29 Ιαν 2007

Πατρινές σκέψεις (3)

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Στα πλαίσια της γενικής τάσης προς μεγαλύτερη ομοιογένεια, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε πόλης ατονούν και καταλήγουν στη λήθη. Ποιος γνωρίζει ότι, σε μια όχι και τόσο μακρινή εποχή, πλέον του 10% του πληθυσμού της Πάτρας ήταν ιταλικής καταγωγής; Ότι η πληθυσμιακή ομάδα που χαρακτήριζε λίγο παλιότερα την Κάτω Αχαϊα ή Αχαγιά (κωμόπολη στην ευρύτερη περιοχή της Πάτρας) δεν ήταν οι τσιγγάνοι αλλά οι αρβανίτες; Ότι, αν και "πρωτεύουσα του Μωριά", η Πάτρα ήταν πρωτίστως (στην βιομηχανική κυρίως εποχή της) η μητρόπολη της περιοχής που σήμερα ανήκει στις περιφέρειες Δυτικής Ελλάδας και Ιονίων Νήσων; Ποιος ξέρει ότι το πατρινό λεξιλόγιο περιλαμβάνει πολύ περισσότερες λέξεις και παραλλαγές από το πασίγνωστο "μινάρας";

Στην επιφάνεια μένουν τα εντυπωσιακότερα και προφανέστερα. Όπως η ύπαρξη τεσσάρων τηλεοπτικών σταθμών γενικού ενδιαφέροντος - αν προστεθούν και οι δύο της Ναυπάκτου καθώς και το sui generis εκκλησιαστικό κανάλι, το σύνολο δεν είναι και μικρό. Όπως, επίσης, το καρναβάλι, που αναπτύχθηκε φυσιολογικά εκεί όπου υπήρχε εντονότερη η δυτική επιρροή, και που ως σύνολο εκδηλώσεων - πέρα από την πλούσια κουλτούρα δημιουργίας και συμμετοχής, και πέρα από την εμπορικότητα - έχει το μεγάλο χάρισμα να κάνει τον χειμώνα να περνά ευκολότερα και πιο ανώδυνα, δίνοντάς σου μια καλή αφορμή για να ξεπορτίσεις ακόμη και την εποχή που υποτίθεται ότι κλείνεσαι. Όπως, τέλος, η παροιμιώδης αδυναμία της πόλης να κρατήσει κοντά της τον επισκέπτη που χρησιμοποιεί το λιμάνι της μόνο ως ενδιάμεσο σταθμό ανάμεσα στην Αδριατική και τον τελικό του εντός Ελλάδος προορισμό.

Το πιο χαρακτηριστικό και ζωντανό κομμάτι είναι σίγουρα η ακαδημαϊκή ταυτότητα της Πάτρας και η συνεπακόλουθη έντονη φοιτητική παρουσία. Το πανεπιστήμιο της Πάτρας δεν είναι "ιστορικό" (χρονολογείται από τη δεκαετία του '60) αλλά σίγουρα είναι παλιότερο από πολλά άλλα στον ελληνικό χώρο. (Κατά μερικούς είναι αρκετά παλιό και αυτό εκδηλώνεται σε διαφόρων ειδών "δυσκαμψίες" και "στειρότητες".) Υπάρχει επίσης το ΤΕΙ και το, πολύ νεώτερο, ανοικτό πανεπιστήμιο. Η Πάτρα θεωρείται καλή πόλη για τη λεγόμενη "φοιτητική ζωή" με δεδομένη και τη βολική (για φοιτητές και γονείς) απόσταση από την Αθήνα. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση καλύπτει μερικώς το κενό της βιομηχανίας - υπάρχουν αρκετά "παιδιά από την Πάτρα", δηλ. (όπως το πάλαι ποτέ μουσικό σύνολο) φοιτητές που προέρχονται από άλλα μέρη της Ελλάδας. Η ίδια η πόλη όμως δεν γεννάει δουλειές και άρα δυσκολεύεται να κρατήσει αυτό το έμψυχο υλικό που στο μεγαλύτερο μέρος του έρχεται, βλέπει και απέρχεται...

15 Ιαν 2007

Πατρινές σκέψεις (2)

ΒΟΥΝΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ, ΤΟΣΟ ΚΟΝΤΑ

Η Πάτρα δεν είναι η μοναδική ελληνική πόλη με βουνό (υψομέτρου περί τα 2000μ) σε τόσο κοντινή απόσταση. Ούτε η μοναδική παραθαλάσσια πρωτεύουσα νομού. Είναι όμως από τις λίγες μεσαίου μεγέθους πόλεις (μαζί ίσως με τον Βόλο) που συνδυάζουν και τα δύο. Με τα όσα καλά έχει αυτό - αλλά και με τις παθογένειες (π.χ. μια θάλασσα που δυστυχώς, για να την "πιεις στο ποτήρι", πρέπει να απομακρυνθείς κάμποσα χιλιόμετρα).

Η ομορφιά της Πάτρας δεν βρίσκεται στο χαρακτήρα του κέντρου και των κτιρίων της. Οι πόλοι έλξης της κεντρικής περιοχής είναι μάλλον ασύνδετοι μεταξύ τους, παρά την προσπάθεια ανάδειξης (διά της μερικής πεζοδρόμησης) μερικών βασικών αξόνων όπως οι οδοί Τριών Ναυάρχων, Γεροκωστοπούλου και Αγίου Νικολάου. Το θαλάσσιο μέτωπο έχει δυστυχώς "καπαρωθεί" στο παρελθόν από τον διάδρομο του ΟΣΕ, τη λιμενική ζώνη και δύο δρόμους (Όθωνος-Αμαλίας και Αγίου Ανδρέου) που μόλις πρόσφατα "αναβαθμίστηκαν" σε "διαδρομές ταχείας διέλευσης", αφήνοντας (παρά τα όποια θετικά στοιχεία αυτού του διαχειριστικού μέτρου) ελάχιστο χώρο στους πεζούς - περιορισμένο σε κάποιες "νησίδες" όπως ο μώλος, ο φάρος και η μαρίνα. Όσο για την αρχιτεκτονική, το αισθητικό αποτέλεσμα του μίγματος νεοκλασικών και "πανωσηκωμάτων" είναι απογοητευτικό.

Ταυτόχρονα, μια "νέα" Πάτρα αναπτύσσεται σιγά σιγά στην περιφέρεια της παλιάς πόλης - αναπόφευκτα με θυσίες χώρων που μέχρι πρότινος φιλοξενούσαν ελαιόδεντρα. Η πόλη μεγαλώνει απ' όποια πλευρά μπορεί, με αιχμή το βορρά, που "βλέπει" προς τη Γέφυρα και την Αθήνα. Η "νέα εθνική οδός" δανείζεται στοιχεία της Κηφισίας και η πλαγιά στο Καστρίτσι (κοντά στο Ρίο) γεμίζει με νέες και πολυτελείς μονοκατοικίες. Οι φοιτητές δεν πίνουν πια καφέ και ποτό στο κέντρο μόνο αλλά και στο Ρίο. Στην άλλη (νοτιοδυτική) πλευρά του Πατραϊκού, η Λακκόπετρα, η Καλόγρια και οι άλλες παραλίες της περιοχής έχουν συμβάλει (με τη βοήθεια των all-inclusive ξενοδοχείων) στο να μπει η Πάτρα στο χάρτη των (οικογενειακών) καλοκαιρινών διακοπών.

Για την ώρα όλα αυτά μικρή σχέση δείχνουν να έχουν με το παλιό κέντρο της Πάτρας, με τις γνωστές στοές (που προστατεύουν τον πεζό από τις σχετικά συχνές βροχοπτώσεις) και τη λιγότερο γνωστή αλλά εξίσου υπαρκτή εμμονή στο απογευματινό κλείσιμο μαγαζιών κάθε Τετάρτη (που ήδη καταστρατηγείται από μεγάλα αλλά και μικρότερα καταστήματα στα πατρινά προάστεια). Για την ώρα, οι δύο κόσμοι δείχνουν λιγάκι ξένοι μεταξύ τους. Εγώ έζησα κυρίως στην περίμετρο - οδηγούσα κάθε μέρα δίπλα στη θάλασσα και πάνω απ' αυτήν, το παράθυρο του γραφείου μου κοίταζε στον Κορινθιακό, υπήρχαν εβδομάδες ολόκληρες που δεν έμπαινα καθόλου στο κέντρο. Παρ' όλα αυτά, οι "νησίδες" όπως αυτές που προανέφερα καθώς και κάποιες άλλες, όχι παραλιακές (π.χ. τα Ψηλά Αλώνια, μια από τις γνωστότερες πλατείες στην Ελλάδα), σου δίνουν αρκετούς λόγους για να συμπαθήσεις το κατά τα άλλα απρόσωπο και άσχημο downtown...