεία την οποία φέρεται διδάξας ένας καθολικός ιερωμένος από την Κρήτη ονόματι Αντώνιος (Antun)!

-3- Ο Αποξυόμενος, αντίγραφο κλασικού αγάλματος που βρέθηκε στο βυθό της Αδριατικής, εκτίθεται από φέτος στο μικρό νησί Λόσινι, στο οποίο εγκαινιάστηκε μουσείο με αυτό το εύρημα ως κύριο έκθεμα. Πρόκειται για σημαντικό πολιτιστικό γεγονός της φετινής χρονιάς σε μια χώρα στην οποία, πολύ συχνά, ακούς και νιώθεις θαυμασμό και σεβασμό για τους παλιότερους πολιτισμούς που πέρασαν από αυτά τα εδάφη.

-4- Στο κεντρικότερο ίσως σημείο της Τεργέστης, δίπλα στη μεγάλη πλατεία του χρηματιστηρίου και πάνω στη θάλασσα, βρίσκεται η ελληνορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Νικολάου.