24 Ιουλ 2015

Η ελπίδα και ο δρόμος που δεν πήραμε

Λυπάμαι που θα χαλάσω το αφήγημα. Ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη τόσο από τους συναινετικούς νεοδημοκράτες (που φοβούνται τις νέες εκλογές) όσο και από τους ψιλοευρωπαϊστές συριζαίους και λοιπούς κεντροαριστερούς (που ελπίζουν σε μια νέα παράταξη). Δηλαδή από τη νέα πλειοψηφία που περνά από τη βουλή τα προαπαιτούμενα, επειδή όλοι τους συμφώνησαν - με την Ελλάδα ουσιαστικά χρεωκοπημένη και μπροστά στη νέα της βαθιά ύφεση - να κάνουν μαζί τη βρώμικη δουλειά που έπρεπε να γίνει.

Αποδέχομαι όπως όλοι την πραγματικότητα για την οποία κανείς δεν μας ρώτησε, τα capital controls, τον αγώνα προσαρμογής, την αβεβαιότητα για το μέλλον και την προφανή ανυπαρξία εναλλακτικής. Μην περιμένετε όμως να πιστέψω το παραμύθι των ημερών, για τον Σαούλ-Τσίπρα που ανακάλυψε τον ορθό δρόμο, τον Βαρουφάκη που τον πήρε στο λαιμό του, τον Λαφαζάνη που ετοίμαζε το περίφημο ντου στα (ποια;) λεφτά του κράτους με τσιλιαδόρο την Κωνσταντοπούλου που θα συλλάμβανε ταυτόχρονα το Στουρνάρα.

Μέχρι να δούμε αποδείξεις για όλα αυτά, δυσκολεύομαι να τα θεωρήσω δεδομένα. Αντίθετα, μπορώ να καταλάβω πολύ καλά τι εξυπηρετούν αυτές οι φήμες. Ο Τσίπρας αυτή την εποχή προβάλλεται συστηματικά ως η μόνη ελπίδα της χώρας. Πρωτεύει στις δημοσκοπήσεις, με την αντιπολίτευση στα τάρταρα, κερδίζει δημοψηφίσματα για πλάκα (πείθοντας το 62% των ελλήνων να ψηφίσει την ελπίδα σε κάτι ανεφάρμοστο) και φυσικά πιστεύεται ότι είναι ο μόνος - όπως παλιότερα το Πασόκ ήταν "το μόνο" - που μπορεί να ελέγξει έως ένα βαθμό τα σωματεία και τις συντεχνίες, που χωρίς αυτές υποτίθεται ότι δεν κυβερνάς στην κορπορατίστικη μεταπολιτευτική Ελλάδα.

Είναι λοιπόν πολύ βολικό να παρουσιάζεται ο πρωθυπουργός ως ένας περίπου άγιος άνθρωπος που εμπιστεύτηκε έναν φαφλατά καθηγητή, που ήξερε αγγλικά και οικονομικά καλύτερα από τον ίδιο και γι' αυτό το λόγο ανέλαβε σχεδόν εν λευκώ την πολιτική, η οποία τελικά αποδείχτηκε καταστροφική.

Και με αυτόν τον τρόπο, τα capital controls - είτε επιβλήθηκαν από τους "ξένους" (εκδοχή Πλατφόρμας) είτε επειδή χρεωκόπησαν οι "στυγνοί (με πλειοψηφία ΤΧΣ αλλά τέλος πάντων) τραπεζίτες" (εκδοχή Σύριζα γενικώς) είτε επειδή το αποφάσισε η κυβέρνηση (όπως και πραγματικά συνέβη) - φαίνονται σαν ένα ατύχημα και η μόνη διαφωνία είναι αν έτρεχε το αμάξι μας προς τον τοίχο ή αν ξαφνικά εμφανίστηκε αυτός πίσω από την ομίχλη.

Μου μοιάζει αδιανόητο όμως το να μην καταλάβαινε κανείς ότι πάμε για κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Για capital controls μίλησε νωρίς ο Μηλιός και ακόμη νωρίτερα ο Σόιμπλε, πολύ πριν η μαμά Βαλαβάνη βγάλει το εξαψήφιο ποσό από την τράπεζα, όπως έκαναν με μικρότερα συνήθως ποσά οι περισσότεροι συμπολίτες μας. Η κατάληξη ήταν προδιαγεγραμμένη από τη στιγμή που ένα κράτος με προβληματικό ισοζύγιο αρνιόταν τον εξωτερικό δανεισμό, αδιαφορούσε για τα δημόσια έσοδα (απόδειξη η πρωτοφανής καθυστέρηση υποβολής φορολογικών δηλώσεων), σήκωνε ό,τι ρευστό υπήρχε εδώ κι εκεί για να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, και γενικά όδευε στη χρεωκοπία. Δεν θέλει καν τριψήφιο IQ (ούτε βέβαια μάστερ στα οικονομικά) για να καταλάβεις ότι οι τράπεζες έτσι αδειάζουν (αφενός λόγω έλλειψης εμπιστοσύνης, αφετέρου λόγω αναγκών ρευστότητας) κι ότι - καθώς ο ELA (το ισοδύναμο της "κοπής χρήματος") δεν είναι απεριόριστος - δεν ξαναγεμίζουν.

Τα capital controls που επιταχύνθηκαν με την προκήρυξη δημοψηφίσματος ήταν, για μένα, ο στόχος. Δημιούργησαν τις συνθήκες για να δικαιολογηθεί η περίφημη κωλοτούμπα ως η μόνη λύση, λύση ανάγκης, με απειλές για χρεωκοπία, Grexit, μέχρι και έξοδο από την ΕΕ. Λόγοι πρωτοφανείς και υπεραρκετοί για να συγχωρηθεί η ασυνέπεια και η στροφή στο ρεαλισμό. Με τεράστιο κόστος, που όμως δεν θα χρεωθεί προσωπικά πουθενά, γιατί κάποιος υποτίθεται είπε πως τον πρωθυπουργό τον στέλνεις σπίτι του κι όχι στο εδώλιο. Και το ΟΧΙ του 62% (πακέτο με την ηρωική αφήγηση Λαφαζάνη, τις υστερίες της Κωνσταντοπούλου και την τέφρα της Ελλάδας που κατά τον Γλέζο έδωσε τον λευκό καπνό της ταπεινωτικής συμφωνίας) είναι χρήσιμο ως σύμβολο του Δρόμου Που Δεν Πήραμε, το σύγχρονο ισοδύναμο των χαμένων εξεγέρσεων των Δεκεμβριανών και του Εμφυλίου, της ανατροπής του Γέρου και του Τρίτου Δρόμου επίσης (για τους λιγότερο αριστερούς).

Έτσι τα βλέπω αυτή τη στιγμή. Κάποιος μου πρότεινε να μην τα αναλύω και να κοιτάξω πώς θα επιβιώσω, όπως όλοι μας. Έννοια σας, το ένα δεν εμποδίζει το άλλο. Δεν ξέρω ποια είναι η δική σας γνώμη γι' αυτόν τον μύθο. Είμαι έτοιμος να ακούσω τα πάντα. Ακούμε τα πάντα άλλωστε αυτόν τον καιρό. Μέχρι και ύμνους για τον λαοπρόβλητο πρωθυπουργό που δίνει στον λαό 60 ευρώ κάθε μέρα από τα μηχανήματα των τραπεζών, σαν επίδομα ας πούμε.

23 Ιουλ 2015

Υπόθεση Μαρκαριάν

Η επιμονή της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας (ΕΠΟ) να μείνει στη θέση του ο προπονητής της εθνικής ομάδας Σέρχιο Μαρκαριάν, παρά την παραίτηση που υπέβαλε μετά από τα αποκαρδιωτικά αποτελέσματα, είναι εκ πρώτης όψεως ανεξήγητη.

Η νέα ήττα από τις Φερόες ήταν μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην ιστορία του αντιπροσωπευτικού μας συγκροτήματος. Ύστερα από ένα τέτοιο επίτευγμα η αποπομπή του κόουτς θα έπρεπε να έχει ανακοινωθεί λίγο μετά το ενενηκοστό λεπτό και το τελευταίο σφύριγμα του διαιτητή.

Η καθυστέρηση όμως δεν οφείλεται στη συνήθη αβελτηρία των ελλήνων παραγόντων, που έχει επιταθεί μετά από τις τελευταίες καταιγιστικές εξελίξεις στο πολιτικό και οικονομικό τοπίο.

Για την ακρίβεια, όπως κατ' αποκλειστικότητα θα διαβάσετε εδώ, η στάση της ελληνικής πολιτείας στο θέμα Μαρκαριάν σχετίζεται άμεσα με τα δρώμενα της εποχής.

Στη διάρκεια της μοιραίας 13η μέρας του Ιουνίου, όταν διαφαινόταν η ελληνική ήττα - και ενώ οι διαπραγματεύσεις Ελλάδας-"θεσμών" συνέχιζαν την καταστροφική πορεία τους - ο υπουργός αθλητισμού κ. Κοντονής δέχτηκε ένα απρόσμενο τηλεφώνημα από τον υπουργό επικρατείας και κατεξοχήν εκφραστή του Μεγάρου Μαξίμου κ. Παππά.

"Τα βλέπω τα χάλια μας Σταύρο και γι' αυτό σε πήρα. Για να προλάβω μην έχουμε παραιτήσεις".

"Για παραιτήσεις είμαστε Νίκο μου; Τόσο έργο έχουμε μπροστά μας. Μην τρελαινόμαστε για την ήττα τώρα. Μιλάνε κάποιοι για εθνική ντροπή, σιγά τώρα, χάσαμε στη μπάλα από τις Φερόες. Χαρά στο πράγμα. Δεν χρεωκοπήσαμε κιόλας".

Ο Νίκος Παππάς ξεροκατάπιε. Προσπάθησε να πει κάτι αλλά δεν του έβγαινε η φωνή. Ο Σταύρος Κοντονής συνέχισε: "Εννοείται πως δεν θα παραιτηθώ".

"Δεν μιλάω για σένα Σταύρο. Για τον Μαρκαριάν μιλάω", μίλησε επιτέλους με αποφασιστικότητα ο υπουργός επικρατείας. "Θα μείνει στη θέση του. Υπάρχει εντολή. Και πρόσεξέ με: Στον ένα Μαρκαριάν, μπόνους ένας ακόμη".

"Δηλαδή;"

"Είναι όρος των γερμανών. Για να μας δώσουν τα δάνεια. Άλλος ένας όρος δηλαδή. Απαράβατος, το τόνισαν".

"Δηλαδή εκτός από υποτακτικούς στην πολιτική θέλουν να μας ταπεινώσουν και ποδοσφαιρικά; Να μη σηκώσουμε κεφάλι ποτέ;" εξεμάνη ο Κοντονής.

"Αυτό είναι το προπέτασμα Σταύρο. Θα το πουλήσει στον κόσμο της η Αγγέλα. Την είδες πώς πανηγύριζε τότε με το 4-2 στο Γιούρο, λίγες μέρες μετά την εκλογή Σαμαρά. Συμβολισμός κάργα. Αλλά δεν είναι ο πραγματικός λόγος. Τουλάχιστον, δεν είναι ο μόνος".

"Και τι άλλο υπάρχει;"

"Ο δεύτερος Μαρκαριάν. Ο εξάδελφος".

"Έχει ξάδελφο ο Μαρκαριάν;"

"Όλοι έχουν ξάδελφο".

Ο Κοντονής προσπέρασε την εξυπνάδα του Παππά. Του την έσπαγε το ύφος του, αλλά δεν τολμούσε να τον κοντράρει, ξέροντας πόσο τον υπολογίζει ο πρωθυπουργός. "Και τον ξέρουμε;"

"Έχεις διαβάσει την Τριλογία της Κρίσης;"

"...Μη μου πεις!" Ο Κοντονής συνειδητοποίησε ότι ο Παππάς αναφερόταν στον μεγάλο έλληνα συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων. Ο υπουργός επικρατείας συνέχισε να εξηγεί:

"Κατάγονται κι οι δύο από την ίδια αρμένικη οικογένεια. Μέχρι κι οι φαλάκρες τους μοιάζουν. Αυτό είναι μάλιστα και το πραγματικό όνομα του συγγραφέα. Έτσι λέγεται η βίλλα του στα Πριγκιπόνησα της Πόλης".

"Και ενδιαφέρθηκαν οι γερμανοί για τον Πέτρο;"

"Χρόνια τώρα. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί στα γερμανικά κι ο ίδιος μιλάει άπταιστα τη γλώσσα. Έχει μάλιστα εμφανιστεί στα κανάλια τους κι έχει εξηγήσει για την κρίση και για το λαό μας. Έχει κάνει μεγάλη δουλειά για τη χώρα. Και ουσιαστική, διότι κι άλλοι δικοί μας εμφανίζονται στη γερμανική τηλεόραση αλλά καλύτερα να μην το έκαναν, όπως εκείνος με τη λογοκλοπή ο Χατζηπα..."

"Χατζημαρκάκης" - ο Κοντονής αποφάσισε να μην αφήσει τον Παππά να ολοκληρώσει την κακία του.

"Αυτός. Συνεννοείται λοιπόν ο πρόεδρος με τη Μέρκελ να..."

"Ο Παυλόπουλος;"

"Ποιος Παυλόπουλος; Ο Αλέξης ρε Σταύρο". Ώρες ώρες ο Παππάς εξοργιζόταν με το πόσο δυσκολευόταν να συνεννοηθεί με ορισμένους από το υπουργικό. Μέρος της δουλειάς του ήταν όμως. "Ο πρωθυπουργός λοιπόν, συνεννοείται να τον κάνει πρεσβευτή. Της Ελλάδας. Στη Γερμανία. Τον Πέτρο".

"Είναι ενήμερος ο ίδιος;"

"Ναι και δέχτηκε κατ' αρχήν. Αλλά δεν θα ανακοινωθεί ακόμη κάτι επίσημα. Μόνο μόλις υπογράψουμε την τελική συμφωνία. Ζήτημα χρόνου είναι, όταν σταματήσουν να μπλοφάρουν, ξέρεις, τα 'χουμε πει".

"Ωραία". Ο επτανήσιος Κοντονής ενθουσιάστηκε με την συμμετοχή ενός ανθρώπου του πολιτισμού, όπως ο αγαπητός συγγραφέας, στην εθνική προσπάθεια. "Τουλάχιστον αυτός είναι πολιτισμένος άνθρωπος και δεν θα καβαλήσει το καλάμι. Δεν νομίζω να έβαλε τίποτε όρους, τώρα που θα αποκτήσει έστω κι αυτή τη συμβολική εξουσία. Ή να ζήτησε να του βολέψεις κανένα βύσμα".

"Αχ..." αναστέναξε ο Παππάς.

"Σιγά βρε Νίκο, μη μου πεις ότι θέλει να του διορίσεις πουθενά τον Χαρίτο!" είπε γελώντας ο Κοντονής, έχοντας στο μυαλό του το δημοφιλή αστυνόμο, ήρωα της τριλογίας και των άλλων μυθιστορημάτων.

"...Μέσα έπεσες... Πώς νομίζεις λένε τον κεντρικό εκφωνητή της ΕΡΤ που ανοίξαμε προχτές;"


20 Ιουλ 2015

Stuck in honey: Το απίστευτο φανάρι της Νικήτης

Η εργολαγνεία στην οποία εθίστηκε η ελληνική επαρχία τις τελευταίες δεκαετίες του εύκολου ευρωπαϊκού και δανεικού χρήματος αποτυπώνεται σε μια ανάρτηση από το 2010.

Αυτή αφορά τη Χαλκιδική και τα καταραμένα της φανάρια στην Καλλιθέα και τη Νικήτη.

Στο άρθρο της εφημερίδας Αγγελιοφόρος της Κυριακής, ο τότε αντινομάρχης κ. Αριστοτελίδης πρότεινε, ως γνήσιος δημόσιος παράγοντας, την κατασκευή δύο εναλλακτικών οδικών αξόνων, που θα έλυναν το πρόβλημα μποτιλιαρίσματος των καλοκαιρινών σαββατοκύριακων.

Το "φτιάξε ένα δρόμο" ήταν η εύκολη καραμέλα, ακόμη και στις περιπτώσεις όπου υπήρχε τεράστιο περιθώριο για διαχειριστικές λύσεις με ελάχιστο κόστος.

Όπως στο σηματοδότη της Νικήτης, όπου -όπως διαπίστωσα- τα τεράστια κυκλοφοριακά προβλήματα οφείλονται αποκλειστικά σε κακό προγραμματισμό και κακή διαχείριση. Και λύνονται χωρίς να κατασκευαστεί ποτέ ο περιφερειακός δρόμος των ονείρων.

Από τα 80 δευτερόλεπτα της περιόδου του, στα 53 το κύριο ρεύμα κυκλοφορίας έχει κόκκινο. Αυτό, με απλή αριθμητική, σημαίνει ότι όσοι κατευθύνονται από/προς το δεύτερο πόδι (δηλαδή σχεδόν όλοι οι κινούμενοι εκεί) έχουν στη διάθεσή τους μόνο το 1/3 της κυκλοφοριακής ικανότητας ενός δρόμου ελεύθερης ροής.

Όσο μεγάλη κι αν είναι η κίνηση του πάνω και του κάτω μαχαλά της Νικήτης, δεν δικαιολογεί να σπαταλώνται για χάρη της τα 2/3 της χωρητικότητας του κόμβου. Μια περίοδος των 90 ή 120 δευτερολέπτων, με ένα συμμάζεμα (εξορθολογισμό φάσεων) των στροφών και των κάθετων κινήσεων, μπορεί να ανακουφίσει άμεσα, με μηδενικό κόστος (πλην εξόδων προώθησης, you know), δίνοντας περισσότερο χρόνο πρασίνου στις ευθείες.

Ακόμη κι αν γίνει το κάτι παραπάνω για να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο η κυκλοφοριακή ικανότητα, όπως (α) να μπουν βρόχοι επενέργειας - για να ανάβει πράσινο στις δευτερεύουσες κινήσεις μόνο όταν υπάρχουν αυτοκίνητα - και (β) να γίνει διαχείριση στάθμευσης σε μήκος τεσσάρων μόλις οικοδομικών τετραγώνων επί της κεντρικής οδού (για να ελευθερωθεί χώρος για την κίνηση των διερχομένων), το κόστος είναι ασήμαντο σε σχέση με αυτό του περιφερειακού δρόμου. Τον έλεγχο της στάθμευσης θα μπορούσε μάλιστα να τον αναλάβει εθελοντικά ως προσφορά καλών υπηρεσιών ο τοπικός μελισσοκομικός συνεταιρισμός - από κάθε άποψη, στοιχίζει λιγότερο από το να συντάσσεις φοβικά ψηφίσματα. Εκτός αν το όλο μποτιλιάρισμα προκαλείται σκόπιμα για να θαυμάσει ο ακινητοποιημένος ταξιδιώτης το (σχετικό με το θέμα) εικονιζόμενο λαμπρό δείγμα λαϊκής τέχνης που κοσμεί τον παρόδιο χώρο στην είσοδο του οικισμού.


13 Ιουλ 2015

Δεν θέλω "coup"

Στις 21 Απριλίου 1967 ο πατέρας μου δεν μπόρεσε να πάει στη δουλειά του γιατί κάποιοι ένστολοι που είχαν αποκλείσει το κέντρο της Αθήνας έστελναν πίσω τους πεζούς που έφταναν έως την περίμετρο. Τα ραδιόφωνα έπαιζαν καλαματιανά και εμβατήρια και οι τηλεπικοινωνίες είχαν διακοπεί. Με πολλά εμπόδια οι γονείς μου κατάφεραν να συνεννοηθούν για να κάνουν, εννιά μέρες αργότερα (Κυριακή του Πάσχα), τους αρραβώνες τους.

This was a coup. Η καθημερινή ζωή των πολλών μετά τη σύντομη αυτή ασυνέχεια πήρε το δρόμο της. Κάποιοι όμως, συμπεριλαμβανομένης όλης της πολιτικής ηγεσίας, δεν είχαν απλώς πρόσκαιρα μικροπροβλήματα: έκαναν καιρό να δουν τα σπίτια τους, μερικοί βασανίστηκαν κιόλας ή σκοτώθηκαν. Ο πατέρας ενός φίλου μου πέρασε πολλούς μήνες στις φυλακές της Τρίπολης. Την ιστορία της ελληνικής χούντας μπορεί (πρέπει) να τη διαβάσει ο καθένας, με όση λεπτομέρεια θέλει. Δεν μπορεί να την αγνοεί.

Η χούντα δεν τελείωσε το '73, λένε σήμερα διάφοροι (συνήθως αγέννητοι τότε, άρα με ελαφρυντικά), για το λάθος λόγο βέβαια. Όντως δεν τελείωσε τότε, καθώς στις 25 Νοεμβρίου 1973 έγινε ένα δεύτερο πραξικόπημα, που ανέτρεψε τους πρώτους δικτάτορες λίγο πριν πλασάρουν πειστικά τον "εκδημοκρατισμό" τους. This was a coup too. Το πρόλαβα αλλά πήγαινα νηπιαγωγείο και δεν πολυθυμάμαι το 8μηνο του Ιωαννίδη - με εξαίρεση το τραγικό τέλος, με το κυπριακό, και το νέο σκηνικό της μεταπολίτευσης με τον Καραμανλή.

Η μεσογειακή "παράδοση" των δικτατοριών ήταν το τελευταίο απομεινάρι τριτοκοσμικού πολιτικού τοπίου σε κάποιες ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες. Συμπεριλαμβανομένης της λιγάκι ευρωπαϊκής Τουρκίας, όπου το 1980 μετά από 2 χρόνια πολιτικής αστάθειας και βίας ο στρατηγός Εβρέν κατέλαβε την εξουσία. This was a coup. Στην πρώτη μου επίσκεψη στην Τουρκία το 1983, λίγο πριν τη σταδιακή χαλάρωση του καθεστώτος με τις πρώτες δημοτικές εκλογές, περιπολούσαν ακόμη στρατιώτες ανάμεσα σε πολίτες και τουρίστες.

Την πιο δυνατή τηλεοπτική εικόνα πάντως την είχαμε δει την παραμονή του σεισμού των Αλκυονίδων (Φεβρουάριος 1981). Ο στρατηγός Τεχέρο εισέβαλε στο ισπανικό κοινοβούλιο με "λεβέντες" και πιστολίδι και κράτησε ομήρους τους βουλευτές για 24 ώρες. This was a coup. Αποτυχημένο όμως, καθώς μετά το διάγγελμα του βασιλιά Χουάν Κάρλος οι πραξικοπηματίες παραδόθηκαν.

Σε αυτή τη γειτονιά του κόσμου - και αλλού βέβαια, αλλά ειδικά εδώ που έχουμε πονέσει - όταν λέμε πραξικόπημα (coup) εννοούμε ένα πολύ συγκεκριμένο πράγμα. Και τίποτα άλλο.


12 Ιουλ 2015

Θαρραλέοι my ass

Το πρωτόγνωρο των ημερών είναι η απειλή (που προς το παρόν πήρε και αυτή αναβολή) για ουσιαστική έξωση της Ελλάδας από Ευρωζώνη και ΕΕ, με τη χώρα στα πρόθυρα της τυπικής χρεωκοπίας.

Αυτό όμως που βλέπουμε για πολλοστή φορά είναι η υποτιθέμενη θαρραλέα επιλογή πολιτικών αρχηγών να πάνε κόντρα στις υποσχέσεις που τους έφεραν στην εξουσία.

Το έργο το είδαμε και με τον ΓΑΠ, και με τους Σαμαρά-Βενιζέλο. Σήμερα ο Τσίπρας ξεκινά από την πρωτοφανή πλειοψηφία των 251. Αυτή όλο θα μειώνεται (όπως και οι προηγούμενες του ΓΑΠ και των ΣαμΒεν) όσο θα έρχονται νέα μέτρα προς ψήφιση.

Δεν ξέρω τι μας εγγυάται ότι δεν θα εμφανιστεί ξανά ένας τσαρλατάνος όπως οι τέσσερις αυτοί*, που θα βγει από αριστερά ή από δεξιά κεφαλαιοποιώντας δυσαρέσκειες και υποσχόμενος ανέφικτες διεξόδους, πριν την επώδυνη προσαρμογή στο ρεαλισμό.

Το αν η ΝΔ θα είναι ή όχι μέρος της κυβέρνησης που θα διαχειριστεί το reset της χώρας, δηλ. το αν ο Τσίπρας θα είναι ή όχι πρωθυπουργός σε αυτήν, θα μας απασχολήσει πολύ αλλά φοβάμαι ότι δεν είναι το πραγματικό μας πρόβλημα.

Το πρόβλημα είναι ότι η Ελλάδα κάηκε και θα περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να μπορέσει να σταθεί με αξιοπρέπεια. Ακόμη κι αν αποφευχθεί αυτές τις μέρες το ατύχημα.

*Ο Βενιζέλος ως προς τον τσαρλατανισμό έχει το ελαφρυντικό ότι δεν του χρεώνεται το "λεφτά υπάρχουν". Επίσης, το ότι μιλάμε για τους ψευδοπροφήτες δεν σημαίνει ότι ξεχνάμε τη συμβολή των προ-2010 κυβερνήσεων και ιδίως του εθνικού κεφαλαίου (Κώστας Καραμανλής) στην πρόκληση της κρίσης.

8 Ιουλ 2015

Στις κρίσιμες ώρες

Από το βράδυ της 26ης Ιουνίου άρχισε ένα re-set, μια επώδυνη επανεκκίνηση της Ελλάδας. Το φινάλε (endgame). Οι τράπεζες έκλεισαν και κανείς δεν ξέρει πότε θα ξανανοίξουν. Οι επιπτώσεις στην οικονομική δραστηριότητα είναι ήδη ορατές και μόνο χειρότερες μπορούν να γίνουν όσο παρατείνεται η αβεβαιότητα.

Το ΔΝΤ λίγο πριν το δημοψήφισμα μίλησε για ανάγκη κουρέματος του χρέους κατά 30% ώστε να γίνει βιώσιμο. Η επιδίωξη, να ενσωματωθεί μια τέτοια πρόβλεψη ως μέρος της συμφωνίας Ελλάδας-ΕΕ, ως υπόσχεση για το μέλλον με κίνητρο την εφαρμογή του προγράμματος (μια και κανείς δεν μπορεί να περιμένει ότι θα δοθεί μπροστάντζα), θα ήταν ίσως ένα συμβολικό αντίδωρο για τον έλληνα πρωθυπουργό (και τη χώρα).

Δεν θα πρέπει όμως να έχει κανείς μας αυταπάτες για το τι σημαίνει η αποδοχή της διαπίστωσης περί βιωσιμότητας υπό όρους. Σημαίνει ότι η οικονομία μας είναι ήδη σε πορεία περαιτέρω συρρίκνωσης, κάτι που ήδη φαίνεται βέβαιο ακόμη κι αν σταματήσει την ερχόμενη Δευτέρα (λέμε τώρα) το σοκ της τραπεζικής ασφυξίας. Σημαίνει ότι η φορολόγηση εισοδημάτων και πωλήσεων, δηλ. το βασικό έσοδο του κράτους, μπορεί από τώρα να θεωρείται ότι θα αποδίδει λιγότερο -  με αποτέλεσμα εκ των πραγμάτων και οι δαπάνες, άρα και το ύψος των πάσης φύσεως αποδοχών, να μειωθούν ανάλογα.

Πόσο δηλαδή; Σωστά μαντέψατε. Αυτό το 30% (που το είπε κι ο Verhofstadt, νομίζω όχι τυχαία) είναι ένδειξη για την εσωτερική υποτίμηση που μας περιμένει, δηλ. την αντίστοιχη πάνω-κάτω μείωση του ΑΕΠ και του κρατικού προϋπολογισμού. Μείωση που θα προστεθεί σε αυτή που έως τώρα έχει υποστεί η χώρα και που θα σημαίνει, τελικά, πτώση στο 50% περίπου της αξίας που είχε στην αρχή της κρίσης (70%, μείον το 30%Χ70%, δηλ. 70%-21%). Θηριώδες νούμερο.

Υπ' όψιν: Αυτό θα πρέπει να το θεωρήσουμε δεδομένο, το έχουμε ήδη χάσει. Ανεξάρτητα του αν θα συμφωνήσουμε σε πρόγραμμα που να μην έχει "υφεσιακά μέτρα" (τρομάρα μας), το οποίο σε κάθε περίπτωση θα αφορά το μέλλον - όσο για τη φετινή χρονιά, χαιρέτα μου τον πλάτανο.

Και ανεξάρτητα του αν θα αλλάξουμε νόμισμα, αφού με τη νέα δραχμή (ή μνα ή στατήρα) η εσωτερική υποτίμηση θα γίνει εξωτερική και η χώρα - κακά τα ψέματα - θα έχει επιπλέον να αντισταθμίσει την ελπίδα μελλοντικής της αναγέννησης και αυτάρκειας (διά της απομόνωσης που ευαγγελίζονται κάποιοι) με το άμεσο και υπαρκτό κόστος του να είσαι έρμαιο χωρίς τη θωράκιση που δίνει η συμμετοχή - με τις όποιες ατέλειες - στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, που είναι και εθνικό κεκτημένο.

Είμαστε λοιπόν ήδη σε re-set. Μια εξέλιξη που αναβαλλόταν σε όλα τα χρόνια της κρίσης και εντονότερα από το 2012 και μετά. Που πιστοποιεί την κατάντια μας, να χρειαζόμαστε εξωτερική παρέμβαση, όχι μόνο για να εισάγουμε στην πολιτική μας μεταρρυθμίσεις με πολιτικό κόστος (που μάλιστα δεν τις εφαρμόζουμε κιόλας, πλην όσων αφορούν αυξημένη φορολόγηση), αλλά και για να λειτουργήσουν τα στοιχειώδη - πρβλ. στέγνωμα δημόσιων ταμείων και ιδιωτικών καταθέσεων.


Αναφέρω το ορόσημο του 2012 γιατί τότε, στις πρώτες υπέροχες εκλογές του Μαΐου, καταγράφηκαν ή μάλλον επιβεβαιώθηκαν οι συσχετισμοί που καθιστούν αδύνατη την επιβολή οποιασδήποτε μονόπλευρης πολιτικής. Ήδη από τότε η Ελλάδα ήταν χωρισμένη σε περίπου ίσα μέρη μνημονιακών και αντί. Οι εκλογές εκείνες ήταν πράγματι υπέροχες. Χωρίς άγχος για το ποιος θα μας κυβερνήσει, οι πολίτες έδωσαν σε όλα τα κόμματα κάτω από 20% και ανέδειξαν ως δεύτερη δύναμη το Σύριζα, που άφησε τρίτο το Πασόκ. Δυστυχώς η Βουλή του Μαΐου 2012 διαλύθηκε αμέσως χωρίς να εφαρμοστούν οι μόνες δύο δυνατές λογικές διακυβέρνησης. Είτε μία κοινοβουλευτικά πλειοψηφική (ΝΔ, Πασόκ, Δημάρ) -με πολιτική στήριξη όμως και από θετικά διακείμενα μικρά κόμματα, μη εκπροσωπούμενα λόγω του ορίου 3%-, είτε διευρυμένη με το Σύριζα (με προξενητή τον Κουβέλη, αν τα θυμάστε πια) ώστε να πλειοψηφεί και στη λαϊκή ψήφο. Αυτά τα φαινομενικά ξενέρωτα σχήματα, το πρώτο εκ των οποίων εν τέλει πραγματοποιήθηκε ένα μήνα μετά με άλλους όρους και μετά από έντονη πόλωση, θα αντανακλούσαν κατά τη γνώμη μου με ασφαλέστερο τρόπο το ότι δεν είμαστε μια νορμάλ χώρα. Το ότι μετά από την ουσιαστική πτώχευση στην οποία πλησιάσαμε μετά το 2008 οφείλαμε να ανασυγκροτηθούμε με εθνική ενότητα και συνθέσεις ανάμεσα στο παλιό και το καινούργιο. Μακριά από τον δικομματισμό και τις κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες ελέω bonus 40 ή 50 εδρών που δεν έχουν λαϊκό αντίκρυσμα. Και με το σταθερό δεδομένο ότι είμαστε μια μικρή χώρα που έχει καεί από διχασμούς και που δεν της περισσεύουν δυνάμεις και πόροι για να σπαταλιούνται. Ειδικά όταν οι αρρώστιες της σημαίνουν -όπως αποδείχτηκε- ότι θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε βαθιά ελλειμματικό κράτος από τη μια ή 25% ανεργία από την άλλη. (Ή, αν τα σκατώσει εντελώς, να τα έχει αμφότερα.)

Εμείς εκεί όμως. Διπολισμό με το ζόρι και πλειοδοσία χαρακτηρισμών. Προδότες και γερμανοτσολιάδες οι της ΝΔ και του Πασόκ που μας έβαλαν στα μνημόνια (χωρίς να έχουν εντολή) επειδή το ελλειμματικό κράτος δεν μπορούσε πια να δανειστεί. Κρεμάλες και ελικόπτερα για τους Σύριζα και Ανέλ που στέγνωσαν τη ρευστότητα και φλερτάρουν με την τυπική πτώχευση και την έξοδό μας από την ΕΕ (χωρίς κι αυτοί να έχουν εντολή) επειδή σταμάτησαν να ξεχρεώνουν δανεικά με νέα δανεικά. Με κερασάκι στην τούρτα το δημοψήφισμα, όπου βγήκε προς τα έξω μια τοξικότητα, ένας φανατισμός τόσο τραγικός, αν σκεφτούμε σε ποια κατάσταση μπήκαμε (δηλ. στο re-set) από τη στιγμή που προκηρύχτηκε. Ένα δημοψήφισμα που, ανεξάρτητα από τη συναισθηματική (εν τέλει) ψήφο -τόσο για το ΝΑΙ όσο και για το πλειοψηφικό ΟΧΙ-, στην πράξη απαντήθηκε από τις ουρές στα τραπεζικά μηχανήματα που οδήγησαν πολύ σύντομα στην επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων.

Σταματώ εδώ και περιμένω, όπως (νομίζω) όλοι μας.

7 Ιουλ 2015

Ντροπή του πολίτη, αίσχος του δημοσκόπου

Οι δημοσκόποι έχουν δύσκολη δουλειά, αυτό όμως δεν μου λέει κάτι, δύσκολες δουλειές έχουν κι άλλοι.

Στο δημοψήφισμα-εξπρές, όπου το Ναι ή Όχι μόνο ώς ένα σημείο συνδυαζόταν με κομματικές προτιμήσεις (που κι αυτές χαλαρές είναι) και σε συνθήκες capital controls / συλλογικής ψυχολογικής πίεσης, που ευνοούσαν έως και σπασμωδικές αλλαγές διάθεσης, τι προβλέψεις να κάνεις;

Όταν όμως είσαι δημοσκόπος και σου παραγγέλνονται γκάλοπ, δηλ. δουλειά (και άρα "έχεις λαμβάνειν" χρήμα - ζεστό ή και παγωμένο), υποκύπτεις. Κι έτσι οι αρχικά λίγες δημοσιευμένες δημοσκοπήσεις πολλαπλασιάστηκαν. Το βράδυ των εκλογών μπορεί να μην είχαμε exit poll, υπήρχαν όμως τέσσερις τηλεφωνικές (νομίζω) δημοσκοπήσεις των τηλεοπτικών σταθμών.

Οι δημοσκόποι εκτέθηκαν γιατί αρνήθηκαν να ενσωματώσουν στις προβλέψεις τους την αυξημένη αβεβαιότητα δηλ. να μεγαλώσουν το περιθώριο σφάλματος. Σχεδόν όλοι άφηναν ένα μικρό περιθώριο νίκης του ΝΑΙ αλλά έκλιναν προς το ΟΧΙ, στο οποίο έδιναν το πολύ 55%.

Το σφάλμα (απόκλιση μεταξύ μέσης πρόβλεψης και τελικού αποτελέσματος) είναι περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες. Κραυγαλέο. Ανεπίτρεπτο. Σκανδαλώδες, λένε κάποιοι.

Οι τηλεφωνικές (και γενικά προφορικές) δημοσκοπήσεις είναι πάντα λιγότερο αξιόπιστες από αυτές με την κάλπη, που είναι ακριβότερες αλλά και ακριβέστερες. Την τελευταία εβδομάδα και κυρίως την Κυριακή φάνηκε ξεκάθαρα ότι ο πολίτης το "βροντόφωνο, υπερήφανο ΟΧΙ" ντρεπόταν να το πει στο δημοσκόπο.

Μισή ντροπή δική μου, μισή δική σου - λέει ο κόσμος. Μήπως, εκτός από τη ντροπή του πολίτη, υπάρχει και κάτι άλλο για το οποίο θα πρέπει να ντρέπονται οι δημοσκόποι (ή ίσως και να τιμωρηθούν, δεδομένου ότι επηρεάζονται και παραπλανώνται πολίτες και πελάτες τους);

5 Ιουλ 2015

Δημοψήφισμα, για μικρούς και μεγάλους

Για μικρούς


  • Ακούμε ότι η Ελλάδα θα παραμείνει ούτως ή άλλως στην Ευρώπη διότι είναι μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου. ΟΚ, ας μην κοροϊδευόμαστε. Ξέρουμε καλά τι σημαίνει Ευρώπη.
  • Γεωγραφικά η Ελλάδα είναι Ευρώπη, και λίγο Ασία (νησιά ανατολικού Αιγαίου). 
  • Πολιτικά όμως, στους 2 τελευταίους αιώνες της ανεξαρτησίας μας, Ευρώπη είναι το σύνολο των εθνικών κρατών της ηπείρου. Τρία από τα μεγαλύτερα κράτη (Ρωσία, Βρετανία και Γαλλία) για δικούς τους λόγους υιοθέτησαν -όψιμα- τον αγώνα του '21 και εγγυήθηκαν την ανεξαρτησία μας από τους (ασιάτες) Οθωμανούς.
  • Μεταπολεμικά, Ευρώπη είναι ο πολιτικός συνασπισμός που έκαναν τα περισσότερα απ' τα μεσαίου μεγέθους εθνικά κράτη, ώστε να αντιμετωπίσουν με κοινό τρόπο τις απειλές από κάποια μεγαλύτερα, είτε υπαρκτά (ΕΣΣΔ) είτε φαντάσματα του παρελθόντος (αποτροπή της αναβίωσης του Γερμανικού Ράιχ).
  • Αυτή η Ευρώπη (Συμβούλιο Ευρώπης αρχικά, αλλά κυρίως Ευρωπαϊκές Κοινότητες μετά το 1958) άρχισε συνεργασίες οικονομικής βοήθειας με χώρες εκτός του πυρήνα της, όπως η Ελλάδα.
  • Από το 1967 έως το 1974 είχαμε δικτατορία. Το διεθνές κύμα συμπάθειας για την Ελλάδα φούντωσε με τη συμπαράσταση των χωρών αυτής της Ευρώπης. 
  • Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974 η Ελλάδα ζήτησε να μπει στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (ΕΟΚ τότε) για πολιτικούς κυρίως λόγους. Ο θεσμικός εκσυγχρονισμός είχε ευρωπαϊκή σφραγίδα. Πολλά από όσα σήμερα θεωρούνται δεδομένα - αλλά πριν δεν ήταν - σφυρηλατήθηκαν τότε (πενθήμερη εργασία, συνδικαλιστικές ελευθερίες κ.λπ.). Η ΕΟΚ θεωρήθηκε πολιτική εγγύηση για την εδραίωση της δημοκρατίας. 
  • Η ένταξη στην ΕΟΚ ήταν έργο της ΝΔ αλλά το Πασόκ μετά το 1981 δεν αμφισβήτησε αυτή την πορεία. Το 1985 μάλιστα ως αντάλλαγμα για τη διεύρυνση με Ισπανία-Πορτογαλία, ξεκίνησαν τα διάφορα προγράμματα ανάπτυξης υποδομών για τις νότιες χώρες, όπως η δική μας, τα διάφορα ΜΟΠ-ΚΠΣ-ΕΣΠΑ κ.ά. Δηλαδή, η καθαρή οικονομική ενίσχυση, όχι μόνο αγροτών αλλά και ολόκληρης της οικονομίας μας από το πλεόνασμα των βορειότερων πιο ανεπτυγμένων μελών της Κοινότητας.
  • Αυτή η Ευρώπη κινήθηκε σταδιακά προς την κατεύθυνση της πολιτικής αλλά και νομισματικής ένωσης. Ανάλογα με τις διαδικασίες κάθε χώρας, αλλού έγιναν δημοψηφίσματα και αλλού (όπως εδώ) ψηφοφορίες στη βουλή. Στην Ελλάδα οι μεγάλες πολιτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της μη κομμουνιστικής αριστεράς, ήταν θετικές και στην κοινή γνώμη δεν υπήρχε κάποιο διαφορετικό κλίμα.
  • Ο λόγος για τη θετική αυτή στάση ήταν η αίσθηση ότι η συμμετοχή σήμαινε σύγκλιση με τη λοιπή Ευρώπη, άρα σταθερότητα με χαμηλό πληθωρισμό και νοικοκυρεμένο κράτος. Ο πληθωρισμός ήταν μόνιμο πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας από το 1973 μέχρι το 1993 περίπου. Το ίδιο και η νομισματική αστάθεια: το δολλάριο το 1973 έκανε 30 δραχμές και είκοσι χρόνια αργότερα κυμαινόταν κάπου ανάμεσα στις 200 και 300. 
  • Οι έλληνες θέλαμε σταθερές τιμές και σκληρό νόμισμα. Αυτό φαινόταν ότι επιτυγχάνεται με την οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ) δηλ. με το ευρώ. 
  • Από εκεί και πέρα αρχίζει η πρόσφατη ιστορία. Αυτή που ακόμα γράφεται. 
  • Το ευρώ είναι το τελευταίο κεφάλαιο. Έχω γράψει σε αυτό το μπλογκ αρκετές φορές το τι πιστεύω. Στο εθνικό νόμισμα, αν είναι να γυρίσουμε, ας το κάνουμε όρθιοι και νηφάλιοι. Στη σημερινή ζαλισμένη και οδυνηρή πραγματικότητα, χειρότερη ζημιά θα κάνουμε βγαίνοντας.
  • Ό,τι κι αν γίνει με το ευρώ, όλα τα προηγούμενα, που συνοψίζουν το τι σημαίνει Ευρώπη, καλό είναι να τα θυμόμαστε.
  • Στην Ευρώπη ήμασταν παράδειγμα για τις χώρες-μέλη που μπήκαν μετά από εμάς. Πολλές απ' αυτές όμως, παρόλο που ξεκίνησαν χαμηλότερα, μας ξεπέρασαν σε εξέλιξη, ανάπτυξη, κοινωνικό εκσυγχρονισμό. Αξίζουμε και μπορούμε καλύτερα. Δεν θα τα πετύχουμε αποχωρώντας και γκρεμίζοντας.

Για μεγάλους


  • Φαντάζομαι είναι φανερό τώρα το γιατί ο Σύριζα και οι σύμμαχοί του (ΑΝΕΛ & Χρυσή Αυγή) επέμεναν να φορτίζουν την κοινή γνώμη -μέσα και έξω- με όρους όπως ανθρωπιστική κρίση. Να διογκώνουν δηλαδή τις εντυπώσεις για τα υπαρκτά και σοβαρά προβλήματα.
  • Καταλαβαίνουμε τώρα την αξία του επιχειρήματος "πώς κάνεις έτσι για τα 300€ το μήνα; / για τα μακαρόνια;" κ.λπ. Τη λογική που λέει ότι οι σκλάβοι δεν έχουν να χάσουν παρά τις αλυσίδες τους.
  • Με αυτή την προεργασία, ήλπιζαν ότι όταν θα προκαλέσουν την κατάρρευση, ο κόσμος θα θεωρούσε τα πρώτα σημάδια προσωρινά, και πως έτσι κι αλλιώς "πόσο χειρότερα δηλαδή είναι από πριν;"
  • Αντιλαμβανόμαστε επίσης γιατί η κυβέρνηση κίνησε τα κατάλληλα νήματα ώστε να καθυστερήσει η δίκη των χρυσαυγιτών και να αναβληθεί για μετά το Σεπτέμβριο - και αποφυλακίζεται ο Κασιδιάρης λίγο πριν το δημοψήφισμα (όπως και ο Μπούκουρας πριν την προεδρική ψηφοφορία για Δήμα, βέβαια, αλλά μικρότερο το ειδικό βάρος του αποστάτη).
  • Εξηγείται το γιατί ο σκληρός μαρξιστής Μηλιός έως τώρα μένει εκτός κυβερνητικού νυμφώνος, δήθεν δυσαρεστημένος και περιθωριοποιημένος. Μάλλον είναι εφεδρεία για τη β' φάση.
  • Βλέπουμε, τέλος, την κοινωνική σωτηρία ως άξονα της κυβερνητικής πολιτικής να αποκτά μια ενδιαφέρουσα και μάλλον τρομακτική διάσταση με την προβολή των ενόπλων δυνάμεων ως εγγυητή της εσωτερικής ασφάλειας, των τεχνικών υποδομών (ανασύσταση ΜΟΜΑ), των παροχών ανάγκης σε φάρμακα κ.λπ.

Μια τελευταία προσωπική σημείωση

Απορώ για πόσο ακόμη θα συντάσσονται με αυτή την παρωδία Αριστεράς άνθρωποι που προέρχονται από την ευγενή εκδοχή της, αυτή που για πολλά χρόνια παρά τις διαφωνίες μου έδινε την αίσθηση του μέτρου και του συγκερασμού σοσιαλιστικών ιδεωδών, ευρωπαϊσμού και φιλελευθερισμού.

3 Ιουλ 2015

Η επόμενη μέρα

Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος τη Δευτέρα στην εξουσία παραμένει μια κυβέρνηση που διατηρεί τη δεδηλωμένη για όσο καιρό η συμπολίτευση μετρά πάνω από 150 βουλευτές.

Και με δεδομένη πια τη συμπαράταξη της Χρυσής Αυγής, τυχόν διαρροές από "λιγόψυχους" Σύριζα και Ανέλ θα μπορούν να καλύπτονται σε ψηφοφορίες. Σε ό,τι βέβαια θα τίθεται σε ψηφοφορία, διότι προβλέπω να πήξουμε στην πράξη νομοθετικού περιεχομένου.

Οι καταστάσεις θα είναι αρκετά δύσκολες γιατί η οικονομία βρίσκεται σε τραγικό σημείο. Προβλέπω μεγάλη δυσαρέσκεια (και ελπίζω στα λιγότερα δυνατά παρατράγουδα, πάσης φύσεως) από τις πρακτικές δυσκολίες, διότι μόνο ένας βλαξ θα πίστευε ότι θα εφαρμοστεί το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης (!) ή ότι δεν θα έχουμε βαριά ύφεση φέτος τουλάχιστον (μετά, βλέπουμε). Θα νοσταλγούμε τη "σταθεροτυρόπιτα" των μνημονίων (λυπάμαι που το λέω).

Το ΝΑΙ αξίζει τον κόπο, έστω και ως ψήφος αποδοκιμασίας ώστε να πιεστεί η κυβέρνηση να σταματήσει τον κατήφορο της εθνικής χρεωκοπίας και να συνεννοηθούν ευρύτερες πολιτικές δυνάμεις για να μαζέψουν τα κομμάτια της χώρας. Τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά.

Με το "όχι", οι συμπολιτευόμενοι θα έχουν την ψευδαίσθηση ή το πρόσχημα της εν λευκώ εξουσιοδότησης για να μας οδηγήσουν σε ένα αύριο, που αόριστα υπόσχονται ότι θα είναι καλύτερο από το προβληματικό σήμερα, αλλά που ακόμη δεν έχουν περιγράψει και δεν έχουν θέσει στην κρίση και στην ψήφο μας.

1 Ιουλ 2015

Το πριόνι

Όσα χρόνια ψηφίζω και κυρίως όσα χρόνια εργάζομαι (το τελευταίο σημαντικότερο, διότι προσπαθώ να αποτιμήσω τις επιπτώσεις της πολιτικής στη ζωή μου), είχαν πάντα μια πίστωση χρόνου από μένα όσοι εκλέγονταν να κυβερνήσουν, ακόμη κι αν δεν τους είχα υποστηρίξει ο ίδιος. [Συνήθως ψήφιζα μικρά κόμματα, σπανίως νικητές.]

Συνήθως η καλή μου πίστη διαψευδόταν. Χωρίς να είναι μεγάλες οι προσδοκίες μου. Άπειρα λάθη (κατ' εμέ πάντα, που ήμουν έξω από το χορό κ.λπ.), διαρκής υποκρισία και ευνοιοκρατία, ενίοτε αδιαφορία, ολιγωρίες και άλλα πολλά. Ούτε μία φορά δεν ένιωσα όμως ότι χάνεται η μπάλα. Ακόμη και στις πολύ φορτισμένες στιγμές (άνοιξη 1985, όλο το 1989), στο ιντερλούδιο εγκληματικής αδιαφορίας (2007-2009) και στα διάφορα στάδια της κρίσης που διανύουμε - που ήταν συνέπεια κυρίως της διετίας που προανέφερα - αισθανόμουν ότι υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας. Ένα σύστημα εγχώριων και υπερεθνικών δημοκρατικών θεσμών που οικοδομήθηκε από το 1974 με σταδιακές συμπληρώσεις.

Σύστημα που συνοδεύτηκε - για να λέμε και τα κακά - από οικονομικές αντιφάσεις. Από τη μια: απαξίωση τόσο του εύρυθμου κράτους όσο και της εγχώριας πρωτο- & δευτερογενούς παραγωγής, εφησυχασμό χάρη στα ευρωπαϊκά κονδύλια και (στα χρόνια του ευρώ) φτηνό χρήμα. Από την άλλη: συγκράτηση πληθωρισμού, ανάπτυξη - από τους λόγους (ΕΕ και δανεισμός) που έφεραν τον εφησυχασμό, συν το ολυμπιακό ορόσημο του 2004 - και έναν κάποιο εκσυγχρονισμό.

Δεν θα κάνω λεπτομερή εξιστόρηση της κρίσης, το ότι μπλέξαμε πρωτοφανώς και άσχημα είναι κοινοτοπία να το ξαναπώ. Για τις ευθύνες Πασόκ και ΝΔ (και τη συχνά προβληματική λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών) έχω γράψει πάμπολλες φορές. Θα σταθώ όμως τώρα στο παρόν: στο ότι τον Ιανουάριο του 2015 εκλέχτηκε για να μας κυβερνήσει η συμμαχία ενός αριστερού με ένα μικρότερο δεξιό κόμμα, με κοινό σημείο την αντίθεσή τους στην πολιτική των τελευταίων 5 ετών και με υπόσχεση (όπως εγώ την αντιλήφθηκα) να διαπραγματευτεί με τους δανειστές, με στόχο να βελτιωθεί η θέση της χώρας και να εφαρμοστεί - σε βάθος 4ετίας - όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος από ένα πρόγραμμα εγνωσμένα μη ρεαλιστικό, όπως είναι συνήθως αυτά τα προγράμματα.

Στους πέντε μήνες που πέρασαν, η κυβέρνηση εξόφλησε μερικά συμβολικά γραμμάτια (ΕΡΤ κ.λπ.) αλλά στις βαριές οικονομικές υποχρεώσεις προτίμησε να κάνει τον κακοπληρωτή, ενώ ταυτόχρονα:
- Δεν κυβερνούσε (άργησε να ορίσει θέσεις & αρμοδιότητες υφυπουργών & γενικών γραμματέων, αλλά και στη συνέχεια καθυστερούσε στη λήψη αποφάσεων).
- Στράγγισε με όποιο τρόπο μπορούσε τη ρευστότητα (αποθεματικά δημοσίων φορέων, καθυστερούμενες πληρωμές), με όσες αρνητικές επιπτώσεις έχει αυτό σε μια οριακή οικονομία
- Για τους παραπάνω λόγους (πέραν της χρηματοδοτικής αβεβαιότητας) δεν ενέπνεε καμία εμπιστοσύνη, με αποτέλεσμα τόσο οι πολίτες να αποσύρουν τις καταθέσεις τους, όσο και να διστάζει ο οποιοσδήποτε (εγχώριος ή ξένος) να επενδύσει στη χώρα μας για να συμβάλει στην αντιμετώπιση του Νο. 1 κοινωνικού προβλήματος, της πρωτοφανούς ανεργίας του 25% (που φυσικά δεν αντιμετωπίζεται με την επαναπρόσληψη κάποιων απολυμένων του δημοσίου, όσο ευπρόσδεκτη κι αν είναι αυτή από την καθαρά ανθρώπινη πλευρά)

Πίστευα ότι μια στοιχειωδώς υπεύθυνη κυβέρνηση θα νοιαζόταν για όλα αυτά. Ότι, ακόμη κι αν δεν είχε σοβαρό πρόγραμμα (όπως υποψιαζόμασταν) τουλάχιστον θα πάντρευε κάποιες εξαγγελίες της με τις προτάσεις των δανειστών, όπως ήδη από την Παρασκευή 20/2 (θυμάστε;) είχε δεσμευτεί ο Βαρουφάκης. Ότι πραγματικά αποζητούσε αυτή τη χρηματοδοτική γέφυρα ώστε να μπορέσει να εφαρμόσει έστω ένα ολοκληρωμένο τριετές πρόγραμμα 2016-18, μια κι η φετινή χρονιά σύντομα έδειξε ότι θα πάει χαμένη στις διαπραγματεύσεις.

Ταυτόχρονα, είχα βρει πολύ κινδυνολογικό και "μαύρο" το προεκλογικό σποτ του Ιανουαρίου που έδειχνε την απαισιόδοξη συγγραφή ιστορίας. Δυστυχώς έως τώρα έχει επαληθευτεί σε μεγάλο μέρος του. Μετά την καθυστέρηση και ουσιαστική ακύρωση της χρηματοδοτικής γέφυρας, στις διαπραγματεύσεις εξαντλήθηκε κάθε χρονικό περιθώριο, ώσπου, την περασμένη Παρασκευή 26/6 (ξημερώματα Σαββάτου για την ακρίβεια), οι μάσκες έπεσαν.

Το σενάριο το είχε περιγράψει ακριβέστατα ο νυν υπουργός πολιτισμού Ν. Ξυδάκης προεκλογικά. Διαβάστε:

Στο ερώτημα "τι θα κάνετε στην περίπτωση που η διαπραγμάτευση με τους δανειστές δεν πάει καλά", ο κ. Ξυδάκης απάντησε: "Θα τεθεί στην κρίση του ελληνικού λαού". Στην επισήμανση αν εννοεί δημοψήφισμα ο υποψήφιος με τον ΣΥΡΙΖΑ τόνισε: "Υπάρχουν πολλοί τρόποι να τεθεί. ..."

Στο ερώτημα: "ποιο θα είναι το ερώτημα σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα" ο κ. Ξυδάκης σημείωσε: "Αυτό θα διατυπωθεί όταν δεν θα υπάρχουν άλλοι όροι διαπραγμάτευσης. Το ερώτημα θα είναι αν ο ελληνικός λαός επιθυμεί να μείνει στη μέγκενη να πληρώνει τόκους περισσότερους από το εισόδημά του και να εξαθλιωθεί πλήρως ή αν θα θέλει μία διαφορετική λύση».

Στην επισήμανση αν εννοεί ότι η διαφορετική λύση θα είναι εκτός Ευρωζώνης ο υποψήφιος με τον ΣΥΡΙΖΑ στη Β Αθήνας είπε: "Δεν ξέρω. Δεν ξέρω καν αν θα είναι εκτός Ευρωζώνης. Μπορεί η Ευρώπη να έχει μία άλλη πρόταση η οποία θα συζητηθεί και αυτή".

Στην ερώτηση αν αυτό μπορεί να σημαίνει και ευρώ δύο ταχυτήτων ο κ. Ξυδάκης υπογράμμισε: "Αν η Ευρώπη επιθυμεί τέτοια πράγματα όλα συζητούνται, αλλά αυτές οι απαντήσεις δεν έχουν δοθεί γιατί δεν έχει τεθεί ποτέ τέτοιο ερώτημα από την ελληνική πλευρά".


Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι ο νυν πρωθυπουργός, ως αρχηγός του ανερχόμενου αλλά μικρού ακόμη Σύριζα στο τέλος Οκτωβρίου του 2011, καταλάβαινε πολύ καλά τι σημαίνει η προκήρυξη δημοψηφίσματος. Σε βίντεο της εποχής, προβλέπει ξεκάθαρα ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο (που είχε ειπωθεί ότι σχεδίαζε ο ΓΑΠ) η πραγματική πτώχευση και η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος θα επισυμβεί πολύ πριν φτάσουμε στην κάλπη!

Ως εμπειρότερος και με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση σήμερα, αποκλείεται ο Α. Τσίπρας να μην καταλάβαινε τις συνέπειες της προκήρυξης του δημοψηφίσματος, και μάλιστα σε ένα κράτος με άδεια ταμεία, αβέβαιη χρηματοδότηση και θηριώδεις δόσεις δανείου χρωστούμενες στο ΔΝΤ.

Το κλείσιμο των τραπεζών, που ξεκίνησε από την επόμενη εργάσιμη και θα κρατήσει έως και τις 6/7 τουλάχιστον, δεν το "επέβαλαν οι ξένοι", όπως ισχυρίστηκε και στο σημερινό διάγγελμα ο πρωθυπουργός. ("Μας κλείσαν τις τράπεζες", είπε, σε ανάμνηση του ελασίτικου τραγουδιού "Μας πήραν την Αθήνα... του Σκόμπι τα κανόνια" κ.λπ.) Είναι απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, συνέπεια του ότι οι τράπεζες άδειαζαν (επί 7 μήνες τώρα) και η ΕΚΤ δεν επρόκειτο πια να τις δανείσει, μια και η Ελλάδα έβγαινε εκτός προγράμματος στήριξης.

Ο κάθε εργαζόμενος, επαγγελματίας ή απλός πολίτης γνωρίζει ότι οι τράπεζες - ειδικά οι συστημικές όπως έχουν γίνει σήμερα - δεν είναι οι τοκογλύφοι καπιταλιστές για τους οποίους αδιαφορεί μια σοσιαλπατριωτική κυβέρνηση, αλλά βασικό εργαλείο της καθημερινότητας. Αυτές τις μέρες το νιώθει. Αν οι προηγούμενοι μήνες είχαν στασιμότητα, από τη Δευτέρα είναι βέβαιο ότι ξεκίνησε ύφεση και μάλιστα με ρυθμό αγριότερο από ό,τι ζήσαμε προ ετών (μακάρι να διαψευστώ). Κρίμα για όσους ειλικρινώς πίστευαν ότι φέτος θα απομακρυνόμασταν από την υφεσιακή πολιτική.

Καταλήγω, ότι αυτά που ζούμε δεν είναι ατυχίες. Η ανευθυνότητα είναι προγραμματισμένη. Το μαρτυρά και η σπουδή για δημοψήφισμα. Περιθώριο 8 ημερών είναι απλά ανήκουστο. Η υπέρτατη δημοκρατική διαδικασία (και όχι ανώμαλες καταστάσεις τύπου Κριμαίας) προϋποθέτει επαρκές διάστημα για διάλογο, ανάλογο με αυτό μιας προεκλογικής περιόδου. Τόσο αυτό, όσο και η ασάφεια του ερωτήματος (το αν συμφωνεί ο λαός με 2 κείμενα που αποσύρθηκαν και δεν ισχύουν ως "πρόταση δανειστών"), επισημάνθηκαν σήμερα από τον πρόεδρο του Συμβουλίου της Ευρώπης ως ολισθήματα. (Το Σ.Ε. είναι ο θεσμός, με σύμβολο τα 12 αστέρια που μετέπειτα υιοθέτησε και η ΕΕ, που προέβαλε διεθνώς όσο κανείς άλλος τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη χούντα των συνταγματαρχών, με αποτέλεσμα να σπεύσει η Ελλάδα να αποχωρήσει πριν αποβληθεί.) Αφήνω απέξω την αφύσικη σειρά (πρώτα όχι, μετά ναι), την επίσημη κρατική προπαγάνδα υπέρ του "όχι" (μιλάμε για έγγραφα υπουργείων, όχι όπως θα ήταν σωστό για δηλώσεις πολιτικών που τυγχάνουν αξιωματούχοι) και ποιος ξέρει τι άλλο θα δούμε έως την Κυριακή, ο Θεός να φυλάει.

Η αντιπολίτευση - πλην της Χρυσής Αυγής που συντάχθηκε με την κυβέρνηση, άραγε προσωρινά μόνο; - φαίνεται ότι είχε ήδη ετοιμάσει την άμυνά της στη μορφή της κίνησης Μένουμε Ευρώπη με αποτέλεσμα, παρά τα χαμηλά (μέχρι πρότινος) δημοσκοπικά ποσοστά ενός εκάστου των κομμάτων, το ΝΑΙ να μην είναι χαμένο από χέρι, όπως θα εύχονταν στην κυβέρνηση.

Δεδομένου ότι οι έλληνες ήθελαν "και Σύριζα, και Ευρώ[πη]", σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, το Μένουμε Ευρώπη ποντάρει εκεί και αν μη τι άλλο έχει πετύχει να βγάλει κόσμο στις συγκεντρώσεις, αλλά και να προβληματίσει πολλούς από τους υποστηρικτές της κυβέρνησης και ιδίως του Σύριζα. Φαίνεται ότι και αρκετός αχρωμάτιστος έως τώρα κόσμος δεν μένει αδιάφορος μπροστά στο ενδεχόμενο - ορατό πλέον, και ζοφερό - να γίνουν τα πράγματα πολύ χειρότερα απ' ό,τι ήταν με τα μνημόνια.

Για μένα, ένας ακόμη σημαντικότερος λόγος για την ψήφο στο ΝΑΙ είναι ότι ο Σύριζα ακόμη αποφεύγει να διατυπώσει μια εναλλακτική λύση εκτός ευρωζώνης. Τα ανοίγματα για συγκεκριμένα ζητήματα στη Ρωσία, όπως και αυτό του Κώστα Καραμανλή στην Κίνα για τον ΟΛΠ (από τα λίγα πραγματικά επιτεύγματα της ΝΔ μεταξύ 2004-2009), είναι ευπρόσδεκτα. Δεν φαίνεται να μας θέλει όμως κανείς σε άλλο μπλοκ, ούτε του περισσεύουν λεφτά για να μας υιοθετήσει, κι αν ακόμη υπήρχε θέμα στρατηγικών επαναπροσανατολισμών θα έπρεπε να τεθεί ευθέως και συντεταγμένα. Η κρυφή ατζέντα που διαφαίνεται, ώστε διά του ατυχήματος να πέσουμε στην ανάγκη άλλων γεωπολιτικών πόλων, δεν θα πρέπει να περάσει. Το "δεν ξέρω" του Ν. Ξυδάκη, διατυπωμένο τον Ιανουάριο, διαιωνίζεται σήμερα με τις κούφιες διαβεβαιώσεις για παραμονή στην Ευρωζώνη, την ώρα που η κυβέρνηση με τις πράξεις της πριονίζει το κλαδί που μας ενώνει με την ΕΕ.

Με το ΝΑΙ της Κυριακής μπορούμε να τους πάρουμε το πριόνι από το χέρι.