19 Νοε 2016

Αίνιγμα: βρες την πόλη

Σε φέρνει το πλοίο από τα καταπράσινα νησιά με την ενετική παράδοση. Κατεβαίνεις και περπατάς το μώλο. Διασχίζεις τη σιδηροδρομική γραμμή και τον παραλιακό δρόμο, μονόδρομο με τα αυτοκίνητα να έρχονται από τα αριστερά σου.

Μπαίνεις στον πεζόδρομο και, αφού διασχίσεις τον δεύτερο μονόδρομο (της αντίθετης κίνησης) μπαίνεις στην καρδιά του κέντρου, στο σταυροδρόμι του κάθετου με τον οριζόντιο πεζόδρομο. Το μέρος σφύζει από ζωή μέρα και νύχτα. Παραπάνω είναι ένα ξενοδοχείο με μάλλον αδιάφορη αρχιτεκτονική και λίγο αργότερα αρχίζουν τα σκαλάκια, που σε βγάζουν στην άνω πόλη με τα ρωμαϊκά μνημεία και τις παλιές εκκλησίες. 

Ακόμα πιο ψηλά, εκεί που τελειώνει η πόλη, είναι ο περιφερειακός αυτοκινητόδρομος, διλώριδος ανά κατεύθυνση με τούνελ και γέφυρες πάνω από χαράδρες. Η πόλη των διακοσίων χιλιάδων - που απέχει περίπου 2 ώρες με το αυτοκίνητο από την πρωτεύουσα - είναι γνωστή για το καρναβάλι της και για τον, αριστερότερο από το μέσο όρο της χώρας, πολιτικό προσανατολισμό του πληθυσμού της. Η κάποτε ακμάζουσα ιταλική παροικία λιγόστεψε μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. 

Το λιμάνι πάει να πάρει τα πάνω του για να ανταγωνιστεί τα μεγαλύτερα της περιοχής αλλά η επέκτασή του είναι ακόμα ανολοκλήρωτη. Λίγα χιλιόμετρα παρακάτω μια εντυπωσιακή γέφυρα οδηγεί σε μια καλαίσθητα διατηρημένη παραθαλάσσια πόλη της μεσαιωνικής εποχής. 

Φαντάζομαι βρήκατε την απάντηση. Τις δύο απαντήσεις, για την ακρίβεια.

12 Νοε 2016

Εκλογές ΗΠΑ

Δεδομένα 4 μέρες μετά τις αμερικανικές εκλογές:

-1- Ψήφισε περισσότερος κόσμος απ' ό,τι το 2012. 
-2- Ο Τραμπ πήρε περισσότερες ψήφους απ' ό,τι ο Ρόμνεϊ το 2012.
-3- Η Κλίντον κερδίζει τη λαϊκή ψήφο αλλά μάλλον με κάτω από 50% ποσοστό. 
-4- Η Κλίντον ενδέχεται να ξεπεράσει τις ψήφους του Ομπάμα το 2012, αλλά αυτό θα εξαρτηθεί από ψήφους που δεν έχουν ακόμη καταμετρηθεί. Προς το παρόν υπολείπεται.
-5- Οι "μικροί" πήραν σχεδόν 5% - ανέβηκαν πολύ, για τα αμερικανικά δεδομένα. Στο μεγαλύτερο μέρος τους οι ψήφοι αυτές πήγαν σε κόμματα "αρχών" - με συναπτά έτη πολιτικής παρουσίας - και όχι κάποιον εφήμερο σταρ (άλλωστε ο σταρ φέτος ήταν σε μεγάλο κόμμα!).
-6- Η Κλίντον και οι Δημοκρατικοί δεν έθεσαν θέμα εκλογικού νόμου και λογικά η καμπάνια τους θα ήταν στοχευμένη στο να κερδίσουν τους 270 εκλέκτορες (το οποίο και μετράει) και όχι να πλειοψηφήσουν στο λαό - άρα δεν είναι οι "πραγματικοί νικητές" και όλα τα άλλα όμορφα που ακούγονται. Θέμα εκλογικού νόμου είχε τεθεί στο παρελθόν - με δικομματική υποστήριξη στη σχετική πρόταση - αλλά ανεπιτυχώς, καθώς υπήρχαν αντιδράσεις και από τα δύο κόμματα, ιδίως από πολιτείες μεσαίου μεγέθους που ήθελαν να διατηρήσουν το ειδικό τους βάρος αμείωτο. 
-7- Η καμπάνια Τραμπ επανέφερε την κυριαρχία του ρεπουμπλικανικού μπλοκ στο νότο και τις μεσοδυτικές πολιτείες. Ο Ομπάμα είχε σπάσει αυτήν την κάποτε θεωρούμενη ως "κλειδωμένη πλειοψηφία". Οι λεγόμενες πολιτείες-κλειδιά κρίθηκαν καθαρά, χωρίς περιπτώσεις όπως η Φλόριντα του 2000 που έδωσε τη συνολική νίκη στον Μπους Τζούνιορ. 
-8- Τα γκάλοπ όπως συνοψίζονταν έδειχναν μέχρι τις τελευταίες μέρες μια τάση ελαφρά υπέρ της Κλίντον. Τόσο στη λαϊκή ψήφο όσο και σε επίπεδο πολιτειών-κλειδιών. Η Πενσυλβανία π.χ. δύσκολα φαινόταν ότι θα πάει στον Τραμπ. Η απόκλιση από την πραγματικότητα μπορεί να σημαίνει κρυφή ψήφο υπέρ Τραμπ, μπορεί και ατέλειες της δειγματοληψίας σε επίπεδο πολιτείας. Πάντως το συνολικό προβάδισμα τις τελευταίες κάμποσες μέρες ήταν σαφώς στα όρια του στατιστικού σφάλματος. 
-9- Έχει κάτι το παράδοξο ο χαρακτηρισμός της ψήφου στον επιχειρηματία που πήρε το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων ως "αντισυστημικής". Τα ΜΜΕ των ΗΠΑ από δεκαετίες θεωρούνται ότι γέρνουν υπέρ των Δημοκρατικών - φέτος δεν έγινε κάτι πολύ διαφορετικό. [Το 1992 θυμάμαι που ο Μπους (πατήρ) ζητούσε από τους πολίτες να τον επανεκλέξουν για να τη σπάσουν στα μέσα ενημέρωσης.] Φέτος ο Ομπάμα έκανε (οικογενειακώς) τέτοια εκστρατεία υπέρ της Δημοκρατικής υποψηφίου που κανένας άλλος πρόεδρος δεν έχει κάνει στο παρελθόν για τον υποψήφιο του κόμματός του. Και η Κλίντον μπορεί να κέρδισε όσους δεν ήθελαν Τραμπ αλλά μάλλον δεν της έδωσε θετικούς πόντους το ότι είναι σύζυγος του παλιού προέδρου, που άλλωστε κι αυτός ποτέ δεν πήρε πάνω από 50% στο λαό. Ωστόσο οι βαρύγδουποι χαρακτηρισμοί θέλουν προσοχή. Η επανάκαμψη των Ρεπουμπλικάνων με ψήφο "αγανάκτησης" (που υποτίθεται ότι χαρακτηρίζει επιλογές ορισμένων χαρακτηριστικών δημογραφικών ομάδων όπως οι "λευκοί χωρίς πτυχίο") έχει ξαναγίνει στο παρελθόν χωρίς να χαρακτηριστεί τόσο επαναστατική. Η εναλλαγή συντηρητικών-φιλελεύθερων (το αμερικανικό ανάλογο του "δεξιός-αριστερός") είναι ένα χαρακτηριστικό της υγιούς δημοκρατίας.  

Μπλε και πράσινο υπόβαθρο

Με έκπληξη ο ελληνικός λαός πληροφορήθηκε σήμερα ότι η Ελευσίνα (Eleusis, γερμ. Ελόιζις), η οποία ανακηρύχθηκε πολιτιστική συμπρωτεύουσα του 2021 μαζί με τη ρουμανική Τιμισοάρα και το σερβικό Νόβι Σαντ, είναι πόλη και στη σύγχρονη Ελλάδα.

Η πλειοψηφία των πρωτευουσιάνων συμπολιτών μας μόλις και μετά βίας γνωρίζει εξ ακοής μερικούς από τις πολλές δεκάδες δήμων που συναποτελούν το περίφημο λεκανοπέδιο. Στην δε καθημερινότητά του ο μέσος κάτοικος της Αττικής θα πατήσει το πόδι του το πολύ σε δύο δήμους (σπιτιού και βασικής ασχολίας) ενος πολεοδομικού συγκροτήματος με διάσπαρτα βουνά και λόφους, που τον εμποδίζουν να δει - κυριολεκτικά - πέρα από τη μύτη του.

Στις αρχές του 21ου αιώνα υπήρχε βάσιμη ελπίδα ότι οι νέοι αυτοκινητόδρομοι θα έδιναν στον Αθηναίο και Πειραιώτη τη δυνατότητα να γνωρίσει την υπόλοιπη Αττική, πέρα από τα ξενυχτάδικα της παραλιακής και τις χασαποταβέρνες στα αρβανιτοχώρια (που θα τον προσέλκυαν ακόμη και με καρόδρομο).

Από τα δύο καινούργια λεκανοπέδια που έφερε κοντά στο ορίτζιναλ η Αττική Οδός, το πιο προσιτό ήταν αυτό των Μεσογείων, χάρη στο αεροδρόμιο και τα εκπτωτικά χωριά. Το άλλο, το δυτικό με τα φουγάρα, παρέμεινε πέρασμα - και μάλιστα ακόμη πιο μακριά από τους οικισμούς σε σχέση το παλιό.

Η κρίση, τέλος, δυσκόλεψε τις μετακινήσεις με αυτοκίνητο, που έγιναν ακριβότερες και πιο απρόσιτες. Οι περαστικοί για Πελοπόννησο και δυτική Ελλάδα έμεναν πάντα με την εντύπωση ότι η "Ελευσίνα" των πινακίδων ήταν ένα απλό τοπωνύμιο με κάτι αρχαία, σαν τους Δελφούς ή το Σούνιο ας πούμε - τόσο που απορούσες γιατί οι πινακίδες προς αυτήν δεν είχαν το καφέ φόντο του πολιτισμού. Λίγοι έβγαιναν στον κόμβο για να δουν την παλιά απόληξη της Ιεράς Οδού. Η σημαντική αρχαία πόλη είχε περίπου χαθεί - κι ήταν διαρκές αυτό το Ελευσίνιο μυστήριο.

Οι λίγοι που την είχαν ακουστά, πάλι, τη σύγχρονη Ελευσίνα, την φαντάζονταν σαν τη Δραπετσώνα, με το λαϊκό κορίτσι που κάποιος είχε αγαπήσει εκεί μια φορά και το έκανε τραγούδι, με το γεράνι και την εργατιά και την περιβαλλοντική υποβάθμιση. Και οι Πειραιώτες, ειδικά της Βήτα, μπορεί να δυσκολεύονται ακόμη να δουν σαν ξεχωριστή πόλη μια συνοικία που εξυπηρετιόταν από παλιά με αστικό λεωφορείο (ενώ η Ραφήνα και το Πόρτο Ράφτη βασίζονταν στα ακριβότερα ΚΤΕΛ). Με την ίδια λογική, θα έλεγαν, ας γίνει πολιτιστική πρωτεύουσα και ο Άλιμος του Θουκυδίδη.

Προσωπικά, αν και ήμουν Πειραιώτης της Άλφα, μια παρόμοια αντίληψη είχα, μέχρι λίγο πριν την Ολυμπιάδα. Τότε, ως προνομιακός -λόγω δουλειάς- γνώστης του καινούργιου δρόμου είχα την ευκαιρία να περάσω όμορφα διαλείμματα σε ένα από τα καλύτερα μη παραθαλάσσια μέρη για καφέ που έχει η Αττική: στο δρόμο ήπιας κυκλοφορίας (Νικολαΐδου) που περνά δίπλα απο τον αρχαιολογικό χώρο. Περίπου εκείνο τον καιρό έμαθα την περιοχή μέσα από βιβλία του Γεράσιμου Δενδρινού, που τα αγάπησα κυρίως γιατί οι ιστορίες τους δένονταν με το ίδιο νήμα που ενώνει τον Πειραιά με τα πολύ μακρινά δυτικά του προάστια. Συγχωρήστε μου την υπερβολή και αφήστε με για μια στιγμή να χαρώ ως Πειραιώτης με τη μακρινή μας γειτονιά (διότι γειτονιά μας είναι όποιος τόπος εξυπηρετείται με αστικό λεωφορείο που ο αριθμός του αρχίζει με 8), που -ναι- είναι πόλη με ζωή, θάλασσα, παραγωγή, κίνηση και όχι μόνο ιστορία. Και πινακίδες με, δικαίως, μπλε και πράσινο υπόβαθρο.

7 Νοε 2016

Οι ρυθμιστές των ΗΠΑ δεν θα εκπροσωπηθούν (ακόμη), αλλά δεν είναι νάνοι

Στις ΗΠΑ διατηρείται το πλειοψηφικό (winner-take-all) σύστημα σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις. Αυτό καθιστά μηδαμινές τις δυνατότητες εκλογής Προέδρου (ή ακόμη και εκλεκτόρων για τη δευτερογενή ψηφοφορία) από τρίτο κόμμα πλην Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων. Ωστόσο, ουκ ολίγες φορές - όχι μόνο παλιότερα που δεν είχε παγιωθεί ο δικομματισμός, αλλά και τις τελευταίες δεκαετίες - το άθροισμα των δύο μεγάλων απέχει λίγο ή περισσότερο από το 100%.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστική περίπτωση ήταν ο Ρος Περό, ο μεγιστάνας που (σε αντίθεση με τον Ντόναλντ Τραμπ) κατέβηκε ανεξάρτητος και εκτιμάται ότι προσέλκυσε κυρίως Ρεπουμπλικάνους το 1992 και 1996, με αποτέλεσμα ο Μπιλ Κλίντον να εκλεγεί δις χωρίς να ξεπεράσει ποτέ το 50%. Μετά την εξαφάνιση αυτού του διάττοντα αστέρα, ποτέ δεν συγκεντρώθηκε διψήφιο ποσοστό από τρίτο υποψήφιο. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια συστηματικά ανεβαίνει η δύναμη συγκεκριμένων μικρών κομμάτων.

Για τα αμερικανικά δεδομένα μικρών: το Ελευθεριακό Κόμμα (Libertarian) με υποψήφιο τον Γκάρυ Τζόνσον πήρε σχεδόν 1.3 εκατομμύριαι ψήφους και ποσοστό 1%. Φέτος οι δημοσκοπήσεις έως τώρα δείχνουν ότι έχει πιθανότητα να ανεβάσει τις δυνάμεις του, προσελκύοντας δυσαρεστημένους από τον Τραμπ Ρεπουμπλικάνους. 

Άραγε η Χίλλαρυ Κλίντον θα επωφεληθεί από τους Libertarians κατά παρόμοιο τρόπο όπως ο σύζυγός της από τον Περό; Θεωρητικά είναι δυνατό οι Ελευθεριακοί να κόψουν σε ορισμένες αμφιταλαντευόμενες (swing) πολιτείες το κρίσιμο ρεπουμπλικανικό ποσοστό που θα φέρει τελικά στην πρώτη θέση την υποψήφια των Δημοκρατικών. Ωστόσο, παρόμοια ζημιά μπορεί να πάθει και η ίδια η πρώην ΥΠ.ΕΞ. των ΗΠΑ, από το Πράσινο κόμμα, που κι αυτό φιλοδοξεί να ξεπεράσει το ψυχολογικό φράγμα του 1% - κάτι που συνέβη το 2000 με τον χαρισματικό Ralph Nader που πήρε 2.7%. 

Οι απόψεις παγκοσμίως διίστανται για το αν αξίζει να δίνεται ισότιμη φωνή - μέσω μιας αναλογικής αντιπροσώπευσης - στα μικρότερα κόμματα, ή αν αντίθετα η δικαιοσύνη θα πρέπει να θυσιαστεί ώστε να αποφεύγεται η "ακυβερνησία". Με κάθε επιφύλαξη όσον αφορά την αξιοπιστία των εκτιμήσεων, ένα ιδιαίτερα πιθανό σενάριο φαίνεται πως είναι η οριακή πλειοψηφία στους εκλέκτορες και η συγκράτηση των δύο μεγάλων κάτω του 50% στη λαϊκή ψήφο. Όπως το 2000 έτσι και τώρα δεν προβλέπω σε μια τέτοια περίπτωση να τίθεται στα σοβαρά θέμα αλλαγής των διαδικασιών. Αν όμως συστηματικά ευδοκιμήσουν κόμματα με εκατομμύρια ψηφοφόρων σε όλη την επικράτεια των ΗΠΑ τα οποία θα μένουν χωρίς καμία αντιπροσώπευση, δεν αποκλείεται να γεννηθεί σοβαρός προβληματισμός, καθώς θα αυξάνονται οι πιθανότητες να εκλέγονται υποψήφιοι του σχετικώς πλειοψηφούντος, που θα είναι μειοψηφία στο γενικό σύνολο. 

Όπως Ελλάδα, που με το μπόνους των 50 εδρών καταλήξαμε να μας κυβερνούν κόμματα με άθροισμα κάτω του 40%. Και μάλιστα κόμματα που ορκίζονταν στην Απλή ("και άδολη") Αναλογική - όμως μ' αυτά και μ' αυτά τελικά καθιέρωσαν κάτι που της μοιάζει (συμφεροντολογικά για να περιορίσουν την ήττα τους, όπως έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1989) και άφησαν ως θιασώτες των (υπερ)ενισχυμένων συστημάτων πολλούς δεξιούς και νεοδεξιούς. Συμπεριλαμβανομένων όσων πριν λίγα χρόνια χρόνια, από τα "μετερίζια" μικρών κομμάτων, μάλλον δεν κραύγαζαν τόσο έντονα υπέρ αυτών των συστημάτων.