2 Απρ 2017

Ένας Έλληνας στο Ζάγκρεμπ με επώνυμο από "Δημ."

Στα περίπου δεκαπέντε οικοδομικά τετράγωνα που απαρτίζουν την παλιά, άνω πόλη του Ζάγκρεμπ - μια γειτονιά-βιτρίνα με κέντρο τον Άγιο Μάρκο και τα παρακείμενα κτίρια της κροατικής βουλής και κυβέρνησης - υπάρχει ένα και μόνο κτίριο πρεσβείας: αυτό της Ελλάδας.

Ίσως αυτό το προνόμιο να μην είναι άσχετο με το όνομα του παραδίπλα δρόμου. Η Ντεμέτροβα Ούλιτσα τιμά έναν σημαντικό διανοούμενο του 19ου αιώνα. Ο ελληνικής καταγωγής Δημήτρης Δημητρίου - μαζί με τον (απόγονο Γερμανών) Λουδοβίκο Γκάι και τον Σέρβο Πέταρ Πρεράντοβιτς - ήταν πρωτεργάτες ενός κινήματος ρομαντικού εθνικισμού, που σήμερα αναγνωρίζεται εδώ ως προάγγελος της σύγχρονης κροατικής εθνικής συνείδησης.

Η οικογένεια του Ντιμίτριε Ντέμεταρ, όπως έγινε γνωστός -μέσα από ποιήματα και θεατρικά έργα-, ανήκε στην αξιόλογη κατηγορία ομογενών που αναζήτησαν μια καλύτερη τύχη πέρα από τα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο μεταφορικός διάδρομος του Δούναβη συγκέντρωνε τα σημαντικότερα σημεία έλξης των -κυρίως βορειοελλαδιτών, ελληνόφωνων ή βλαχόφωνων- εμπόρων. Έλληνες και Σέρβοι, ανάμεσα στο 1600 και την ανεξαρτησία των χωρών τους, επιδίδονταν σε άμιλλα και συνηθέστερα ανταγωνισμό, στα διάφορα παραμεθόρια κέντρα των Αψβούργων ή στις αυτόνομες περιοχές. Η Βιέννη, η Τεργέστη και πολλές πόλεις της σημερινής Ουγγαρίας και Ρουμανίας είχαν ελληνικές και σέρβικες ορθόδοξες εκκλησίες. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις (Βιέννη) οι οθωμανικής υπηκοότητας Ρωμιοί εκκλησιάζονταν χωριστά από τους Έλληνες της χριστιανικής αυτοκρατορίας - ενώ οι πιο καπάτσες οικογένειες φρόντιζαν να έχουν εκπροσώπους τους και από τις δυο πλευρές για να εκμεταλλεύονται τα προνόμια αμφοτέρων. Επίκεντρο αυτής της συνύπαρξης ήταν το σημερινό προάστιο Ζέμουν του Βελιγραδίου - συνοριακό προπύργιο του μεσευρωπαϊκού χριστιανικού κόσμου για πολλά χρόνια, γνωστό ως Σεμλίνο.

Το Ζάγκρεμπ (Άγκραμ στα γερμανικά και Άγρανον σύμφωνα με μια εκδοχή ελληνικής ρίζας), αν και σήμερα βρίσκεται πάνω στη συντομότερη οδική σύνδεση Ελλάδας - δυτικής Ευρώπης, στην εποχή της Αυστροουγγαρίας ήταν μάλλον επαρχιακό κέντρο, μακριά από το προβλέψιμο και πραγματικά πλωτό τμήμα των υδάτινων δρόμων. Η οικογένεια Δημητρίου από τη Σιάτιστα Κοζάνης είναι από τις ελάχιστες γνωστές περιπτώσεις μεταναστών μας στη σημερινή Κροατία. (Λέγεται ότι τα αδέρφια του λογοτέχνη διέπρεψαν στον ναυτιλιακό τομέα στην, όχι μακρινή, Τεργέστη.) Ο Ντέμεταρ δεν παρέλειψε να γράψει στη δική μας γλώσσα, ωστόσο έγινε γνωστός κυρίως για τα θεατρικά του έργα, καθώς και για ποιήματα όπως "To Πουλί Απλά Πετά Στον Αέρα". Το λεγόμενο ιλλυρικό κίνημα, στο οποίο συμμετείχε ενεργά, ήταν μια απόπειρα κοινής έκφρασης των νότιων υπηκόων της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας. Παρά την πολυεθνική προέλευση των Γκάι, Δημητρίου και Πρεράντοβιτς, δεν άργησε να εξελιχθεί σε πανσλαβιστικό ρεύμα, στα πλαίσια του αναδυόμενου εθνικισμού της εποχής. 

Τα βίαια γεγονότα του 1848 σήμαναν το τέλος του "ιλλυρισμού": εθνικός ήρωας έγινε ο Κροάτης τοπάρχης "Μπαν" Γέλατσιτς, καταστολέας της ουγγρικής επανάστασης. Το άγαλμά του, στην ομώνυμη κεντρική πλατεία του Ζάγκρεμπ, για πολλές δεκαετίες έδειχνε προς τις λίμνες των Μαγυάρων, μέχρι τις οποίες - δίπλα στο σημερινό χωριό με το όνομα Μπελογιάννης - έφτασε η προέλασή του. Η μετεξέλιξη των εθνικισμών της περιοχής (και της ευρωπαϊκής ηπείρου) συντελεί ώστε σήμερα να φαίνεται παράδοξος ο κεντρικός ρόλος ενός Έλληνα και ενός Σέρβου στο πολιτιστικό αυτό κίνημα. Η πόλη και η περιοχή - σε πείσμα των όποιων φανατικών - έχουν τον τρόπο τους να θυμίζουν το μωσαϊκό του παρελθόντος. Το άγαλμα του Πρεράντοβιτς βρίσκεται στην πιο ζωντανή πλατεία του Ζάγκρεμπ, δίπλα στον ορθόδοξο ναό της Μεταμόρφωσης. Η γενέτειρα του Γέλατσιτς είναι το ορθοδοξότατο Πετροβάραντιν, με τον μοναδικό διττό ναό και την ημισέληνο στον τρούλο - χτισμένο σε ανάμνηση μάχης, μιας από τις πολλές που σημάδεψαν τους τόπους που μαθαίναμε σε κατεβατά της ιστορίας, και που τώρα έχω την τύχη να δω πού βρίσκεται ο καθένας τους: το Κάρλοβιτς (Σρέμσκι Κάρλοβτσι), το Πασάροβιτς (Ποζάρεβατς), το Λάιμπαχ (Λιουμπλιάνα) και η γερμανόφωνη πόλη Μάρμπουργκ (Μάριμπορ), όπου το 1918 ένας στρατηγός με το καθόλου σλοβένικο ονοματεπώνυμο Ρούντολφ Μάιστερ δώρισε -με τα όπλα- στους νότιους Σλάβους το βορειότερο κομμάτι γης τους. 

Φωτό: η οδός Ντεμέτροβα στο Ζάγκρεμπ


1 σχόλιο:

Patrice είπε...

Καλησπέρα σε σας
Είμαστε ένας μεγάλος οργανισμός που εξειδικεύεται στον τομέα της χρηματοδότησης και των επενδύσεων προκειμένου να βοηθήσει τους ανθρώπους ή τις προβληματικές επιχειρήσεις. Μπορούμε να σας βοηθήσουμε ό, τι κι αν αντιμετωπίσετε. Μπορούμε να σας χορηγήσουμε δάνειο από 5000 € έως 5000.000 €. Εάν βρίσκεστε σε μια τέτοια κατάσταση, επικοινωνήστε μαζί μας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: patricefradet22@gmail.com
σας ευχαριστώ