30 Ιαν 2013

Βουλπιώτης (ποιος Μάνδρακας!)

Σε μια ταινία του Περάκη, νομίζω τον Προστάτη Οικογενείας, προς το τέλος εμφανίζεται ο υποτιθέμενος μεγαλοπαράγοντας Μάνδρακας, να "συμμετέχει" (με τη βοήθεια πειστικών μοντάζ) σε "ενσταντανέ" της πρόσφατης ιστορίας μας (1970-1995 περίπου). Βλέποντάς τα, η πρώτη μου αντίδραση (ξεχνώντας για λίγο ότι πρόκειται για ταινία) ήταν: Παντού ήταν αυτός, όποια πέτρα κι αν σήκωνες!

Ένα αντίστοιχο συναίσθημα είχα πρόσφατα, διαβάζοντας το "ιστορικό μυθιστόρημα" Άγγελος ή Δαίμονας της Ιζαμπέλλας Παλάσκα. Μόνο που εδώ ο πολυπράγμων ήρωας ήταν υπαρκτό πρόσωπο: ο πατέρας της συγγραφέως, Ιωάννης Βουλπιώτης. Διετέλεσε γαμπρός ενός βαρόνου Ζήμενς και έγινε αντιπρόσωπος του "ομίλου" (Siemens-AEG-Telefunken) στη μεσοπολεμική Ελλάδα, εξασφαλίζοντας δημόσιες συμβάσεις-μαμούθ που έβαλαν τις μεγάλες αυτές γερμανικές επιχειρήσεις σε προνομιακή θέση στην Ελλάδα, για πολλές δεκαετίες (έστω και με σκαμπανεβάσματα). Πέρα όμως από τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, ο Βουλπιώτης λόγω των γερμανικών του διασυνδέσεων φαίνεται ότι ήταν πρόσωπο-κλειδί και σε κατοχικά παρασκήνια. Σύμφωνα με το βιβλίο της κόρης του, εμφανίζεται ως κεντρικός πρωταγωνιστής, τόσο στις αρχικές αναζητήσεις κυβέρνησης συνεργατών (1941) όσο και στην κομβική επιλογή του Ι. Ράλλη ως πρωθυπουργού (1943), που συνδυάστηκε με την ίδρυση των Ταγμάτων Ασφαλείας.

Μετά την Κατοχή φαίνεται ότι προφυλακίστηκε μεν ("για 4 χρόνια", σύμφωνα με άρθρο του Spiegel από το 1954) αλλά τελικά απαλλάχτηκε από τις κατηγορίες δοσιλογισμού. Και το 1953, στην αναβίωση των συμβάσεων Siemens-Telefunken (για τηλεφωνία και ραδιοφωνία αντίστοιχα), που "σπρώχτηκε" από το θρυλικό Υπουργό Συντονισμού Σπ. Μαρκεζίνη, ο μεν Βουλπιώτης υπήρξε βασικός μεσολαβητής, ο δε κολλητός του Θ. Καψάλης υπήρξε αναπληρωτής Υπουργός - και, ναι, Υπουργός Συντονισμού για 2 μήνες, ξανά υπό το Μαρκεζίνη, το 1973 μέχρι τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Το βιβλίο της Παλάσκα περιλαμβάνει αρκετά κομμάτια από το παζλ της ελληνικής ιστορίας του 20ου αιώνα:

-1- Περιγράφει τον τρόπο καθιέρωσης / διαπλοκής κάποιων από τα σημαντικά και μακρόβια "μονοπώλια". Μας θυμίζει (όπως έκανε πρόσφατα κι ο Αρίστος Δοξιάδης) ότι το κεφάλαιο πολλές φορές "έχει (και παραέχει) πατρίδα". Η δεκαετία του '50, στην Ελλάδα κι αλλού, φαίνεται ότι ήταν ένα ενδιαφέρον πεδίο σύγκρουσης του αμερικανικού και του γερμανικού κεφαλαίου (υποστηριζόμενου από τις αντίστοιχες κυβερνήσεις). Αυτό αδυνατίζει λίγο την απλοποιημένη εικόνα που μας είχε μεταφερθεί, ότι οι ηγέτες μας ήταν αποκλειστικώς ενεργούμενα "του Πιουριφόι", "της CIA", γενικά "των αμερικανών". Ειδικά το πλέγμα οικονομικών σχέσεων Ελλάδας - (Ομοσπονδιακής) Γερμανίας ήταν εκ των πραγμάτων αρκετά πολύπλοκο: στις δικές μας γνωστές διεκδικήσεις, η άλλη πλευρά αντέτασσε τις ζημιές της από τη λύση των προπολεμικών συμβάσεων, τη δήμευση γερμανικών περιουσιών κ.λπ. Το κατά πόσον "έκλεισαν" ή όχι οι εκκρεμότητες εκεί γύρω στο '60 (στις επαφές με τον πανταχού παρόντα, Υπ. Οικ. και μετέπειτα καγκελάριο Λ. Έρχαρτ, βλ. κάτωθι σκίτσο του Μποστ) είναι ένα άλλο, τεράστιο κεφάλαιο.

-2- Παρουσιάζει, με μια πιο κοντινή ματιά, το (γεω)πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα πριν και κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι κυβερνήσεις συνεργατών δεν προέκυψαν από το "πουθενά" ούτε ήταν χωρίς αντικείμενο και χωρίς έρεισμα. Δεν μπορώ να ξέρω αν ο (κεντρώος) Πλαστήρας είχε στα σοβαρά εξετάσει το ενδεχόμενο να γίνει κατοχικός πρωθυπουργός, όπως αναφέρεται στο "μυθιστόρημα", είχε όμως πράγματι υποστηρίξει τη λύση της φιλογερμανικής κυβέρνησης την ώρα που η Ελλάδα συνθηκολογούσε. Πολλά από τα επιχειρήματα των συνεργατών των κατακτητών (αναπαράγονται στο βιβλίο αλλά τα ξέρουμε κι από αλλού) ακούγονται αστεία: "αναγκάστηκαν", είχαν ως γνώμονα το καλό της πατρίδας, έσωσαν κόσμο (εθνικόφρονες βέβαια), ήλπιζαν ότι θα εξασφάλιζαν κυριαρχία χωρίς ξένα στρατεύματα ή και με εδαφικά ανταλλάγματα. Σοβαρότερος συνεκτικός ιστός (πέρα από την κατανοητή επιθυμία επιβίωσης) φαίνεται να ήταν η προετοιμασία για τη μεταπολεμική σύγκρουση εξουσίας, δηλ. εναντίον ΕΑΜ-κομμουνισμού. Και φαίνεται ότι μέρος της βενιζελικής παράταξης (π.χ. Πάγκαλος) εκμεταλλεύτηκε το γεγονός ότι η βασιλική οικογένεια είχε έμπρακτα ταχθεί με τους Συμμάχους - κι έτσι το "Κέντρο" έσπευσε (υποστηρίζοντας τον Ι. Ράλλη και τα Τάγματα Ασφαλείας) να πάρει κεντρική θέση για τα "μετέπειτα". Θα περνούσαν πολλά χρόνια μέχρι να οριστεί, με τον τρόπο που τη μάθαμε κι εμείς, η κεντροαριστερή "δημοκρατική παράταξη".

-3- Θυμίζει ότι, φυσικά, δεν είναι όλα άσπρο-μαύρο. Το "Όχι" του Μεταξά έρχεται ως επιστέγασμα της πρόσδεσης στο άρμα των βρεταννών, ενώ η πείνα του 1941-42 δεν θα υπήρχε χωρίς τον αποκλεισμό που επέβαλαν οι Σύμμαχοι. (Θυμίζω και το συμμαχικό βομβαρδισμό του Πειραιά από παλιότερη ανάρτησή μου.)

Η ανάγνωση του καθενός βέβαια μπορεί να είναι διαφορετική. Γνωστός ακροδεξιός δημοσιογράφος, π.χ., διαλέγει να σταθεί στην περιφρόνηση του βαρόνου Ζήμενς προς τους νεοέλληνες. Η άποψη που αντιτάσσει (σήμερα - απέναντι σε αυτή τη σνομπίστικη άποψη που διατυπώθηκε πριν 90 χρόνια) είναι ότι οι γερμανοί (έτσι γενικώς) δεν έχουν "ουσιαστικό πολιτισμό". Και ο χρυσαυγίτης Μιχαλολιάκος, άλλωστε, υποστήριξε πρόσφατα ότι το πρόβλημα δεν ήταν ο ναζισμός, αλλά το ότι οι κατακτητές ήταν γερμανοί, και "γι' αυτό" έκαναν τις θηριωδίες στα Καλάβρυτα και το Δίστομο. 

[Παρεμπιπτόντως: Δεν νομίζω ότι διάβασα (στο Άγγελος ή Δαίμονας) την οποιαδήποτε αναφορά στα Καλάβρυτα και το Δίστομο. Θα μελετούσε πολύ ο Βουλπιώτης εκείνη την εποχή φαίνεται και θα του διέφυγαν τα γεγονότα.]

Όποιος θέλει να καταλάβει καλύτερα την εποχή (και τις συνέπειές της για τη μεταπολεμική ιστορία) έχει πολλά να μάθει διαβάζοντας το "μυθιστόρημα" καθώς και άλλες πηγές. Όποιος πάλι το επιλέξει, μπορεί, με αφορμή το καλογραμμένο βιβλίο, να απενοχοποιήσει τον εθνικοσοσιαλισμό, να συμπαθήσει τους δοσίλογους και να θαυμάσει τη "Σίτσα τη Ναζίτσα" (Σίτσα Καραϊσκάκη, "γερή πένα" της εποχής της). It's a free country.



24 Ιαν 2013

Χάνουμε το μέτρο, μη χάσουμε και το μετρό

Το μετρό της Αθήνας συζητιέται από τότε που το πρότεινε η πρώτη ολοκληρωμένη κυκλοφοριακή-συγκοινωνιακή της μελέτη (γραφείο Wilbur Smith, δεκαετία του '60). Οι παλιές γραμμές (ηλεκτρικός, Λαυρίου, ΣΕΚ/ΣΠΑΠ) δεν ήταν φυσικά σχεδιασμένες ως μετρό: προαστιακές ή τμήματα υπεραστικού τραίνου ήταν, έπαιξαν όμως το ρόλο του αστικού σιδηροδρόμου όσο η πόλη επεκτεινόταν. Παρά τις μελέτες, δοκιμαστικές στοές κ.λπ. που έγιναν, εγώ μέχρι τα 31 μου δεν είχα ζήσει άλλη αθηναϊκή γραμμή μετρό πλην των ΗΣΑΠ. Όταν πρωτοκυκλοφόρησα στη διαδρομή από Σταθμό Λαρίσης μέχρι Σύνταγμα, η γρήγορη κίνηση κάτω από την Πανεπιστημίου μου φαινόταν μαγική, εξωπραγματική - όσο μου φάνηκε λίγο αργότερα το γεγονός ότι μέσω της Αττικής Οδού πήγαινες οδικώς (όχι με ελικόπτερο) από τη Μεταμόρφωση στο Μαρούσι μέσα σε λίγα λεπτά.

Μέχρι τα 31 μου, η πόλη είχε μεγαλώσει τόσο, που η παντελής απουσία μέσων σταθερής τροχιάς (πλην της γραμμής Πειραιάς-Κηφισιά) έκανε προβληματική σχεδόν κάθε μετακίνηση. Με τα λεωφορεία χρειαζόσουν ατέλειωτες ώρες, το αυτοκίνητο συχνά "έπηζε" κι αυτό, το δίκυκλο είχε τους κινδύνους και τους περιορισμούς του. Οι γραμμές που θα κατασκευάζονταν, γνωστές από χρόνια αλλά "κολλημένες" στην υλοποίηση λόγω διαφόρων δυσλειτουργιών, ήταν too few, too late: Σεπόλια-Δάφνη και Μοναστηράκι-Πεντάγωνο (σήμερα Περιστέρι-Μπραχάμι και Αιγάλεω-Χαλάνδρι/Αεροδρόμιο αντίστοιχα), σιγά τα ωά, όταν η Αθήνα είχε πια ξεχειλίσει και πέραν του "λεκανοπεδίου". Ας μη συζητάμε το ποιες περιοχές έμεναν (και μένουν) ακάλυπτες:

- Πατησίων-Κυψέλη: κάποτε είχαν μετρηθεί ως "οι πιο πυκνοκατοικημένες" περιοχές του κόσμου, μαζί με Χονγκ Κονγκ κ.λπ. (μπήκαν σε επεκτάσεις, αλλά αυτές θα αργήσουν)

- (Ανατολική) Καλλιθέα & Νέα Σμύρνη: πρόσφατα βρέθηκε ότι αποτελούν "τους πιο πυκνοκατοικημένους" δήμους της πρωτεύουσας

- Μαρούσι (Παράδεισος), ο "ομφαλός της Αττικής" (που έλεγαν επί "φούσκας" κάποιοι μάγκες αντιδήμαρχοί του), σε κάθε περίπτωση το de facto επιχειρηματικό κέντρο ήδη από το '70 περίπου με την αύξηση των συντελεστών δόμησης και μετέπειτα με ΟΤΕ, Βωβούς, Αγκόρα κ.λπ. (σε επέκταση και αυτό, κάτι ψευτογίνεται με τον προαστιακό προσωρινά)

Αντίθετα, έβγαζαν μάτι από την αρχή κάποιες παραξενιές της χάραξης. Το μετρό είναι ένα ακριβό μέσο, γι' αυτό προσπαθείς να σχεδιάζεις τη γραμμή του "συμμετρικά", στη ραχοκοκαλιά της (σχετικά πυκνοκατοικημένης) περιοχής που θέλεις να εξυπηρετήσεις. Δείτε λοιπόν (βλ. βέλος) πού χωροθετήθηκε ο σταθμός του Χαϊδαρίου (μερικές δεκάδες μέτρα από εκεί που τελειώνει ο ιστός της πόλης και αρχίζει το όρος Αιγάλεω) και κρίνετε. Κάτι αντίστοιχο έγινε με την Αγ. Βαρβάρα παραδίπλα, ενώ η ίδια λογική ακολουθήθηκε και στην προτεινόμενη επέκταση του Βύρωνα. Η λογική είναι προφανής: "κάθε δήμος και σταθμός μετρό".

Έστω και με τις αδυναμίες του (κι ας προσθέσουμε και κάποιες λεπτομέρειες, όπως τις λιγοστές κυλιόμενες στο Σύνταγμα), το μετρό με τη λειτουργία του και μόνο έκανε τη διαφορά σε μια κορεσμένη μεγαλούπολη. Ομολογουμένως μερικά ποιοτικά στοιχεία ήταν πρωτοποριακά και επιπέδου τέτοιου που γεννούσε σεβασμό: καθαριότητα (απαγόρευση όχι μόνο καπνίσματος αλλά και φαγητού-ποτού), αξιοπιστία δρομολογίων, φύλαξη, σήμανση και πολλά άλλα. Επίσης, και από πλευράς project management - "στησίματος" της όλης αλυσίδας μελέτης-κατασκευής - το Αττικό Μετρό απέκτησε από παλιά καλό όνομα, σε αντίθεση με άλλους ελληνικούς φορείς ανάπτυξης υποδομών σταθερής τροχιάς.

Το μετρό θα μείνει στην πρωτεύουσα. Η κρίση κάποτε θα ξεπεραστεί, οι μελλοντικές επεκτάσεις ελπίζω να είναι εύλογες και να καλύψουν πρωτίστως τα κενά που προανέφερα (Κυψέλη, Καλλιθέα, Μαρούσι), και τέλος, αυτοί που σήμερα "σφάζονται στην ποδιά του" ελπίζω να το αφήσουν "όρθιο" - στις κινητοποιήσεις που εξελίσσονται, αυτό που βρήκα ενοχλητικότερο απ' όλα ήταν ότι οι απεργοί δεν σεβάστηκαν το κέντρο ελέγχου, που (εκτός αν βρισκόμαστε σε εμφύλιο και δεν το έχω καταλάβει) η ηθική (κι όχι μόνο ο νόμος που από το 1990 προβλέπει εξαιρέσεις υπέρ της ασφαλείας) υπαγορεύει να το αφήνεις έξω απ' οποιαδήποτε μισθολογική ή άλλη διαμάχη.


21 Ιαν 2013

Καταλήτες

Την ώρα που κάποιοι ("και μπράβο τους", που έλεγαν οι της Συντέλειας του ΣΚΑΪ, για την οποία ο τίτλος έγινε δυστυχώς πραγματικότητα, πού να πιάσουν το "χιούμορ" τύπου Λαζόπουλου που "θέλει ο κόσμος"!) προσπαθούν να χαράξουν νέους δρόμους στην πολιτική και να γίνουν καταλύτες για αλλαγές, εξακολουθούν φαινόμενα που σε κάνουν να ανακράζεις: πω, πω κάτ(ι) αλήτες γύρω μας!

Την ώρα που από αρκετούς απλούς πολίτες ακούω - και πιστεύω ότι το λένε με ειλικρίνεια - ότι ανυπομονούν να δουν στο προσκήνιο, και να στηρίξουν, νέους και άφθαρτους, έχω την αίσθηση ότι δεν υπάρχει πολυτέλεια για βαριά κουλτούρα, απλούστατα γιατί οι (κατ)αλήτες οργιάζουν.

Η κάθε αγνή (πολιτική κίνηση) του σαλονιού μπορεί να μιλά για ήθος, αξιοκρατία, παραγωγικότητα, διαφάνεια και 100 ακόμη σωστά πράγματα. Η αγνή του λιμανιού (καθόλου αγνή, για καραμπαμπάμ πρόκειται) κοιτάζει γύρω της και βλέπει:

  • 27% ανέργους, που θα γίνουν περισσότεροι φέτος, μια και προβλέπεται ύφεση. Συν όσους δεν πληρώνονται, συν όσους δεν βλέπουν πολλές προοπτικές, συν όσους έχουν αναδουλειές. Και υπόσχεται δουλειές
  • Το "εθνικό και υπερεθνικό (Ε.Ε.)" επίπεδο της πολιτικής σκηνής να έχει ματαιώσει το όποιο ευρωπαϊκό όραμα, μια και
    • παρά το κοινό νόμισμα και  την υποτίθεται "ενιαία" αγορά, κι αφού ενθαρρύνθηκαν οι ευρωπαίοι να αγοράζουν τα "δικά τους" προϊόντα των άλλων χωρών, ξαναρχίσαμε (τώρα που σφίξαν τα γιαούρτια) να μιλάμε για "εξαγωγές" και "εισαγωγές"
    • αφού οι "λαμογιές" των μεγάλων χωρών (γαλλογερμανοί κ.ά.) όσον αφορά τα ελλείμματα των εθνικών προϋπολογισμών πέρασαν "ντούκου" γύρω στο 2003, κατόπιν τιμωρήθηκαν οι μικρότερες χώρες που ακολούθησαν το "καλό παράδειγμα"
Το "να ζήσουμε όπως ήμασταν έως το 2008" το αντιλαμβάνονται πολλοί ως ουτοπικό. Θα συνεχίσει όμως να "πουλιέται" ως όραμα μέχρι το 2014, ειδικά από τους κάργα "διεκδικητικούς" νυν ή υποψήφιους περιφερειάρχες και δημάρχους. Ακόμη ακούγεται το επιχείρημα ότι με λίγο "μάζεμα της σπατάλης" έρχονται η μία η άλλη δαπάνες και έσοδα "του κράτους" (ειδικά όταν κράτος είναι οι άλλοι). Οπότε, τι τις θέ(λου)με τις αλλαγές, μεταρρυθμίσεις κ.ά. δύσκολα; Πού πας "ρε Καραμήτρο" και λες ότι 10% με 20% των ελλήνων πρέπει να αλλάξουν κλάδο απασχόλησης; (Και άρα δεν θα "διοριστούν" όπως ονειρευόταν η μαμά τους.) Ο τοπικός περιφερειακός ή δημοτικός ημίθεος θα σε βάλει στη θέση σου. Καταλητικά.


14 Ιαν 2013

Επίθεση στα γραφεία της ΝΔ - Τις πταίει;

Ας ξεκολλήσουμε από τις εύκολες εξηγήσεις. Πώς είναι δυνατόν να "δείχνουν" την ηγεσία Σύριζα ως φυσικό ή έστω ηθικό αυτουργό της επίθεσης στα γραφεία της ΝΔ στη Συγγρού; Το ότι η νυν αξιωματική αντιπολίτευση καταδικάζει "χλιαρά" μόνο την ενέργεια, δεν λέει και τίποτα. Πάντα χλιαρά τα καταδίκαζε αυτά, μη στενοχωρηθεί και το εξάρχειο. Χρειάζονται πιο απτές αποδείξεις. Όπως, για παράδειγμα, ότι εδώ είχαμε σφαίρες, δεν είχαμε απλώς τα "αντικείμενα που χρησιμοποιεί ο καθένας στο σπίτι του" (μολότοφ κ.λπ.). Άρα πρέπει να ξεφύγουμε από την απλοϊκή καταδίκη της Κουμουνδούρου. Και να βάλουμε λίγη φαντασία. Μερικές πιθανές εκδοχές:

(1) Υπόκοσμος

Ο παράδρομος της Συγγρού, ειδικά στην περιοχή των Τζιτζιφιών, στα 35 σχεδόν χρόνια της ύπαρξής του φιλοξενεί (τις νύχτες κυρίως) διάφορα κακοποιά στοιχεία, που αρχικά περιστρέφονταν γύρω από τους/τις τραβεστί (η ταινία Άγγελος χρονολογείται από το '82!) και στη συνέχεια εμπλουτίστηκαν με ρωσο-φονικά στοιχεία.





















(2) Εξωγήινοι

Το Πλανητάριο, στο απέναντι πεζοδρόμιο, έχει εξελιχθεί απίστευτα τα τελευταία χρόνια. Η φήμη των ταινιών που προβάλλονται στο θόλο του έχει φύγει και πέρα από τα όρια της γης, με αποτέλεσμα να αποτελεί πλέον στέκι ιπτάμενων αντικειμένων (UFO) από διάφορα σημεία του σύμπαντος, τα οποία σύμφωνα με πληροφορίες αξιοποιούνται ως έξτρα ατραξιόν του ιδρύματος. Δυστυχώς, δεν είναι δυνατό να ελεγχθεί το ποιόν κάθε ενός διαστημικού σκάφους που επισκέπτεται το Ευγενίδειο, κι έτσι δεν αποκλείεται το πλήρωμα κάποιου από αυτά να θέλησε, άκακα, να εξασκηθεί στη σκοποβολή, προσπαθώντας να πετύχει τον high tech πυρσό λοξά απέναντι που του τράβηξε την προσοχή.














(3) Ο Τζάμπας

Στο κτίριο της ΝΔ στεγάζεται και η γνωστή αλυσίδα ηλεκτρονικών και άλλων συσκευών. Ο εφευρετικός Τζάμπας έχει μεγάλη συλλογή από σπαστά μακριά καλαμάκια. Δεν είναι όλα πλαστικά. Όπως μαθαίνουμε, πάντα ήθελε να δοκιμάσει την αποτελεσματικότητα μιας τεθλασμένης μεταλλικής κάννης. Με πόση δύναμη φεύγει η σφαίρα όταν φτάσει στο στόμιο; Εδώ σας θέλω.














(4) Ο Τζάμπα-Έφυγε (το πνεύμα Του, όμως, έμεινε)

Λίγο παρακάτω από τα γραφεία της ΝΔ είναι το Ωνάσειο, που "φιλοξένησε" τον άρρωστο Ανδρέα Παπανδρέου, το μεγάλο λαοπρόβλητο ηγέτη, λίγο καιρό πριν "φύγει". Οι πιστοί οπαδοί του ιδρυτή του Πασόκ, το 33% των ελλήνων που πίνει ακόμη νερό στ' όνομά του, περίμεναν από καιρό ένα μεταφυσικό σημάδι, μια παρέμβαση στις εξελίξεις. Κάποιοι απ' αυτούς είναι εύλογο να υποθέσουν ότι ο Μεγάλος, με την παρουσία του πνεύματός του και μόνο, θα πραγματοποιήσει ένα "χτύπημα", συμβολικό μεν, αλλά πανίσχυρο, που θα σημάνει την αρχή του τέλους της διακυβέρνησης από τη Δεξιά με "ουρά" την παρηκμασμένη κεντροαριστερά.


7 Ιαν 2013

Το ξήλωμα του πουλόβερ

Στην "υπόθεση Παπακωνσταντίνου", δεν θεωρώ σημαντικότερο, το αν ο πρώην υπουργός ήταν αυτός που έσβησε τα ονόματα των συγγενών του από "τη" λίστα. Για το τι είναι η λίστα και τι όχι, έχει γίνει πολλή συζήτηση. Οι "εξαδέλφες" και όποιοι άλλοι είχαν καταθέσεις στην HSBC δεν είναι απαραίτητα (μεγαλο)φοροφυγάδες. Για τον δε ανιψιό του Μιχαλάκη "Jack Daniels", του κοζανίτη κεντρώου που "αγκαλιάστηκε" από τη ΝΔ και έγινε, με καθυστέρηση, ο κατάλληλος (λόγω τοπικής γνώσης και σοφίας) ΥπΕξ για τα μετά το '90 Βαλκάνια, η γνώμη μου δεν θα αλλάξει πολύ ακόμη κι αν αποδειχτεί ότι άγαρμπα πήγε να προστατέψει τις συγγενείς του. Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου, πριν τη νίκη του ΓΑΠ, είχε διατελέσει εκπρόσωπος του Πασόκ. Ήταν δηλαδή στο στενό ηγετικό κύκλο και συνεπώς δεν είναι άμοιρος της βασικής πολιτικής "αμαρτίας" των νικητών των εκλογών του '09: της "κρυφής ατζέντας" που από την ψήφο "ελπίδας και πράσινης ανάπτυξης" οδήγησε στα λάου-λάου προγράμματα ατέρμονης "εξυγίανσης" που ποιος ξέρει πόσο ακόμη θα βιώνουμε.

Η υπόθεση Παπακωνσταντίνου και για την ακρίβεια οι αντιδράσεις στη σχετική "φιλολογία" γίνονται καθρέφτης (ένας ακόμη) για τη συλλογική μας στάση απέναντι σε προβλήματα που ζητούν επίλυση. Δεν πρόκειται για απλή αναβλητικότητα ή αναποτελεσματικότητα, αλλά για συνειδητή (θεωρώ) αδράνεια. Το ζητούμενο υποτίθεται ότι είναι κάποιου είδους κάθαρση: διαλεύκανση του γενικού ερωτήματος, ποιοι (και πώς) δυσκολεύουν ή σαμποτάρουν τη συλλογική προσπάθεια της κοινωνίας να διαχειριστεί δίκαια και αποδοτικά τα δημοσιονομικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα στη σημερινή εκρηκτική τους φάση.

Τη λέξη κάθαρση την ακούσαμε το '89, αλλά εκεί επρόκειτο για την "επανάληψη της ιστορίας" κατά Μαρξ, δηλαδή τη φαρσοκωμωδία. Η σοβαρή εκδοχή ήταν το '74. Η χώρα είχε βγει από τη μεγάλη περιπέτεια της χούντας (και της κυπριακής τραγωδίας) και το αίτημα για δικαιοσύνη ήταν επιτακτικό. Ένα μεγάλο πρόβλημα ήταν το πού θα χαραζόταν η "γραμμή".

Τη μία λογική, σήμερα (λόγω Πάγκαλου) θα την ονομάζαμε "μαζί τα φάγαμε". Σύμφωνα με αυτή, συνένοχοι ήταν όλοι όσοι "συνεργάστηκαν" με κάποιο τρόπο. Πού θα τελείωνε ο κατάλογος; Θα διώκονταν όλοι οι διορισθέντες (κοινοτάρχες, γενικοί γραμματείς κ.λπ.); Και γιατί όχι όλοι όσοι συνήψαν δημόσιες συμβάσεις;

Χάρη στο εφεύρημα του "στιγμιαίου πραξικοπήματος" (έμπνευση εκλιπόντος αρεοπαγίτη, όπως λέγεται), η ανωτέρω "κολοκυθιά" αποφεύχθηκε (και ευτυχώς - γιατί οι διασταλτικές ερμηνείες θα σήμαιναν δεκάδες χιλιάδες "ενόχους"). Αδίκημα θεωρήθηκε το πραξικόπημα (και συγκεκριμένες ακόμη πράξεις) κι όχι οι περισσότερες συμπλεύσεις με το καθεστώς. Οι αδικίες σίγουρα δεν αποφεύχθηκαν: ορισμένοι υπουργοί κρύφτηκαν στο εξωτερικό, οι αρχηγοί όπλων που παρέδωσαν την εξουσία ουσιαστικά αμνηστεύτηκαν, μερικά "μικρά ψάρια" την πλήρωσαν ενώ άλλα τη σκαπούλαραν. Όταν τραβάς μια γραμμή, δεν βγαίνει πάντα τέλεια.

Μόνο τραβώντας τη γραμμή, όμως, μπορεί να βγεια μια άκρη και να αποκτήσει "αρχή, μέση και τέλος" το "ξήλωμα του πουλόβερ". Σήμερα μιλάμε για τιμωρία της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής. Η έκφραση με το πουλόβερ, πάντως, μας πηγαίνει μια δεκαετία πίσω, σε ένα ακόμη θετικό παράδειγμα, καθυστερημένης έστω, κάθαρσης. Η 17Ν είμαι σίγουρος ότι μεταξύ '75-'02 καλύφθηκε και στηρίχτηκε από πολύ περισσότερους απ' όσους πέρασαν την πόρτα του Κορυδαλλού μετά την τυχαία έκρηξη στα χέρια του Σάββα Ξηρού. Κι εκεί, όμως, "τραβήχτηκε η γραμμή".

Σήμερα, δεν φαίνονται ακόμη ώριμες οι συνθήκες για κάτι τέτοιο. Ως κοινωνία είμαστε ακόμη, αν συγκρίνουμε πάλι με τη 17Ν, στην εποχή όπου οι απόπειρες συλλήψεων (οι σοβαρότερες, όχι τα "ακουμπάμε την τρομοκρατία") συναντούσαν την αντίδραση συγκεκριμένων πολιτικών τάσεων και της τεγοπούλειας εφημερίδας. Έτσι και τώρα. Με τον Τσοχατζόπουλο, αρκετοί δήλωσαν ενοχλημένοι για τη σύλληψη που έγινε την τελευταία μέρα της κυβέρνησης Παπαδήμου, Μεγάλη Τετάρτη αν δεν απατώμαι - "αντιπερισπασμός" και καλά. Με τον Λαυρεντιάδη, κάτι αντίστοιχο ακούστηκε. Με πολλούς από τους επιχειρηματίες που χρωστάνε (εξαψήφια και επταψήφια) στο Δημόσιο ακούσαμε μάλιστα και κλαψούρες για το "χτύπημα εναντίον της επιχειρηματικότητας". Αλλά τώρα με τον Παπακωνσταντίνου, η "κολοκυθιά" έφτασε το ύψος της φασολιάς του Τζακ. Οι συνήθεις υποστηρικτές του ΓΑΠ, αυτοί που υποστηρίζουν ακόμη και σήμερα ότι ο κακόμοιρος ο Γιωργάκης "εξεπλάγη" όταν μετά την εκλογική του νίκη έμαθε τα χάλια της οικονομίας, μας έχουν φλομώσει στην "κουλτούρα", στις γενικότητες και στο "άλλα λόγια ν' αγαπιόμαστε". Οι πολιτικές δυνάμεις "της πλατείας", πάλι, μάλλον έχουν αλλεργία κι αυτές - για διαφορετικούς λόγους - στο να ξεκινήσει, έστω, η δικαιοσύνη με συγκεκριμένα πρόσωπα: πώς αλλιώς θα διαιωνιστεί ο μύθος ότι "όλοι" τρώνε, "όλοι" είναι διεφθαρμένοι - όλοι, πλην βεβαίως των αγνών "αντιμνημονιακών"; Βέβαια, οι δυνάμεις αυτές έχουν ένα θέμα στο να εξηγήσουν πού ακριβώς (στους διεφθαρμένους ή στους αδιάφθορους) εντάσσονται οι πασοκογενείς και νεοδημοκρατογενείς που τους έχουν στελεχώσει.

Κι έτσι, όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν...