28 Σεπ 2012

Μια ευκαιρία για το ασχημόπαπο

Συχνά χαρακτηρίζω τον τόπο κατοικίας μου (Κόρινθο) σαν ένα μακρινό προάστειο της Αθήνας. "Ψυχολογικά" αυτό οφείλεται και στη λειτουργία, τα τελευταία χρόνια, της νέας σιδηροδρομικής γραμμής που σήμερα φτάνει έως το Κιάτο και συγκεκριμένα της υπηρεσίας με το όνομα "προαστιακός".

Πριν από πέντε χρόνια είχα γράψει τους λόγους για τους οποίους ο προαστιακός, όπως λειτουργούσε τότε, "δεν βόλευε". Δεν έχουν αλλάξει πολλά, πέρα από κάποιες μικροβελτιώσεις (μερικοί νέοι σταθμοί, κάπως γρηγορότερες διαδρομές και κατάργηση της "αναδίπλωσης" δηλ. του "μπρος-πίσω" στη Νερατζιώτισσα). Τα δρομολόγια παραμένουν ωριαία και "μονοκόμματα". Θα ήταν σίγουρα πολύ καλύτερο να υπήρχαν τραίνα κάθε μισή ώρα, εναλλάξ για βόρεια/ανατολικά/αεροδρόμιο και για κέντρο/Πειραιά. Με τα σημερινά δεδομένα, θα περιμένουμε σίγουρα πολύ καιρό μέχρι να δούμε να εφαρμόζεται οποιαδήποτε τέτοια πρόταση που πρώτα και κύρια σημαίνει αύξηση λειτουργικού κόστους (ταμπού, αν καταλαβαίνω καλά).

Κι όμως, τη στιγμή που ακόμη και στα βάθη της κρίσης, σήμερα, βλέπουν το φως της δημοσιότητας φιλόδοξες (to put it politely) προτάσεις κατασκευαστικών εργασιών, όπως η διάθεση 580 εκατομμυρίων ευρώ για διαπλάτυνση της διώρυγας, σίγουρα υπάρχει έδαφος και για ρεαλιστικές, διαχειριστικές προτάσεις, που θα αξιοποιήσουν καλύτερα υποδομές που "κάθονται", όπως αυτή του προαστιακού - και που μπορουν να φέρουν νέα κίνηση, δηλ. έσοδα και άρα ίσως θα ήταν βιώσιμες.

Το "μετρό της δυτικής Αθήνας", με πυκνά δρομολόγια στο αστικό τμήμα από Πειραιά μέχρι Λιόσια - και σταδιακά αραιότερα στο Θριάσιο και δυτικότερα - δεν θέλει πολύ ακόμη για να γίνει πραγματικότητα, αν κάποιος το αποφασίσει. Κάτι αντίστοιχο μπορεί κανείς να διανοηθεί και για τα βόρεια προάστεια, με επίκεντρο το Μαρούσι, έδρα πολλών επιχειρήσεων και λοιπών εγκαταστάσεων.

Κι όσο για τη "ζώνη των ΚΤΕΛ" (δηλ. εκτός ΟΑΣΑ), που πάντα παραπονιέται για τις ανύπαρκτες αστικές της συγκοινωνίες, θα μπορούσαμε ακόμη και στα σημερινά "στριμωγμένα" χρόνια να φανταστούμε τη μία και πρωταρχική γραμμή κάθε οικισμού: αυτή που θα συνδέει το σταθμό του προαστιακού της (τη "γραμμή ζωής" της δηλαδή) με τον αστικό ιστό.

Ξεφεύγοντας από την (κατευθυνόμενη συχνά) "εργολαγνεία" των "τοπικών κοινωνιών", θα μπορούσαμε να υπερβούμε τις συνήθεις κραυγές. Ναι, κάποτε θα ήταν καλό να γίνει, για παράδειγμα, η έξτρα γραμμή για το Λουτράκι. Μέχρι τότε όμως - διότι η γραμμή δεν έρχεται μόνη, αλλά συνοδεύεται από σοβαρά λειτουργικά έξοδα - ας υπάρξει μια σοβαρή και αξιόπιστη λεωφορειακή γραμμή. Διαμπερής: Κέντρο Κορίνθου - Σταθμός Προαστιακού - Κέντρο Λουτρακίου. Ή παραλλαγές πάνω σε αυτό το μοτίβο - παρόμοιες και αλλού (Κιάτο-Ξυλόκαστρο, Ζευγολατιό-Βέλο). Και αστική - όσον αφορά τα λειτουργικά της χαρακτηριστικά (συχνότητα, κυρίως), ξεπερνώντας (και εδώ) τις αγκυλώσεις για το τι είναι "(υπερ)αστικό" και ποιος δικαιούται να το "εκμεταλλεύεται" (αποφεύγω το άλλο ρήμα, από "λ", που μου έρχεται στο μυαλό).

Κανείς στα κέντρα λήψης αποφάσεων δεν θα "αγαπήσει" έμπρακτα τον προαστιακό, αν δεν τον αγκαλιάσουν πρώτα και κύρια αυτοί που μπορούν ουσιαστικά να εξυπηρετηθούν απ' αυτόν: οι κάτοικοι των προαστείων, κοντινών και μακρινών, που χάρη σε αυτόν μπορούν - με πυκνότερα και αμεσότερα δρομολόγια - να έρθουν κοντύτερα, τόσο μεταξύ τους όσο και προς το κέντρο της Αθήνας.

Ειδικά οι πάσης φύσεως, αυτοαποκαλούμενοι "φίλοι" του σιδηροδρόμου καλό θα ήταν να κάνουν ό,τι μπορούν για να μη διαχέεται ενέργεια (και ρευστό) σε υποτιθέμενες ρομαντικές αναβιώσεις αμφίβολης (στην καλύτερη περίπτωση) βιωσιμότητας (βλ. μετρικές γραμμές σε περιοχές όπου υπάρχει, πολύ κοντά, σχετικά εξυπηρετικό - έστω και με τα προβλήματα - και κυρίως σύγχρονο δίκτυο) - και, αντίθετα, να εστιαστούν στο να γίνει "ομορφότερο" το ασχημόπαπο της σημερινής, λειψής και υπολειτουργούσας, υπηρεσίας του προαστιακού. Η ανάπτυξη αξιόπιστου δικτύου σταθερής τροχιάς είναι μονόδρομος για κάθε μητροπολιτική αστική περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων-δορυφόρων. Η κρίση, που έχει συνοδευτεί από αποθάρρυνση της χρήσης αυτοκινήτου, είναι (μέσα στα δυσάρεστά της) ευκαιρία για ανατροπή της σημερινής (αν)ισορροπίας, υπέρ των φιλικότερων στο περιβάλλον (αλλά και στον άνθρωπο, σε πάρα πολλές περιπτώσεις - δεν γεννηθήκαμε για να τρώμε τις μέρες μας στο αυτοκίνητο ή να τρέμει το φυλλοκάρδι μας στην άσφαλτο) μέσων σταθερής τροχιάς.



27 Σεπ 2012

Pastiche*

Ένα πρόσφατο άρθρο του Δημοκίδη δείχνει, με αφορμή την κωμικοτραγική υπόθεση "Παστίτσιου", την ευκολία με την οποία διαδίδονται - και δυστυχώς γίνονται πιστευτά - ψέματα παντός είδους, μέσω του "ελεύθερου" διαδικτύου.

Πρόσφατα διάβασα ότι η ελευθερία παρομοιάζεται με "ποδήλατο χωρίς βοηθητικές". Πόσο αληθινό είναι αυτό!

Η παρωδία του "Παστίτσιου" πέτυχε γιατί ήταν καίρια. Υπάρχει πολύς κόσμος που διαδίδει και ενίοτε πιστεύει, "αμάσητα", οτιδήποτε το αληθοφανές (και συμβατό με αυτό που "περιμένει"), χωρίς να μπει στον κόπο να το ψάξει. Αυτό αποδείχτηκε περίτρανα και γι' αυτό εξόργισε. Η αντίδραση της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος δεν είναι άσχετη με τη συστηματική (αυτο)προβολή της ως "θεματοφύλακα" - βλέπε και εδώ, για ένα από τα κάμποσα περιστατικά εντυπωσιασμού, πριν από 3 και πλέον χρόνια. Ήρθε κι έδεσε, όμως, με την προσπάθεια της "Πολιτείας" να ακολουθήσει την "ατζέντα" που δείχνει να έχει επιβάλει για τα καλά, πια, η ελληνική ακροδεξιά** - δείτε εδώ την, σχεδόν ταυτόχρονη, επιχείρηση "απομάκρυνσης αλλοδαπών" που, ας μη γελιόμαστε, αυτή και όχι το παρεμπόριο γενικώς ενδιαφέρει στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Στον "Παστίτσιο" φυσικά συμπαραστέκομαι, όχι διότι συμμερίζομαι τις απόψεις του (δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο)***. Η απάντηση στην θρησκόληπτη βλακεία, απ' οπουδήποτε κι αν προέρχεται, δεν είναι το να μετατραπεί η χώρα μας σε "ορθόδοξο αντι-Ιράν", αλλά ο δύσκολος δρόμος της εμμονής στην ελευθερία και την ανοχή.


*Pastiche λέγεται η (σατιρική συνήθως) απομίμηση της (καλλιτεχνικής ή άλλης) δουλειάς παλαιότερων. Δεν ξέρω ποια ετυμολογική σχέση έχει με το Παστίτσιο. 

**Της ενέργειας της "Δίωξης" προηγήθηκε σχετική αναφορά χρυσαυγίτη βουλευτή.

***Ο "Παστίτσιος" δηλώνει άθεος - δικαίωμά του. Εγώ δεν είμαι. Για τον Γέροντα Παΐσιο έχω ακούσει πολλά καλά και τα σέβομαι. Στην υποσημείωση αυτή θα βάλω μια μικρή οικογενειακή ιστορία. Κοντά στη Σουρωτή Θεσσαλονίκης πριν από 13 χρόνια μου συνέβη ένα τρακάρισμα. Μια απρόσεκτη έπεσε πάνω μου - στο τσακ γλιτώσαμε τη μετωπική ("βρήκαν" πόρτες και φτερά). Πίσω καθόταν ο πρώτος γιος μου, μερικών μηνών τότε. Δεν έπαθε τίποτα, ευτυχώς - κυρίως χάρη στη ζώνη και το παιδικό κάθισμα. Μετά το ατύχημα πήγαμε στην κοντινή μονή όπου έχει ταφεί ο Γέρων Παΐσιος - κι ανάψαμε κερί. Και βέβαια θα ξαναπάμε, αν ξαναβρεθούμε κοντά.




14 Σεπ 2012

Nul points!

Το ΙΙΕΚ Δομή λειτουργεί στο κέντρο της Αθήνας, είναι γνωστό από χρόνια και - όπως πολλές σχολές της κατηγορίας του - παρέχει δυνατότητες επαγγελματικής κατάρτισης / εξειδίκευσης που μπορούν να δώσουν αξιοπρεπείς διεξόδους σε φιλότιμους νέους ανθρώπους. Στους τομείς σπουδών, σύμφωνα με την ιστοσελίδα τους, συμπεριλαμβάνεται μεταξύ άλλων η δημοσιογραφία, η προσχολική αγωγή, η διοίκηση επιχειρήσεων, μέχρι και η σεναριογραφία. Αντικείμενα, δηλαδή, στα οποία η σωστή γνώση και χρήση της γλώσσας παίζει σημαντικό ρόλο.

Χώρια που, σύμφωνα με τον Κοραή, "το πρώτο βιβλίον εκάστου έθνους είναι της γλώσσης του το Λεξικόν", δηλαδή: η επαρκής, ορθή γνώση της γλώσσας μας θα έπρεπε να είναι βασικό προαπαιτούμενο ακόμη και για τους αποφοίτους της υποχρεωτικής μόνο εκπαίδευσης (δημοτικό-γυμνάσιο). Ο σπουδαγμένος, λοιπόν, έστω και στο ΙΙΕΚ, θα πρέπει να σκαμπάζει κάτι παραπάνω.

Το ότι τα σχολεία μας, και φυσικά και τα ΙΙΕΚ, δεν πετυχαίνουν αυτό τον αυτονόητο στόχο, το βλέπουμε (διαβάζουμε), και το ακούμε, καθημερινά γύρω μας. Θεωρητικά όμως, πίστευα ότι ο στόχος παραμένει.

Κι όμως: Το προαναφερθέν ΙΙΕΚ, αντί να διορθώσει την κωστάλεια* πατάτα ("επέλεξε" ως προστακτική, αντί για το σωστό "επίλεξε"), ή έστω να την κάνει γαργάρα, έβγαλε ολόκληρη ανακοίνωση για να την υπερασπιστεί:

Σχετικά με τη διαφήμισή μας στην τηλεόραση με εκφωνητή τον κο Κωστάλα, αναφέρουμε τα παρακάτω:
Ο Εκπαιδευτικός Όμιλος Δομή γνωρίζει ότι ο σωστός γραμματικός όρος είναι το «επίλεξε» και όχι το «επέλεξε».
Παρόλα αυτά αποφασίσαμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο «επέλεξε» για τους παρακάτω λόγους:
1. Όντας προφορικός και όχι γραπτός λόγος η λέξη «επέλεξε» είναι πιο εύηχη.
2. Απευθυνόμαστε σε νέους και προσπαθούμε να τους προσεγγίσουμε λεκτικά.
3. Η λέξη «επέλεξε» χρησιμοποιείται πολύ συχνά στο internet καθώς και σε άλλες διαφημίσεις στην τηλεόραση.
4. Μεγάλοι λογοτέχνες και ποιητές χρησιμοποιούν τη λεκτική και όχι γραμματικώς ορθή αποτύπωση λέξεων σύμφωνα με τη φωνητική εύηχη εκφορά.
5. Λόγω της διαχρονικής αλλαγής της γλώσσας, πολλές φορές ό,τι ήταν παλαιότερα μη γραμματικό και αδόκιμο, καθίσταται σιγά - σιγά γραμματικό και ενίοτε και δόκιμο.
Έτσι, όλοι σχεδόν λέμε τα «επέστρεψε» και «επέλεξε» για προστακτικές και τα θεωρούμε γραμματικώς ορθά, αν και ιστορικά οι δόκιμες μορφές θα έπρεπε να είναι «επίστρεψε» και «επίλεξε».
Πόσες φορές δε λέμε «υπέγραψε» αντί «υπόγραψε», «παρήγγειλε» αντί «παράγγειλε», «αντέγραψε» αντί «αντίγραψε», στην χρήση προστακτικής του αορίστου συνθέτων ρημάτων;
6. Ας ληφθεί υπόψη και το γεγονός της αναγκαιότητας της εύηχης εκφοράς ενός διαφημιστικού κειμένου.


Δεν είμαι φιλόλογος και δεν θέλω να φανώ υπερβολικά αυστηρός. Κάνω κι εγώ λάθη. Δεν μπορώ όμως να μην επισημάνω διάφορα σημεία της παραπάνω ανακοίνωσης που "βγάζουν μάτι".

(Α) Στο σημείο 1 ("όντας" κ.λπ.), το συντακτικό της "Δομής" είναι άθλιο. Διαβάστε και φρίξτε.

(Β) Στο σημείο 2, η "Δομή" θεωρεί δεδομένο ότι οι νέοι προσεγγίζονται λεκτικά όταν υιοθετείς λανθασμένους γραμματικούς τύπους. Αναπαράγει λοιπόν τα κλισέ για τη "γλώσσα των νέων", μιλώντας προφανώς από τη σκοπιά του "ώριμου". Τι συγκατάβαση, Θεέ μου. (Και θα δείτε κι άλλη, παρακάτω.)

(Γ) Στο σημείο 4, η "Δομή" τοποθετεί εαυτήν στην ίδια "λίγκα" με "μεγάλους λογοτέχνες και ποιητές" που, ποιητική/λογοτεχνική αδεία, βάζουν χρονική αύξηση στην προστακτική του εμπρόθετου. Μου θυμίζει το Χάρρυ Κλυνν που παρουσίαζε το γύφτο τραγουδιστή να καυχιέται: "Ποιος είναι αυτός ο Μπετόβεν; Τι έχει γράψει; Τρεισήμισι χιλιάδες τραγούδια έχουμε τραγουδήσει εμείς. (Το βύσμα, μπρε!)"

(Δ) Στα σημεία 4 και 6, υπονοεί ότι το "επίλεξε" θα ήταν ...κακόηχο. Πάλι καλά που δεν είπε ότι είναι και ...αρβανίτικο (όπως διάφορα τοπωνύμια που, κυρίως μετά το 1922, ως τέτοια, δηλ. "κακόηχα", άλλαξαν διά νόμου).

Το μόνο απ' τα λεγόμενα της "Δομής" που δέχομαι είναι ότι η γλώσσα είναι "ζωντανή". Αγαπημένο μου παράδειγμα είναι η λέξη "(ε)φέτος", που (απ' όσο ξέρω) προήλθε από την εσφαλμένη εντύπωση ότι το "έτος" δασύνεται (επί+έτος). Το "επέλεξε" και παρόμοιες προστακτικές, όπως το "δεκανεύ αντικατέστησον" (το αποτυπώνει και ο Κάσδαγλης στο "Απολύομαι και Τρελαίνομαι"), μπορεί πράγματι κάποτε να καθιερωθούν ως ορθοί τύποι. Αυτό ακόμη δεν έχει συμβεί, όμως. Γι' αυτό και το ΙΙΕΚ ΔΟΜΗ κατά τη γνώμη μου δεν θα έπρεπε να σπεύσει με τόσο ζήλο να υπερασπιστεί το λάθος και να "βγει από πάνω". Το μήνυμα που περνά είναι ότι, όταν κάνεις λαθάκια στη γλώσσα, σου πρέπει όχι μόνο επιείκεια (που είναι και το σωστό, για να μην αποθαρρύνει την επανόρθωση) αλλά και επιβράβευση. Το μήνυμα αυτό είναι το λάθος μήνυμα.

*Τη χρεώνεται κι αυτός, κι ας λειτούργησε ως απλός εκφωνητής. Τόσα χρόνια στο κουρμπέτι...