28 Μαρ 2016

Συνταγματαρχία

Μια από τις πιο ενοχλητικές εμμονές του υποτιθέμενου δημοσίου διαλόγου στην Ελλάδα είναι οι διαρκείς προτάσεις αναθεώρησης του Συντάγματος.

Οι προτάσεις αυτές φαίνονται να αποτελούν συνεπή προσπάθεια job creation, απασχόλησης δηλαδή για τους ουκ ολίγους συνταγματολόγους και συναφείς επαγγελματικούς κλάδους. Ανακαλύπτοντας δήθεν αδήριτες ανάγκες αλλαγών, οι εν λόγω ειδικοί δεν διαφέρουν από άλλες ομάδες μεγάλης επιρροής που επιβάλλουν τη δική τους ατζέντα σε πείσμα των πορισμάτων μιας ψύχραιμης ανάλυσης.

Δεν είμαι καθόλου πεπεισμένος ότι οι θεσμικές αδυναμίες που ταλανίζουν τη χώρα είναι απόρροια ανεπαρκών προνοιών ενός Συντάγματος που έχει αναθεωρηθεί πλείστες όσες φορές. Συχνά τα προβλήματα δεν είναι καν θέμα νόμων, αλλά ανεπαρκούς εφαρμογής τους.

Χωρίς να μπαίνω σε λεπτομέρειες επιστημονικών πεδίων που δεν γνωρίζω, η ταπεινή μου γνώμη είναι ότι τόσο η προβολή της πρωτοβουλίας Μητσοτάκη όσο και η παλιότερη (ξεχασμένη) απόπειρα του Σαμαρά, πριν πέσει λόγω μη εκλογής Δήμα στην Προεδρία, δεν αποτελούν παρά σπασμωδική ανταπόκριση σε συνταγματολόγους του καφενείου, που έχουν καταφέρει να πείσουν πολύ κόσμο ότι το πρόβλημα της χώρας είναι η μεταπολίτευση του '74.

Οι - συνήθως εκ δεξιών και μάλιστα ακροδεξιών - απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί για "τους 300" (που "πρέπει" να γίνουν 200 αύριο το πρωί), τους υπαλλήλους της Βουλής και τα προνόμιά τους, το δήθεν ανήκουστο φαινόμενο των εξωκοινοβουλευτικών υπουργών κ.λπ. δείχνουν να κρύβονται πίσω από τις βαρύγδουπες πρωτοβουλίες Σαμαρά και τώρα Μητσοτάκη.

Βάλτε από κοντά και το Εθν-όΣ (νέο κόμμα Καρατζαφέρη, το τονίζω στη λήγουσα για να δείξω τη συνέχεια με το Λα-όΣ) και βλέπετε μια συνειδητή προσπάθεια να χτυπηθεί η λαϊκίστικη "τέρμα" δεξιά, όχι με την άμεση καταδίκη των φασιστών, ρατσιστών και ξενόφοβων (αυτά είναι γι' αριστερούς) αλλά διά της ενσωματώσεως.

Συνειδητή και απελπισμένη. Και μάλλον καταδικασμένη σε αποτυχία. Εκτός αν ο Κυριάκος και οι συν αυτώ ξέρουν κάτι που δεν ξέρω.

15 Μαρ 2016

Αγκομαχώντας

Μπορεί να μεταφράστηκε στην Ελλάδα ως "Λεωφορείο ο Πόθος", όμως ήταν τραμ. Streetcar.

Εξαφανίστηκε αυτό το μέσο μεταφοράς από τις αμερικανικές πόλεις, όπως και από τις βρετανικές και ελληνικές, περίπου την ίδια εποχή - μεταπολεμικά. [Για όποιον θέλει παρασκήνιο, έχουμε γράψει στο παρελθόν.]

Οι σύγχρονες αντιλήψεις το ξανάφεραν στις χώρες αυτές. Όχι πάντα με τεράστια επιτυχία. Αν στην Αθήνα η ολυμπιακή του αναβίωση μοιάζει ατελής, στην αμερικανική πρωτεύουσα δείχνει σαν ένα μεγάλο αστείο.

Η γραμμή είναι πιλοτική και προς το παρόν δωρεάν. Συνδέει τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό με τις όχθες του ποταμού Ανακόστια ακριβώς ανατολικά. Περνά από μια μέση γειτονιά της Ουάσιγκτον, απ' αυτές που στα πεζοδρόμια βλέπεις μόνο μία φυλή. Οι ράγες είναι στη δεξιά λωρίδα, κολλητά στα παρκαρισμένα αυτοκίνητα και ανάμεσα στη λοιπή κυκλοφορία. Χωρίς κανένα διαχωρισμό και φυσικά χωρίς προτεραιότητα έναντι της λοιπής κυκλοφορίας.

Η βραδύτητα είναι παροιμιώδης. Τα 2 μίλια της διαδρομής διανύονται σε 17-20 λεπτά όταν δεν έχει κίνηση. Ομάδες δρομέων έχουν ξεκινήσει τις κόντρες για το ποιος θα καλύψει γρηγορότερα την απόσταση. Οι άνθρωποι εδώ νικούν τις μηχανές.

Τα - συνήθως άδεια - βαγόνια είναι τσέχικης κατασκευής (δεν το γράφουν πουθενά βέβαια, φαντάζομαι δεν θα αρέσει στους δυνητικούς οπαδούς του Τραμπ που όλο και παίρνουν τα πάνω τους) και είχαν αγοραστεί παλιότερα για ένα δίκτυο που ναυάγησε. Το σημερινό σχέδιο είναι η σύνδεση του κέντρου και των ανατολικών συνοικιών με το δυτικό ιστορικό προάστιο του Τζωρτζτάουν. Το τραμ της Ουάσιγκτον έχει ανήφορο μπροστά του.


5 Μαρ 2016

Washington 2016

Τότε που δεν είχαμε διαδίκτυο ούτε δορυφορική τηλεόραση, ένα από τα παράθυρα στον κόσμο ήταν ο σταθμός της Βάσης, ο 1584 στην Αθήνα και 1485 (νομίζω) στη Νέα Μάκρη, μου τον είχε συστήσει η δεύτερη δασκάλα των αγγλικών, που είχε ζήσει κάποια χρόνια στο Μόναχο και οι άνθρωποι εκεί άκουγαν με μανία τον αμερικάνικο σταθμό. Κι ένα δεύτερο παράθυρο ήταν το επίσης αμερικάνικο περιοδικό που δεν βγαίνει πια σε έντυπο, το βρήκα ένα καλοκαίρι στο νησί, την ίδια εποχή της εφηβείας, και έκτοτε ένα μέρος του χαρτζιλικιού μου πήγαινε στη συνδρομή. Δεν ήταν φιλοαμερικανή η δασκάλα, ούτε οι γονείς που μου έδιναν το χαρτζιλίκι, κανείς δεν αγαπούσε τις ΗΠΑ στην Ελλάδα, εκτός ίσως από όσους ζούσαν ακόμη με εμβάσματα ομογενών. Οι συμμαθητές παραξενεύτηκαν όταν ζωγράφισα μια αμερικάνικη σημαία στον πίνακα σ' ένα διάλειμμα του σχολείου, αν ήμουν στο δεύτερο τμήμα που έβγαζαν παμψηφεί κνίτισσα πρόεδρο δεν θα είχα γλιτώσει το κράξιμο, ευτυχώς ήμουν στο λιγότερο σκληροπυρηνικό πρώτο, να 'ναι καλά το Δέλτα του επωνύμου (μπορεί και να υπέθεσαν ότι έπαιρνα έμβασμα και να με λυπήθηκαν). Κόλλησα αναπόφευκτα μια προφορά που δεν έκοβε τα R της λήγουσας, σε αντίθεση με τη βρετανική που για κάποιο λόγο (ας τον πούμε υφέρποντα αντιαμερικανισμό ή απλά επιρροή του British Council) διδάσκεται ως κανονική στα ελληνικά φροντιστήρια. Έβλεπα ανελλιπώς τη Χιλ Στρητ και τους Ντιουξ, άκουγα Μπρους περισσότερο απ' ό,τι Μπριτ (ποπ/ροκ) - και κάπου εκεί το άφησα το πράγμα. Με απέτρεψαν πολλά από το να αναζητήσω ένα αμερικάνικο όνειρο: η διάχυτα επιθετική/ανταγωνιστική στάση της υπερατλαντικής κοινωνίας (που εξηγεί τον ιμπεριαλισμό μάλλον, παρά τρέφεται από αυτόν), η απόσταση που δεν επέτρεπε ένα γρήγορο ταξίδι, η έλλειψη πραγματικά δικών μου ανθρώπων στη δυτική πλευρά του Ατλαντικού, ακόμη και το κόστος των μεταπτυχιακών σε σύγκριση με τις ευρωπαϊκές εναλλακτικές. Η πρώτη μου απόπειρα για βίζα - για να συμμετάσχω σε συνέδριο - συνάντησε άρνηση καθώς συνοδεύτηκε από την πρώτη μου, πενιχρή, φορολογική δήλωση. Η οικονομική κετέστεση, όπως είπε ο πρόξενος, που τελικά πείστηκε με τη δεύτερη, όταν συνόδεψα την αίτηση με γράμμα από ομότιμο καθηγητή. Στη Βοστώνη έμεινα ελάχιστα - ούτε που συνήλθα από το τζετ λαγκ. Τα τηλεφωνήματα γίνονταν στα πεταχτά με ξυστές κάρτες και άγχος. Στην τωρινή μου επίσκεψη στις ΗΠΑ, μια εικοσαετία μετά, οι επικοινωνίες είναι άνετες, διάφορες κάρτες ανοίγουν όλες τις πόρτες, η γειτονιά είναι μοναδική - δυο τετράγωνα από το μάλλον μικρό Άσπρο Σπίτι και άλλα τόσα από τα παλιά λημέρια του Στρος Καν - και γεμάτη ανθρώπους που γνωρίζω. Το παράθυρο στον κόσμο όμως - στην ευτυχή τωρινή συγκυρία του παραδοσιακού διαβάσματος που ανακαλύπτω πάλι - είναι το αδελφό έντυπο (του ίδιου οίκου με το Newsweek) που ακόμα ζει, η κυριακάτικη εφημερίδα που ζυγίζει κάτι κιλά, κάποτε έριξε πρόεδρο και φέρει το όνομα της πρωτεύουσας, αυτής της πόλης που φιλοξενεί την αδιάλειπτη θεσμική έκφραση της σημερινής πολιτικής, όπως διαμορφώθηκε στην καθοριστική επανάσταση που για κάποιο λόγο (επιρροή του Γκρες, Φρανς, Αλλιάνς και - ναι - επίσης υφέρποντα αντιαμερικανισμό) δεν τη διδαχθήκαμε στα σχολεία μας ως τουλάχιστον εξίσου σημαντική με τα χαοτικά γεγονότα του 1789.



4 Μαρ 2016

"Μάγκες" και Ήρωες

Προς το παρόν όλα δείχνουν να δουλεύουν για τον Ντόναλντ Τραμπ.


Έχει προεδρικό παράστημα και μαλλί, λιγάκι σαν τον Τζακ Κεμπ - και αγγλοσαξονικό μονοσύλλαβο επώνυμο, ό,τι πρέπει για ρεπουμπλικάνο ηγέτη.


Ταράζει τα νερά, εντυπωσιάζει απευθυνόμενος σε όσους σιχαίνονται την πολιτική ορθότητα και τους διαδρόμους της εξουσίας. Στέκεται με αυτόν τον τρόπο κάπου στον αντίποδα της Χίλαρυ Κλίντον.


Εκμεταλλεύεται την έλλειψη γραμμής από την απερχόμενη προεδρία Μπαράκ Ομπάμα. Ο αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν αποφάσισε να μην θέσει υποψηφιότητα. Μπορεί να ήταν προσυμφωνημένο από το 2008 ήδη, τότε που η εσωκομματική αντίπαλος του Ομπάμα συμμάχησε μαζί του. Δεν έχει όμως το χρίσμα του νυν προέδρου, αυτό που θα της έδινε προβάδισμα.


Δεν είναι καν σίγουρο ότι η Αμερική θα ψήφιζε αυτόν που θα υπεδείκνυε, έστω έμμεσα, ο πρώτος της μαύρος πρόεδρος. Κι ας πήγε σχετικά καλά η οικονομία - καλύτερα απ' ό,τι στην Ευρώπη - κι ας καλύφθηκαν πολλοί που δεν είχαν κοινωνική ασφάλιση. Άβυσσος η ψυχή του ψηφοφόρου. Μάλλον βαριέται την προβλεψιμότητα. Μπορεί και να ακολουθεί το ρεύμα του απομονωτισμού και της ξενοφοβίας και της αντίδρασης κατά του "πολιτικού κατεστημένου" που βλέπουμε να εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους στην Ευρώπη.


Ο Τραμπ δεν δείχνει να έχει αντιπάλους εσωτερικά. Ο Τεντ Κρουζ προσπαθεί να αποδείξει ότι δικαιούται να κατέβει για πρόεδρος παρόλο που δεν γεννήθηκε επί αμερικανικού εδάφους (που, με τη στενή ερμηνεία της σχετικής συνταγματικής διάταξης, αποτελεί προϋπόθεση). Οι άλλοι χάνουν έδαφος και διάφοροι φιλορεπουμπλικανικοί κύκλοι δείχνουν τον εκνευρισμό τους για το προβάδισμα του μεγιστάνα. Ο Economist τονίζει ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν έχουν υπερψηφίσει τον Τραμπ (μάλλον άσχετο επιχείρημα για όσους γνωρίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού - ούτε ο Κλίντον ψηφίστηκε ποτέ από την πλειοψηφία των Αμερικανών), ενώ ο Μιτ Ρόμνεϋ - παλιός ρεπουμπλικάνος υποψήφιος πρόεδρος - επιτίθεται στον προπορευόμενο του κόμματός του, εκφράζοντας όπως λέγεται την παλιά φρουρά της παράταξης. Η σχέση Τραμπ-Κρουζ αυτή τη στιγμή δείχνει να διαμορφώνεται επιφυλακτική, χαμηλώνοντας τους τόνους, πιθανώς στο πλαίσιο ενότητας του κόμματος.


Οι επιθέσεις μάλλον θα μεγαλώσουν, η κούρσα μέχρι τις εκλογές του Νοεμβρίου πιθανότατα θα είναι σαν ένας καλός αγώνας μπάσκετ, με εναλλαγές ή και ανατροπές. Το προβάδισμα στις προκριματικές δεν προεξοφλεί τη συνέχεια, όπως η διαφορά των 15 πόντων στο πρώτο δεκάλεπτο δεν σημαίνει απολύτως τίποτα όσον αφορά το τελικό αποτέλεσμα. Δεν είναι σίγουρο αν ο Τραμπ θα μπορέσει να νικήσει οποιονδήποτε από τους δύο επικρατέστερους δημοκρατικούς ταχθεί απέναντί του - είτε την Κλίντον είτε τον σοσιαλίζοντα (αλλά με καθόλου προεδρικό μαλλί) Μπέρνι Σάντερς. Για την ώρα ο πολυεκατομμυριούχος (εγγονός ιδιοκτήτη πορνείου, καμιά δουλειά δεν είναι ντροπή) ζει το μακρύ "δεκαπεντάλεπτο δημοσιότητας" την ώρα που ο υπόλοιπος κόσμος αναρωτιέται, ποιος είναι αυτός που τον έκανε μάγκα.


Για την ακρίβεια, MAGA - τα αρχικά του συνθήματός του, "να ξαναγίνει μεγάλη η Αμερική". Making America Great Again. Το όραμα του πατριωτισμού και των λευκών αγγλοσαξόνων προτεσταντών (wasp - σφήκες με κεντρί), με ένα τείχος αντιμεταναστευτικό μεγάλο, ψηλό σαν τα κτίρια του Τραμπ.


Κι όποιος επιχειρήσει να αντιτάξει το άλλο όραμα, των κατατρεγμένων που είχαν ένα όνειρο (I Have A Dream - από την ιστορική ομιλία του εθνικού, αλλά καθόλου αγγλοσάξονα, ήρωα Μάρτιν Λούθερ Κινγκ), καλύτερα να μην το κάνει με ακροστοιχίδα. Το IHAD θυμίζει επικίνδυνα κάτι με χατζάρες και αυτόχειρες μαχητές που φοβούνται όλοι της οι σύμμαχοι αλλά κυρίως η ίδια η Αμερική.