27 Δεκ 2014

Ανάλωση, ανακύκλωση και ο τρίτος δρόμος

Η ιδέα της επιστροφής ενός ηγέτη με στόχο τη δικαίωση είναι παμπάλαιη. Λέγεται ότι είναι σωστό να έχει ο καθένας μια δεύτερη ευκαιρία. Στο Πιστεύω, ο Κύριος μνημονεύεται ως "πάλιν ερχόμενος μετά δόξης". Όσο κι αν στο παιδικό παιχνίδι (και στο κάθε παιχνίδι) οι καλοί τρόποι επιβάλλουν να μάθουμε (και) να χάνουμε, η ήττα δεν αντέχεται για πάντα. Ελπίζουμε στην εκδίκηση - στην επιστροφή, για να το πούμε πιο ανώδυνα. Πολλώ δε μάλλον αν πρόκειται για επιστροφή στη γλυκιά εξουσία.

Για τους ηγέτες που εκτίθενται στη βάσανο των εκλογών, υπάρχει ένα τέχνασμα που το έχουμε δει ουκ ολίγες φορές. Αποχωρούν όταν τα πράγματα - με δική τους συνευθύνη - αρχίζουν να χειροτερεύουν. Μετά από την καταστροφή, επανέρχονται. Συνήθως, παρέα με μια αφήγηση που διευκολύνει τους υποστηρικτές τους, εθελοτυφλώντας (εξαιρούνται οι χρήσιμοι ηλίθιοι), να βρουν μια καλή δικαιολογία για να τους ψηφίσουν.

Η Ελλάδα το είδε αυτό το έργο το 1920 με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που βλέποντας το στρατιωτικό και διπλωματικό αδιέξοδο προκήρυξε πρόωρες εκλογές, άφησε τους αντιπάλους του (και νικητές της αναμέτρησης) να χάσουν τον πόλεμο και επανήλθε μετά δόξης στην κατεστραμμένη Ελλάδα - και την υπερχρέωσε.

Το είδε με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή που έφυγε το 1963 αφήνοντας τα ακραία στοιχεία της παράταξής του να επιβάλουν την ατζέντα τους σε Ελλάδα και Κύπρο. Επανήλθε και αυτός μετά δόξης μετά από 2 δικτατορίες και την κυπριακή τραγωδία. Άφησε κι αυτός προβλήματα στην οικονομία φεύγοντας.

Το είδε με τον Ανδρέα Παπανδρέου που έκανε comeback σε τέσσερα μόλις χρόνια από τα σκάνδαλα που τον έριξαν. Με τον Αντώνη Σαμαρά, που το 2004 έμοιαζε ξοφλημένος και το 2012 σχημάτισε την πρώτη πραγματική κυβέρνηση συνεργασίας των τελευταίων 60 χρόνων, περίπου σαν να μην είχε συμβεί τίποτα (ούτε τα μακεδονικά νούμερα ούτε η λυσσαλέα αντίθεσή του στα μέτρα δανεισμού της Ελλάδας). Πάει να το δει με το Γιώργο Παπανδρέου και τον Κώστα Καραμανλή, που λέγεται ότι σχεδιάζουν κι εκείνοι τα δικά τους comeback, συνοδευόμενα από τις αντίστοιχες αφηγήσεις - έγραψα πρόσφατα για αυτή του ΓΑΠ και "χρωστάω" ακόμη την αντίστοιχη της Ραφήνας. (Και οι παραπάνω, ανεξαιρέτως, τεράστια προβλήματα άφησαν/αφήνουν φεύγοντας στην οικονομία. Φαίνεται είναι ίδιον των μεγάλων ηγετών.)

Πριν καμιά δεκαριά χρόνια ένας συνομιλητής μου παθιασμένα καταφερόταν κατά των πρωθυπουργών "μιας χρήσης" όπως ο Κώστας Σημίτης. Δεν ήταν καθόλου ηλίθιος, ήξερε τι έλεγε και είχε επιχειρήματα (στα οποία υπάρχει και αντίλογος - δεν είναι της παρούσης). Δεν θέλω όμως να θεωρώ ως αναπόδραστη μοίρα μας την εναλλαγή ανάμεσα σε "σωτήρες" (συγκεκριμένων πολιτικών οικογενειών κατά κανόνα) με αλληλοαντικρουόμενες - αλλά τελικά συμπληρωματικές - "αφηγήσεις" και καταστροφές. Ανάμεσα στην ανάλωση και την ανακύκλωση θα έπρεπε να υπάρχει ένας τρίτος δρόμος.

17 Δεκ 2014

Μαγ(κ)ικές λύσεις

Από τον Ιανουάριο η κεντροδεξιά (όπως και η κεντροαριστερά) μιλούσε με αρκετή σιγουριά για το τέλος της τρόικας. Αυτό δεν ήρθε. Δεν νομίζω ότι είναι παράλογο που διεθνώς δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στην οικονομία μας. Ούτε κι εμείς οι ίδιοι έχουμε. Τα αδιέξοδα είναι εμφανή:
- Η ανεργία παραμένει γύρω στο 25%-27%. Η αντιμετώπισή της γίνεται με επιδοματικές κυρίως προσεγγίσεις.
- Το Δημόσιο δεν μπορεί να δώσει απευθείας απασχόληση και με το ζόρι διατηρεί τις θέσεις εργασίας που ήδη υπάρχουν.
- Η αυξημένη φορολόγηση και κυρίως η διαρκής αβεβαιότητα για τυχόν μελλοντικές επιβαρύνσεις φρενάρει κάθε διάθεση επένδυσης σε όλα τα επίπεδα.
- Ο πληθυσμός μας μειώνεται, όχι μόνο λόγω της υπογεννητικότητας αλλά και γιατί φεύγουν στο εξωτερικό, είτε παλιότεροι μετανάστες είτε έλληνες ως νέα διασπορά.
- Η Ελλάδα είναι μέλος μιας ευρωπαϊκής οικογένειας που και αυτή συνολικά δεν πάει ιδιαίτερα καλά, με αυξανόμενη πιθανότητα πρώτα η Βρετανία και αργότερα η Γαλλία (με διαφορετικό τρόπο, μια και διαφέρει ο τρόπος πρόσδεσής τους στην ΕΕ) να ασκήσουν σημαντικές "φυγόκεντρες" δυνάμεις έναντι του γερμανικού πυρήνα, ήδη μέσα στη δεκαετία που διανύουμε.

Μόνο αναμφισβήτητα θετικό στοιχείο είναι οι ισοσκελισμένοι προϋπολογισμοί του ελληνικού δημοσίου. Για μια υπερχρεωμένη χώρα αυτό είναι μια καλή αρχή - ή μάλλον μια στοιχειώδης προϋπόθεση για τη μελλοντική πορεία. Φαίνεται όμως ότι όσο δεν αλλάζει ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω 5 σημεία αδιεξόδου, η σταθερότητα ταυτίζεται με τέλμα. Something has to give. "Πειράζοντας" τον ένα παράγοντα χαλάνε οι υπόλοιποι. Τις θυσίες δεν τις γλιτώνουμε.
  • Είτε θα διώξουμε κι άλλο κόσμο στο εξωτερικό (για να επαρκέσει η όποια πίτα για τους υπόλοιπους), α-λα πρώην ανατολική Ευρώπη - δεν είναι κι εύκολο, "το εξωτερικό" δεν είναι πια τόσο φιλόξενο.
  • Είτε θα θυσιάσουμε το πρωτογενές πλεόνασμα για να γίνουν στοχευμένες κρατικές επενδύσεις ή/και φορολογικές ελαφρύνσεις για ιδιώτες (όχι απαραίτητα ξένους και μεγάλους) που επενδύουν, με στόχο αφενός την απασχόληση, αφετέρου να βελτιωθεί (ή να σταματήσει να χειροτερεύει) η ποιότητα ζωής.
  • Είτε θα συμπιέσουμε κι άλλο τα εισοδήματα (εν μέρει με "οριζόντια μέτρα" και με κάποιες αλλαγές δομών) ώστε να υποτιμηθούμε λίγο ακόμη εσωτερικά, ελπίζοντας ότι θα μειωθεί λίγο ακόμη η ανεργία.
  • Είτε, τέλος, θα ενισχύσουμε τα εναλλακτικά / συμπληρωματικά περιβάλλοντα στα οποία ήδη κινούμαστε (ναυτιλία/Κίνα, ομογένεια, ορθοδοξία, πολιτιστική/τουριστική κληρονομιά κ.ά. συγκριτικά μας πλεονεκτήματα) με σκοπό να μειώσουμε κάπως - ως στοιχειώδη κίνηση αυτοσυντήρησης - την ταύτισή μας με την "οικογένεια".
Κι επειδή λένε ότι δεν πρέπει να βάζεις όλα τα αυγά στο ίδιο καλάθι, η λογική επιτάσσει να εξετάσεις ένα συνδυασμό των παραπάνω. Ή κάποιων από τα παραπάνω - που το καθένα τους έχει ένα ιδιαίτερο ρίσκο, πέρα από το διαρκές ενδεχόμενο λανθασμένων επιλογών ή/και κακών συγκυριών.
  • Τον πόνο ψυχής, την πίεση στον κοινωνικό ιστό, το brain drain (μετανάστευση).
  • Τα ζόρια από τους δανειστές / προβληματικές χρηματοροές / κίνδυνο στάσης πληρωμών (ελλείμματα).
  • Λίγη ακόμη κοινωνική αναταραχή ("μέτρα" λιτότητας ή μεταρρυθμιστικά).
  • Τα ζόρια από τους συμμάχους (γεωπολιτικοί "αστερίσκοι").
Κάπως έτσι τα καταλαβαίνω, χωρίς βέβαια να είμαι οικονομολόγος, κοινωνιολόγος, διεθνολόγος, νομικός ή πολιτικός επιστήμονας. Αν δεν συζητηθούν αυτά στο κοντινό μέλλον, πέρα από τα μικρά ή μεγάλα που μπορεί να απασχολούν τον καθένα, δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε πολλά. Να δούμε, πόσο σοφότεροι θα γίνουμε τις επόμενες εβδομάδες.

Στην εικόνα, οι Μάγοι, αγγλιστί the Wise Men


 

14 Δεκ 2014

"Αλέξη προχώρα, άλλαξέ τα όλα"

Φανταστείτε τον Αλέξη Τσίπρα να επιχειρεί να ανοίξει το κόμμα του στον ελληνικό λαό με τη μέθοδο Γιώργου Παπανδρέου.

Την έχω διαβάσει αυτή την κριτική: ότι ακόμη "δεν είναι αρκετά δεμένος" με το Σύριζα ο κόσμος που τον ψήφισε τον Ιούνιο του 2012 και στις τελευταίες ευρωεκλογές. Υπονοείται ότι με ένα πειστικό κλείσιμο του ματιού από ένα ελκυστικότερο Πασόκ, ακόμη κι αν αυτό ήταν εφικτό, θα γύριζε πίσω.

Απάντηση λοιπόν θα μπορούσε να δοθεί με μια διαδικασία άμεσης εκλογής από τη βάση, παρόμοια με αυτή του Πασόκ το 2004. Έκτακτο συνέδριο που θα εγκρίνει την αλλαγή του καταστατικού του Σύριζα, για να επιτρέπει εκλογή από τη βάση, και κατόπιν ψηφοφορία σε όλη τη χώρα, σύμφωνα με το επιτυχημένο παράδειγμα ΓΑΠ που αργότερα μιμήθηκε και η ΝΔ.

Με μία διαφορά: Στο Σύριζα δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο Τσίπρας θα ήταν ο μοναδικός υποψήφιος. Ο Λαφαζάνης ή κάποιος άλλος της αριστερότερης πτέρυγας θα διεκδικούσε την αρχηγία και την επιβολή των ριζοσπαστικότερων θέσεων, που δεν είναι κρυφές.

Ο Τσίπρας όμως σε ένα τέτοιο σενάριο νομίζω ότι δεν θα έχανε. Η νέα "βάση" (αυτοί που στήριξαν το Σύριζα από το 2012 και μετά) κατά γενική ομολογία προέρχεται από το χώρο εκτός της παραδοσιακής αριστεράς.

Επικράτηση Τσίπρα στο εσωκομματικό πεδίο, μέσα από μια τέτοια διαδικασία, θα έδινε θετικό μήνυμα αφενός ως προς τη δημοκρατικότητα του Σύριζα (πηγαίνοντας πέρα από τη λογική του κλειστού αριστερού συνεδρίου), αφετέρου καθησυχάζοντας όσους - εντός και εκτός Ελλάδας - τρομάζουν στην ιδέα διακυβέρνησης από ένα νεοκομμουνιστικό πρώην γκρουπούσκουλο: η φιλο-ευρωπαϊκή πτέρυγα θα είχε το πάνω χέρι.

Δεν ξέρω αν αυτή η ιδέα έχει συζητηθεί. Δεν ξέρω επίσης αν προλαβαίνει να εφαρμοστεί, στην περίπτωση που αποτύχει η Βουλή να εκλέξει Πρόεδρο και οδηγηθούμε σε εκλογές στις αρχές Φεβρουαρίου, όπως λέγεται. Το πιο μεγάλο ερωτηματικό είναι αν η κουλτούρα του κόμματος, που έως τώρα έχει βασιστεί σε ακτιβίστικες "πρωτοβουλίες πολιτών" και έχει ρίζες αφενός σε άκαμπτα κομμουνιστικά καταστατικά, αφετέρου σε λογικές φοιτητικών παρατάξεων και συνελεύσεων αμφιθεάτρων, μπορεί να αντικατασταθεί από τη σύγχρονη και αναμφισβήτητα δημοκρατική προσέγγιση που μετά τον ΓΑΠ υιοθέτησαν τα, υποτίθεται "φθαρμένα", κόμματα της σημερινής συγκυβέρνησης.

12 Δεκ 2014

Ο ΓΑΠ προσπαθεί να (αφ)ηγηθεί

Τρία χρόνια μετά την αποχώρησή του από την πρωθυπουργία - και τρεις μέρες μετά την αναγγελία επιτάχυνσης πολιτικών εξελίξεων από τον νυν κάτοχο του αξιώματος - ο Γιώργος Παπανδρέου ξαναγυρίζει. Κοιτώντας μπροστά, το ενδιαφέρον βρίσκεται στις υποδείξεις του για το δέον γενέσθαι καθώς και στη σαφή (για πολλούς) εκδήλωση της πρόθεσής του για δημιουργία νέου κόμματος. Επειδή οι περισσότεροι δεν γεννηθήκαμε χθες, είναι βέβαιο ότι θα μας απασχολήσει και η αφήγηση (αγαπημένη λέξη αρκετών "μοντέρνων" πολιτικών) του ΓΑΠ και τον υποστηρικτών του για το πώς φτάσαμε εδώ και πώς πορεύτηκαν οι ίδιοι.

Απ' όπου και να αρχίσουμε, θα μείνει κάτι απ' έξω. Η θητεία του ΓΑΠ στο ΥπΕξ είναι για μένα αξιομνημόνευτη, ίσως αξίζει να γραφτεί ένα ολόκληρο βιβλίο γι' αυτήν. Στην ανάρτηση αυτή θα περιοριστώ στα τελευταία 11 χρόνια.

ΑΝΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΗΓΕΣΙΑ & ΕΚΛΟΓΕΣ 2004. Η "απευθείας εκλογή από τη βάση" προβλήθηκε ως εκδήλωση "συμμετοχικής δημοκρατίας". Δεν υπήρχε βέβαια άλλος υποψήφιος. Ο Σημίτης είχε παραδώσει την αρχηγία των Φώτων και για δύο μήνες παρέμεινε ουσιαστικά ως υπηρεσιακός πρωθυπουργός. Ο ΓΑΠ λοιπόν είχε ήδη επιλεγεί, δεν εξελέγη μεταξύ πολλών. Η διαδικασία "εκλογής" αποσκοπούσε κατ' αρχήν στην τόνωση του ενθουσιασμού των κουρασμένων πασόκων και της αίσθησης ενός "νέου" ξεκινήματος για τη μετά-Σημίτη εποχή, παράγοντες που συνέβαλαν στη συγκράτηση ποσοστού σχεδόν 40%. Είναι όμως αλήθεια ότι έθεσε προηγούμενο για τις μετέπειτα διαδικασίες - με πολλούς υποψηφίους έκτοτε - τόσο στο Πασόκ όσο και στη ΝΔ.

ΕΚΛΟΓΕΣ 2007 & ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΑΠΟ ΒΕΝΙΖΕΛΟ. Μία μέρα μετά την ήττα του Πασόκ (πτώση στο 38% παρά την τραγική αντιμετώπιση των πυρκαγιών από πλευράς κυβέρνησης Καραμανλή) το Βήμα ζήτησε χωρίς περιστροφές την παραίτηση του "κ. Προέδρου". Ο ΓΑΠ άντεξε την πίεση και νίκησε καθαρά στις εσωκομματικές εκλογές. Η αφήγηση των ΓΑΠικών μιλά για ξεκάθαρο σαμποτάζ Βενιζέλου στις εκλογές του 2007. Πέρα από την κραυγαλέα μετακίνηση ψηφοφόρων στο Ρέθυμνο υπέρ της ΝΔ (έργο Νεονάκη) δεν ξέρω αν υπάρχει άλλη σοβαρή ένδειξη.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΘΗΤΕΙΑ ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ ΕΩΣ ΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2009. Η περίεργη χρονιά του 2008 ξεκινά με ένα φλερτ της κοινής γνώμης με τον νεοεκλεγέντα (από συνέδριο και όχι τη βάση) Τσίπρα, που για αρκετούς μήνες φέρνει το ΣύΡιζΑ λίγο πίσω από το Πασόκ στις δημοσκοπήσεις. Η κρίση που σηματοδοτείται από την περίπτωση Lehman αντιμετωπίζεται σαν κρυολόγημα, όχι σαν πνευμονία από την κυβέρνηση (βλ. "θωρακισμένη οικονομία" - Αλογοσκούφης), αλλά και το Πασόκ δεν πάει πίσω: αντιπολιτεύεται με τον κλασικό τρόπο. Ο Σημίτης ήταν από τους λίγους που προειδοποίησαν κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού του 2009. Προεκλογικά το 2009, ο Σημίτης "έφαγε πόρτα" από το ΓΑΠ. Ακόμη κι όταν - μέσα στο 2009 - τα πράγματα σοβάρεψαν (προειδοποιήσεις Κομισιόν και, το καλοκαίρι, ΔΝΤ), ακόμη και με την κυβέρνηση Καραμανλή να κάνει το παν για να φέρει τη ΝΔ στο τότε ιστορικό χαμηλό του 33%, ο ΓΑΠ ήταν αποφασισμένος να πλειοδοτήσει σε αριστερά αιτήματα. Έτσι απορρόφησε αρκετό από το ριζοσπαστισμό που διαφάνηκε με την έκρηξη των "δεκεμβριανών". Κατά τη ΓΑΠική αφήγηση, το "λεφτά υπάρχουν" και η χαρακτηριστική ασάφεια του προγράμματος του Πασόκ - σε μια αναμέτρηση όπου είχαν έντονα τεθεί τα ζητήματα της οικονομίας - δεν ήταν τίποτε άλλο από μια συγχωρητέα προεκλογική στάση.

ΠΡΩΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΑΠ. Η αφήγηση συνεχίζεται με την έκπληξη ΓΑΠ και Γ. Παπακωνσταντίνου για τα ψεύτικα στατιστικά της διεφθαρμένης χώρας. Αυτή η "απρόσμενη" πραγματικότητα υποτίθεται ότι οδήγησε στην αναζήτηση χρηματοοικονομικής στήριξης. Το σοβαρό ενδεχόμενο στάσης πληρωμών το είχα ακούσει από φίλο λογιστή ένα χρόνο νωρίτερα, περίπου τον ίδιο καιρό που και ο Σημίτης χτυπούσε το κουδούνι κινδύνου στη Βουλή. Δεν μπορεί το θέμα να μη συζητήθηκε σοβαρά όλο το 2009 στην ηγεσία του Πασόκ. Εν όψει και τοπικών εκλογών μέσα σε ένα χρόνο (2010), θεωρώ σίγουρο ότι η κυβέρνηση ΓΑΠ αποφάσισε συνειδητά να πάει λάου-λάου. Το Καστελλόριζο και το πρώτο μνημόνιο ήρθαν με κάποιους μήνες καθυστέρηση κι ενώ η μετεκλογική ρητορική μιλούσε για "επανεκκίνηση" της οικονομίας, η δε "πράσινη ανάπτυξη" ήταν ακόμη ζωντανή ως υπόσχεση. Από την περίοδο αυτή στα θετικά συγκαταλέγω τις αλλαγές στη διοίκηση (Καλλικράτης, Διαύγεια, αναδιάρθρωση υπουργείων), παρόλο που η πιο διαφημισμένη απ' αυτές (υποτιθέμενη ανοικτή διαδικασία επιλογής γενικών γραμματέων υπουργείων) οδηγούσε συνήθως σε κομματικές επιλογές, χώρια που καθυστέρησε τη στελέχωση κρίσιμων θέσων στη δεδομένη απαιτητική συγκυρία. Με τη συγκράτηση δυνάμεων στις τοπικές εκλογές, το Πασόκ θεώρησε ότι η λογική της αυτοδυναμίας και της αποφυγής συμμαχιών θα μπορούσε να διατηρηθεί εσαεί.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΧΡΟΝΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΑΠ. Το λάου-λάου σύντομα έφτασε σε αδιέξοδο. Το Φεβρουάριο του 2011 φάνηκε ότι η ύφεση δεν θα σταματούσε εκείνη τη χρονιά, παρά τις σχετικές προβλέψεις. Θα χρειάζονταν νέα μέτρα. Δεν άργησαν να εμφανιστούν οι αγανακτισμένοι "στις πλατείες", μαζί και βίαιες διαδηλώσεις. Το θέμα της σύναψης συμμαχιών τέθηκε με έντονο τρόπο: συζητήθηκε (για λίγο, Ιούνιος 2011) η περίπτωση μεγάλου συνασπισμού Πασόκ-ΝΔ. Ο Σαμαράς πράγματι αρνήθηκε. Ωστόσο, η αφήγηση των ΓΑΠικών συνήθως δεν μιλά για την απροθυμία του ίδιου του Πασόκ να εκμεταλλευτεί νωρίτερα την απόσχιση τμημάτων των όμορων κομμάτων. Η Μπακογιάννη είχε φύγει από τη ΝΔ, το ίδιο κι ο Κουβέλης από το Σύριζα. Με αμφότερους (και τις ομάδες τους) θα μπορούσαν να υπάρξουν πολλά σημεία επαφής και κοινής αντίληψης.
- Λίγο μετά τις πλατείες, ο Βενιζέλος ανέλαβε ρόλο στο Υπουργείο Οικονομίας, κρατώντας για μερικούς ακόμη μήνες το Πασόκ αυτοδύναμο, βάζοντας τα θεμέλια για το PSI και για τις πρόσθετες πράξεις του μνημονίου, και στριμώχνωντας ταυτόχρονα το ΓΑΠ μέχρι την πτώση του, που ήταν πρωτοφανής διότι έγινε αμέσως μετά από τη λήψη ψήφου εμπιστοσύνης.
- Η αφήγηση ΓΑΠ μιλά επίσης για το δημοψήφισμα, που τόσο είχε αναστατώσει την Ευρώπη όταν προτάθηκε. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι θα είχαν προληφθεί διάφορα μετέπειτα "κακά" αν είχε ζητηθεί από τους έλληνες να ψηφίσουν αν θέλουν να παραμείνουν στην ευρωζώνη. Δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι το αποτέλεσμα θα ήταν υπέρ της ευρωζώνης, όπως υπονοήθηκε. Εσφαλμένη ή μη η "σιγουρατζίδικη" εκτίμηση για το "ναι", δείχνει ότι το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος τέθηκε προσχηματικά. Ο ΓΑΠ αφενός είχε αποφύγει προεκλογικά το 2009 να μιλήσει ουσιαστικά για οικονομική πολιτική, αφετέρου - ακόμη κι αν δεχτεί κανείς ότι "εξεπλάγη" - δεν θεώρησε σκόπιμη την προσφυγή στο λαό το 2010 που αποφασίστηκε η ένταξη στους "μηχανισμούς στήριξης", στρατηγική επιλογή που μας ακολουθεί μέχρι σήμερα και ποιος ξέρει για πόσο ακόμη.
- Τέλος, η αφήγηση ΓΑΠ λέει ότι τα θεμέλια της όποιας βελτίωσης της οικονομίας (μηδενισμός ελλειμμάτων) τέθηκαν επί των ημερών του, ενώ από το τέλος 2011 και μετά έχουμε μόνο φόρους. Φοβάμαι ότι δεν ισχύει ούτε αυτό. Η εξαγρίωση του δημόσιου μηχανισμού και των συντεχνιών απέναντι στις "μνημονιακές κυβερνήσεις" ξεκίνησε και γιγαντώθηκε επί ημερών ΓΑΠ. Ο συγκρουσιακός χειρισμός του Ραγκούση αφενός δεν έφερε πολλά αποτελέσματα, αφετέρου οδήγησε τους επόμενους σε όλο και πιο άτολμες προσεγγίσεις με αντάλλαγμα το ηπιότερο κοινωνικό κλίμα. Η δε βαριά φορολογία σίγουρα είναι προγενέστερη της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου, παρόλο που είναι γεγονός ότι τα τελευταία 2 χρόνια εξελίχθηκε προς το χειρότερο και σχεδόν τον παραλογισμό, ως κύριο όπλο μείωσης των ελλειμμάτων (μια και οι μεταρρυθμίσεις, όπως αναφέρθηκε, επιβραδύνθηκαν).

Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι Σαμαράς-Βενιζέλος (και ολίγον Κουβέλης) κυβέρνησαν "καλά" ή "καλύτερα από τον ΓΑΠ". Ούτε πιστεύω ότι ο ΓΑΠ και όσοι κατά καιρούς συμμάχησαν με αυτόν δεν έχουν κάτι να πουν και να κάνουν στο εξής. Δεν έχω ιδέα, αυτή τη στιγμή, πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Όπως και να 'χει, υγιέστερο θα είναι να μείνουμε μακριά από κάθε υπόνοια μεσσιανισμού και εξιδανίκευσης.

Υστερόγραφο: Πέρα από όλα αυτά υπάρχει και η ακανθώδης διεθνής διάσταση των γεγονότων. Αυτό κι αν είναι θέμα για (πολλά) βιβλία.

5 Δεκ 2014

Πειραϊκά

Διαβάζω ότι ένας δημοτικός σύμβουλος άσκησε έντονη κριτική για την επιλογή να περνούν μέσα από το κέντρο της πόλης του Πειραιά το μετρό και το τραμ.

Κι όχι ο πρώτος τυχών σύμβουλος αλλά ο πρόεδρος της ΠΑΕ Ολυμπιακός (και πρώην εργοδότης του νεοεκλεγέντος δημάρχου).

Η επέκταση του μετρό είναι δρομολογημένη ήδη από την πιλοτική φάση σχεδιασμού του έργου. 

Ο αρχικός σχεδιασμός μάλιστα ήταν να φτάνει το μετρό στην Ευαγγελίστρια, περιοχή πυκνοκατοικημένη με κακή λεωφορειακή σύνδεση με το κέντρο της πόλης.

Ο σταθμός της Ευαγγελίστριας όμως καταργήθηκε μετά από ενστάσεις του μητροπολίτη Πειραιά.

Το μετρό είχε αποφασιστεί από νωρίς να επεκταθεί στον Πειραιά με στόχο να εξυπηρετεί το κέντρο ενός από τους 5 μεγαλύτερους δήμους της χώρας, συνδέοντάς τον με την "ενδοχώρα" του δηλ. τη λεγόμενη Β' Πειραιώς.

Το ίδιο (επέκταση προς το κέντρο) είχε αποφασιστεί και για το τραμ, ένα μέσο φτιαγμένο για να εξυπηρετεί τα κέντρα των πόλεων. Ακόμη και με τα λάθη που έγιναν στη χάραξη, η σύνδεση του κέντρου θα προσφέρει βελτιωμένη εξυπηρέτηση, σε σχέση με αυτή που υπάρχει σήμερα και είναι προβληματική για όσους θέλουν να μετακινηθούν ανάμεσα στον Πειραιά και τα νότια αθηναϊκά προάστια. Με το τραμ στο κέντρο - και άρα μειωμένες τις εισόδους αυτοκινήτων - θα μειωθεί και το πρόβλημα της στάθμευσης για την οποία επίσης διαμαρτύρεται "ο πρόεδρος".

Θα ήταν ακόμα καλύτερα τα πράγματα αν το τραμ περνούσε από την οδό Τζαβέλλα καθώς και αν επεκτεινόταν μέχρι κάποιο σημείο της Καλλίπολης. Το δεύτερο δεν αποκλείεται. Οι νέες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, και ιδίως η δημιουργία contraflow λεωφορειακής λωρίδας στη Χατζηκυριακού, το επιτρέπουν να γίνει μελλοντικά. Για το πρώτο, ας όψονται ορισμένοι καταστηματάρχες στην παλιά μου γειτονιά που διαμαρτυρήθηκαν και κατάφεραν να εξορίσουν το τραμ σε σκοτεινές διαδρομές (παλιά εργοστάσια ΖΑΑΕ-Κεράνη) που ήδη από το 1987 είχαν περιγραφεί ως παραδείγματα "οριακής οικιστικής αθλιότητας".

Όμως, όπως είπαμε, μετρό και τραμ ήταν στρατηγικές επιλογές. Πέρα από τα όποια λάθη και τις αλλαγές, τα δύο έργα είναι τώρα σε φάση εκτέλεσης. Δεν καταλαβαίνω λοιπόν να υπάρχει πραγματικό θέμα ριζικού "επανασχεδιασμού". Το πλάνο δεν είναι καινούργιο και διαμορφώθηκε ("ωρίμασε") σε βάθος πολλών χρόνων. Ούτως ή άλλως ο σχεδιασμός είναι αλλοιωμένος σε σχέση με τις κατά καιρούς μελετητικές προσεγγίσεις και είναι δύσκολο πια να πει κανείς ότι το νέο κυκλοφοριακό/συγκοινωνιακό πρόσωπο είναι "έργο του Τάδε", "ιδέα του Δείνα" κ.λπ. Ούτε έχει νόημα να καταριόμαστε για πάντα τον Σεραφείμ και τους μαγαζάτορες. Ό γέγονε, γέγονε.

Μέρος του σχεδιασμού - που κι αυτό συγκέντρωσε πυρά - είναι οι μονοδρομήσεις. Ως ρυθμιστικό μέτρο "σηκώνει" επανεξέταση και αλλαγές, σε λεπτομέρειες ή και σε πιο βασικά του στοιχεία. Προσωπικά δεν τις βρίσκω λανθασμένες. Κάνουν απλούστερες τις διασταυρώσεις, ευκολότερη τη συνύπαρξη κυκλοφορίας-στάθμευσης και έτσι διευκολύνουν την κυκλοφοριακή ροή. Εν τέλει στην Πειραϊκή παλιότερα μπορεί να πήγαινες "κατευθείαν" αλλά το μποτιλιάρισμα στην Πλ. Κανάρη του Πασαλιμανιού ήταν απαγορευτικό και γι' αυτό χρειαζόσουν μάλλον περισσότερο χρόνο.

Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις βρίσκω ότι είναι ορθολογικά επιλεγμένες. Τα σημεία προς διόρθωση κατά τη γνώμη μου είναι λίγα (αν και όχι αμελητέα):
- Οι ανεφάρμοστες απαγορεύσεις στάθμευσης και στάσης δεν έχουν νόημα. Σε πολλές μονοδρομημένες οδούς (όχι όλες) υπάρχει χώρος να μπει μία ή και δύο λωρίδες στάθμευσης.
- Οι λεωφορειόδρομοι (Τσαμαδού και contraflow Ηρώων Πολυτεχνείου) καταστρατηγούνται. Θέλουν αστυνόμευση για να λειτουργούν όπως είχε επιδιωχθεί.
- Για την αισθητική και την ασφάλεια δεν έχει άδικο ο κ. Μαρινάκης, αν αναφέρεται στα μπλόκια με το πλέγμα που παίζουν το ρόλο προσωρινών νησίδων, μέχρι να διαμορφωθούν οι μόνιμες. Αξίζουν καλύτερες λύσεις.

Αυτά έχω να πω, διαισθητικά/ποιοτικά, ως θρέμμα του Πειραιά (όχι γέννημα, αλλά κάτοικος επί 20ετία) και διερχόμενος συγκοινωνιολόγος. Με στοιχεία και μετρήσεις μπορούν να ειπωθούν πιο συγκεκριμένα (και χρήσιμα) πράγματα. Εδώ είμαστε όλοι.

Στην εικόνα: Πλούσιο δίκτυο από την εποχή που τα όνειρα όχι μόνο ήταν τζάμπα αλλά πιστευόταν ότι είναι και εφικτά. Διακρίνεται και η χάραξη μέσω Τζαβέλλα (κίτρινη γραμμή). Πηγή: http://mmmathinon.blogspot.gr/2010/07/6.html