Tierra del Fuego

Δεν έχω ειδικές γνώσεις γύρω από το φαινόμενο της φωτιάς ή τις δασικές πυρκαγιές ειδικότερα. Προσπαθώντας όμως να βάλω σε μια τάξη τα λίγα πράγματα που ξέρω και τα πολλά που όλοι ακούμε, καταλήγω σε γενικές γραμμές στα εξής:

1. Οι δασικές φωτιές είναι συνηθισμένο φαινόμενο σε όλες τις χώρες με μεσογειακό κλίμα. Είναι "ελληνικό φαινόμενο" όσο είναι και ιταλικό, ισπανικό, καλιφορνέζικο, αυστραλιανό κ.λπ., όχι όμως αποκλειστικά ελληνικό.
2. Στην Ελλάδα είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι για τις φωτιές ευθύνονται κάποιοι κακοί αλλά πάντοτε άγνωστοι εμπρηστές. Την θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια, ενίοτε διανθισμένη με εικασίες όπως ο "τουρκικός δάκτυλος" (τουριστικός ανταγωνισμός). Αν δεν κάνω λάθος, οι μόνες μεγάλες πυρκαγιές για τις οποίες αποδεδειγμένα μπορούμε να μιλάμε για εμπρησμό είναι μη δασικές, και συγκεκριμένα αυτές του 1981 σε αθηναϊκά πολυκαταστήματα – όπου υπήρχε και ανάληψη ευθύνης.
3. Στη φωτιά είναι πολύ σημαντική η έγκαιρη ανίχνευσή της, ώστε να σβηστεί όσο ακόμη έχει μικρές διαστάσεις. Όσο μεγαλώνει, τόσο δυσκολότερα παλεύεται.
4. Για την εκδήλωση και διατήρηση της φωτιάς απαιτούνται τρία στοιχεία (το λεγόμενο τρίγωνο της φωτιάς): οξυγόνο, καύσιμη ύλη και θερμότητα. Στο δάσος, το οξυγόνο είναι πάντα σε αφθονία. Η καύσιμη ύλη το ίδιο, αν και διάφορες τεχνικές όπως οι αντιπυρικές ζώνες μπορούν να περιορίσουν την εξάπλωση (όχι πάντα με επιτυχία). Το δε καλοκαίρι, και ειδικά με καύσωνα, και ειδικά αν έχει προηγηθεί ξηρός χειμώνας (το 2007 στην Ελλάδα συνέτρεχαν και οι δύο αυτοί ειδικοί παράγοντες), τα ποσά της θερμότητας συχνά επαρκούν από μόνα τους για την εκδήλωση φωτιάς (αυτανάφλεξη), αν και πολλές φορές η φλόγα μπαίνει από κάποιο "χέρι", κάποια ανθρώπινη ενέργεια που χαρακτηρίζεται από δόλο ή αμέλεια.
5. Η κατάσβεση γίνεται με ποικίλα μέσα αναλόγως της καύσιμης ύλης, αν και για τις δασικές το νερό είναι το μόνο που μπορεί να διατεθεί στις υψηλές ποσότητες που απαιτούνται.

Στις πυρκαγιές του Αυγούστου 2007 η απώλεια πλέον των 60 ανθρώπων ήταν αυτό που έκανε τη διαφορά προς το χειρότερο. Οι εμπειρογνώμονες αλλά και οι επιζήσαντες θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε γιατί αυτή τη φορά χάθηκαν ζωές (κάτι που στο παρελθόν ήταν περιστασιακό στη χειρότερη περίπτωση). Αυθόρμητα σκέφτομαι ότι με έγκαιρη ανίχνευση και ταχεία ειδοποίηση τα πράγματα δεν θα ήταν τόσο τραγικά άσχημα. Παραδέχομαι όμως ότι είμαι έξω από τον χορό. Σέβομαι τις προσπάθειες ενστόλων και πολιτών, σέβομαι τον πόνο των συγγενών και ολόκληρης της κοινωνίας. Δεν μπορώ ωστόσο να μην επισημάνω δύο πράγματα.

Πρώτον: Την κακή παιδεία πολλών από εμάς σε θέματα πυροπροστασίας και γενικότερα πρόληψης. Διάβασα για γιαγιάδες που άναψαν φωτιά στο ύπαιθρο για να μαγειρέψουν, βλέπω (όλοι μας βλέπουμε) τα τσιγάρα που πετιούνται όπου λάχει από το παράθυρο του αυτοκινήτου.

Δεύτερον: Αν και επρόκειτο για μια μέρα υψηλού κινδύνου για την διάδοση φωτιάς, η πυρκαγιά της ζώνης Αλφειού-Ζαχάρως όταν ξεκίνησε δεν φαίνεται να είχε "πρωτοφανή" χαρακτηριστικά, όσο κι αν κάποιοι βιάστηκαν να της αποδώσουν χαρακτήρα τρομοκρατικής πράξης (αρνούμαι και να επαναλάβω ακόμη το επίθετο που χρησιμοποιήθηκε, και μάλιστα αρμοδίως - τρομάρα μας). Το θλιβερό αποτέλεσμα δείχνει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ότι κάπου υπάρχει και ανθρώπινο λάθος. Ολιγωρία; Υποτίμηση κινδύνου; Λάθος χειρισμοί; Θα μάθουμε ποτέ;

Η περιοχή είναι από τις αγαπημένες μου και σίγουρα δεν μπορώ ως έλληνας να νιώσω υπερήφανος, ούτε για το ότι παραλίγο να καεί ολοσχερώς η Αρχαία Ολυμπία, ούτε για τη γενικότερη αίσθηση ότι η κατάσταση του πενθημέρου 24-28 Αυγούστου "μας είχε πάρει από κάτω" ως Ελλάδα...