Μέχρι περίπου την εποχή της Γένοβας μπορούσα να τους παρακολουθήσω και ώς ένα σημείο να ταυτιστώ. Ώς ένα σημείο, γιατί δεν με βοηθάει η ηλικία: Όταν έγινε η διάσπαση εγώ γεννιόμουν και δεν πρόλαβα να γίνω "ρηγάς" (ή "ρήγας", δεν έμαθα καν πώς λέγονται στον ενικό, όπως κι αν οι γυναίκες ήταν "ρηγίτισσες" ή "ρήγισσες"). Θα μπορούσα, αν ήμουν των νεολαιών, τους ανακάλυψα όμως όταν έγινα ψηφοφόρος κι όταν δικοί μου άνθρωποι μού είπαν ότι με τοποθετούν εκεί. Μου το είπαν λίγο συγκαταβατικά κιόλας, για τους πολλούς δεν ήταν σοβαρό αυτό, τον Λεωνίδα Κύρκο "τον αγαπάνε όλοι αλλά κανείς δεν τον παντρεύεται". Και άδικο δεν είχαν, το '81 δεν μπήκε στη Βουλή και αργότερα ως Συνασπισμός -όταν τελείωσε το βραχύβιο πείραμα της συμπαράταξης που ένωσε την ΕΑρ, πρώην ΚΚΕ εσ., με το ΚΚΕ- έγινε το αντίστοιχο (αριθμητικά) του γερμανικού FDP. Το κόμμα του Γκένσερ, σύμμαχος πρώτα των σοσιαλδημοκρατών και μετά των χριστιανοδημοκρατών, το κορόιδευαν παραφράζοντας την ακροστοιχίδα του σε "Φάστ Ντράι Προτσέντ", σχεδόν τρία τοις εκατό. Ποιος δεν θυμάται το 2,94 του φθινοπώρου του 1993; (Ήμουν κι εγώ εκεί.) Ποιος δεν ξέρει ανθρώπους που ψήφισαν (σόρρυ, που δήλωσαν πως ψήφισαν) ΣΥΝ στις ευρωεκλογές του '94 (ήμουν), στις εκλογές του '96 που ο Σημίτης δεν έχανε από τον Έβερτ (δεν ήμουν), το '99 και το 2000 (ούτε που θυμάμαι, πραγματικά!).
Υπήρχε και στις σχολές ο "χώρος" της μη κομμουνιστικής αριστεράς, μεγαλύτερος σε δύναμη αλλά και διασπασμένος. Οι Μπανιάδες -σε εμάς τουλάχιστον- είχαν το πάνω χέρι, το αντίθετο από ό,τι στην κεντρική πολιτική σκηνή. Οι διάφορες Συσπειρώσεις, πιο ακραίες για την όποια φιλοσοφία μου, ομοίως ήταν υπολογίσιμες, σε βαθμό που με έκανε να αναρωτιέμαι (μη έχοντας παραδείγματα, αντίστοιχα των κνιτών και ρηγάδων που μεταλλάσσονταν σε πασόκους επί δικομματισμού): Καλά, τι γίνονται οι συσπειρωσάκηδες όταν μεγαλώσουν;
Η δημιουργία του ΣυΡιζΑ ήταν μια στρατηγική κίνηση που έδωσε την απάντηση σε αυτό ακριβώς το τελευταίο ερώτημα. Η αριστερά αγκάλιασε το κίνημα αντίθεσης στην παγκοσμιοποίηση. Και κάπου εκεί με έχασε. No hard feelings, απλά κινήσαμε για αλλού και δεν ξανασυναντηθήκαμε έως τώρα. (Ποτέ δεν λέω ποτέ.)
Με το μαοϊκό ρητό "μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση" δεν τα πάω καλά. Και κάθε άλλο παρά συντηρητική θεωρώ ότι είναι η σκέψη μου. Στα διάφορα τεστ βγαίνω στην libertarian μεριά του κάθετου άξονα (και οριακά liberal ή κεντρώος στο παραδοσιακό οριζόντιο δίπολο δεξιάς-αριστεράς). Πιστεύω όμως στις αλλαγές της προόδου, της ήπιας ανηφόρας που γυμνάζει την κοινωνία και τον άνθρωπο, και όχι της πτώσης, του τραυματισμού, του roller coaster κι όποιον πάρει ο χάρος.
Αναγνωρίζω ότι η ανθρώπινη ιστορία χαρακτηρίζεται από επαναστάσεις και τομές. Ότι οι χώρες όπου ζούμε (αλλά και οι κοινωνικές κατακτήσεις όπως και τα τεχνολογικά επιτεύγματα) προέκυψαν και σφυρηλατήθηκαν μέσα από βία. Συναρπαστικές εποχές για όσους επέζησαν από αυτές ή τις μαθαίνουν από τη λογοτεχνία. Και άγριες, ωστόσο, βάρβαρες, σκληρές, που πολλούς τους αποτελείωσαν.
Είχαμε την τύχη να μένουμε σε μια περιοχή του κόσμου που κατάφερε να αποφύγει τον πόλεμο και τα κακά που φέρνει (θανάτους και τραυματισμούς για ουκ ολίγους, αλλά και καταστροφή και εξαθλίωση για όλους σχεδόν) για όσο με θυμάμαι και για μια γενιά σχεδόν ακόμη, πριν από μένα.
Με αυτή την Ευρώπη, τη δυτικότερη, πάντα (όσο υπάρχει Ελλάδα) το ζητούμενο ήταν να συγκλίνουμε. Μέρος αυτής της μακράς διαδικασίας είναι η ώσμωση με τις υπόλοιπες χώρες και η υπέρβαση των στενών ορίων του κάθε κράτους. Αν και δεν πιστεύω ότι μπορούν να υπάρξουν Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης -η Αμερική είχε τη δική της ιστορία απελευθέρωσης από τη Βρετανία και συνένωσης πρώην αποικιών, όχι διακριτούς λαούς με κυρίαρχη την αλληλοδιαμάχη στους αιώνες και ιδίως στον 20ό- ωστόσο πάντα πίστευα ότι υπάρχει έδαφος αλλά και λόγος για στενότερες σχέσεις και κάποιου είδους ενοποίηση.
Αυτή (η νυν ΕΕ) -και όχι κάποια βαλκανική ή μεσογειακή ένωση, ούτε φυσικά καμιά από τις αυτοκρατορίες του παρελθόντος- είναι η υπερεθνική ομάδα με την οποία βρίσκω αυτονόητο να διατηρούμε ενωμένες τις δυνάμεις μας σε έναν κόσμο που, ναι, παγκοσμιοποιείται. Και αντί για φόβητρο, η λέξη από Π θα έπρεπε να ηχεί ως ευκαιρία, για τη χώρα και τον λαό (ήδη πριν υπάρξει το τρέχον κράτος) που δραστηριοποιείται από αιώνες στο διεθνές εμπόριο και την παλαιόθεν "παγκοσμιοποιημένη" ναυτιλία.
Τις φοβίες δεν τις καλλιέργησε μόνο ο Σύριζα της μετα-Γένοβας, ούτε και είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Θεωρώ όμως ότι υπήρξε η δύναμη που κατά κύριο λόγο τις τροφοδότησε και εκμεταλλεύτηκε στην Ελλάδα. Ωφελήθηκε σαφέστατα από το φρενάρισμα της Ελλάδας μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, που από μόνοι τους -στα δικά μου μάτια- συμβολίζουν την (δομική;) αδυναμία προβολής της ήπιας ανηφόρας που προανέφερα ως προτύπου και οράματος. Ο παλιός δικομματισμός προτίμησε να μην κάνει τις αλλαγές ωρίμανσης και ενδυνάμωσης και άφησε μια "τρόικα" ξένων να κάνει τη δύσκολη δουλειά από το 2010 και μετά.
Ο Σύριζα, αφού αντιτέθηκε στα περιοριστικά μέτρα των δανειστών (γιατί ήξερε μόνο να αντιτίθεται) και συνέπηξε μια μεγάλη πλειοψηφία υπέρ ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας (το 61% του Όχι), αναγκάστηκε να ακολουθήσει κι αυτός τον δρόμο "τραβάτε με κι ας κλαίω". Με τη δεύτερη και τρίτη στρατηγική του κίνηση (τον προσεταιρισμό Πασόκων μεταξύ 2011-2012 και την άμεση αναίρεση του αντιευρωπαϊκού αποτελέσματος στο δημοψήφισμα) φαίνεται να παγιώνει τη θέση του ως εκφραστής του αριστερότερου παραταξιακού πόλου. Μου είναι αδύνατο να καταλάβω τι αρχές έχει (διότι δεν είναι δυνατόν να πείσει για το "πρόγραμμα Θεσσαλονίκης" του 2014) όπως και ποια στρατηγική βλέπει για την Ελλάδα της επόμενης δεκαετίας. Μου είναι επίσης αδύνατο να καταλάβω γιατί ήταν αναγκαία για τη χώρα η περιπέτεια του 2015 αντί για την επανάληψη (για τελευταία φορά) της βραχύβιας σύμπραξης παρατάξεων που ζήσαμε επί Παπαδήμου, κυβέρνησης που στηρίχτηκε στην ορκωμοσία της από όλο το Πασόκ και όλη τη Νέα Δημοκρατία, μέχρι που κάποιοι θεατρικά ανακάλυψαν ότι έπρεπε να διαμαρτυρηθούν για το δεύτερο μνημόνιο λες και δεν ήξεραν ότι έρχεται.
Με μεγάλη ευγνωμοσύνη σε αυτούς τους κατά τα άλλα "αχώνευτους" (Σόιμπλε, Γιούνκερ, Παυλόπουλο, Μεϊμαράκη) που κράτησαν από το χεράκι τον νυν πρωθυπουργό όταν πηγαίναμε στα βράχια -ναι, από αρχικές στραβοτιμονιές και κακή φόρτωση με ευθύνη των παλιότερων ηγεσιών, αλλά με καθοριστικές τις επιλογές της χαμένης χρονιάς- περιμένω (και θέλω να βοηθήσω ώστε) να κλείσει αυτή η μεγάλη παρένθεση και το τελευταίο της επεισόδιο και να δω πώς θα προχωρήσει η Ελλάδα πέρα από τις κυβερνήσεις μιας χρήσης (έστω με τις παρατάξεις που τώρα έχει, που είναι αυτές που της αξίζουν) στο επόμενο σκέλος του δύσκολου ταξιδιού της.
Υπήρχε και στις σχολές ο "χώρος" της μη κομμουνιστικής αριστεράς, μεγαλύτερος σε δύναμη αλλά και διασπασμένος. Οι Μπανιάδες -σε εμάς τουλάχιστον- είχαν το πάνω χέρι, το αντίθετο από ό,τι στην κεντρική πολιτική σκηνή. Οι διάφορες Συσπειρώσεις, πιο ακραίες για την όποια φιλοσοφία μου, ομοίως ήταν υπολογίσιμες, σε βαθμό που με έκανε να αναρωτιέμαι (μη έχοντας παραδείγματα, αντίστοιχα των κνιτών και ρηγάδων που μεταλλάσσονταν σε πασόκους επί δικομματισμού): Καλά, τι γίνονται οι συσπειρωσάκηδες όταν μεγαλώσουν;
Η δημιουργία του ΣυΡιζΑ ήταν μια στρατηγική κίνηση που έδωσε την απάντηση σε αυτό ακριβώς το τελευταίο ερώτημα. Η αριστερά αγκάλιασε το κίνημα αντίθεσης στην παγκοσμιοποίηση. Και κάπου εκεί με έχασε. No hard feelings, απλά κινήσαμε για αλλού και δεν ξανασυναντηθήκαμε έως τώρα. (Ποτέ δεν λέω ποτέ.)
Με το μαοϊκό ρητό "μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση" δεν τα πάω καλά. Και κάθε άλλο παρά συντηρητική θεωρώ ότι είναι η σκέψη μου. Στα διάφορα τεστ βγαίνω στην libertarian μεριά του κάθετου άξονα (και οριακά liberal ή κεντρώος στο παραδοσιακό οριζόντιο δίπολο δεξιάς-αριστεράς). Πιστεύω όμως στις αλλαγές της προόδου, της ήπιας ανηφόρας που γυμνάζει την κοινωνία και τον άνθρωπο, και όχι της πτώσης, του τραυματισμού, του roller coaster κι όποιον πάρει ο χάρος.
Αναγνωρίζω ότι η ανθρώπινη ιστορία χαρακτηρίζεται από επαναστάσεις και τομές. Ότι οι χώρες όπου ζούμε (αλλά και οι κοινωνικές κατακτήσεις όπως και τα τεχνολογικά επιτεύγματα) προέκυψαν και σφυρηλατήθηκαν μέσα από βία. Συναρπαστικές εποχές για όσους επέζησαν από αυτές ή τις μαθαίνουν από τη λογοτεχνία. Και άγριες, ωστόσο, βάρβαρες, σκληρές, που πολλούς τους αποτελείωσαν.
Είχαμε την τύχη να μένουμε σε μια περιοχή του κόσμου που κατάφερε να αποφύγει τον πόλεμο και τα κακά που φέρνει (θανάτους και τραυματισμούς για ουκ ολίγους, αλλά και καταστροφή και εξαθλίωση για όλους σχεδόν) για όσο με θυμάμαι και για μια γενιά σχεδόν ακόμη, πριν από μένα.
Με αυτή την Ευρώπη, τη δυτικότερη, πάντα (όσο υπάρχει Ελλάδα) το ζητούμενο ήταν να συγκλίνουμε. Μέρος αυτής της μακράς διαδικασίας είναι η ώσμωση με τις υπόλοιπες χώρες και η υπέρβαση των στενών ορίων του κάθε κράτους. Αν και δεν πιστεύω ότι μπορούν να υπάρξουν Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης -η Αμερική είχε τη δική της ιστορία απελευθέρωσης από τη Βρετανία και συνένωσης πρώην αποικιών, όχι διακριτούς λαούς με κυρίαρχη την αλληλοδιαμάχη στους αιώνες και ιδίως στον 20ό- ωστόσο πάντα πίστευα ότι υπάρχει έδαφος αλλά και λόγος για στενότερες σχέσεις και κάποιου είδους ενοποίηση.
Αυτή (η νυν ΕΕ) -και όχι κάποια βαλκανική ή μεσογειακή ένωση, ούτε φυσικά καμιά από τις αυτοκρατορίες του παρελθόντος- είναι η υπερεθνική ομάδα με την οποία βρίσκω αυτονόητο να διατηρούμε ενωμένες τις δυνάμεις μας σε έναν κόσμο που, ναι, παγκοσμιοποιείται. Και αντί για φόβητρο, η λέξη από Π θα έπρεπε να ηχεί ως ευκαιρία, για τη χώρα και τον λαό (ήδη πριν υπάρξει το τρέχον κράτος) που δραστηριοποιείται από αιώνες στο διεθνές εμπόριο και την παλαιόθεν "παγκοσμιοποιημένη" ναυτιλία.
Τις φοβίες δεν τις καλλιέργησε μόνο ο Σύριζα της μετα-Γένοβας, ούτε και είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Θεωρώ όμως ότι υπήρξε η δύναμη που κατά κύριο λόγο τις τροφοδότησε και εκμεταλλεύτηκε στην Ελλάδα. Ωφελήθηκε σαφέστατα από το φρενάρισμα της Ελλάδας μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, που από μόνοι τους -στα δικά μου μάτια- συμβολίζουν την (δομική;) αδυναμία προβολής της ήπιας ανηφόρας που προανέφερα ως προτύπου και οράματος. Ο παλιός δικομματισμός προτίμησε να μην κάνει τις αλλαγές ωρίμανσης και ενδυνάμωσης και άφησε μια "τρόικα" ξένων να κάνει τη δύσκολη δουλειά από το 2010 και μετά.
Ο Σύριζα, αφού αντιτέθηκε στα περιοριστικά μέτρα των δανειστών (γιατί ήξερε μόνο να αντιτίθεται) και συνέπηξε μια μεγάλη πλειοψηφία υπέρ ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας (το 61% του Όχι), αναγκάστηκε να ακολουθήσει κι αυτός τον δρόμο "τραβάτε με κι ας κλαίω". Με τη δεύτερη και τρίτη στρατηγική του κίνηση (τον προσεταιρισμό Πασόκων μεταξύ 2011-2012 και την άμεση αναίρεση του αντιευρωπαϊκού αποτελέσματος στο δημοψήφισμα) φαίνεται να παγιώνει τη θέση του ως εκφραστής του αριστερότερου παραταξιακού πόλου. Μου είναι αδύνατο να καταλάβω τι αρχές έχει (διότι δεν είναι δυνατόν να πείσει για το "πρόγραμμα Θεσσαλονίκης" του 2014) όπως και ποια στρατηγική βλέπει για την Ελλάδα της επόμενης δεκαετίας. Μου είναι επίσης αδύνατο να καταλάβω γιατί ήταν αναγκαία για τη χώρα η περιπέτεια του 2015 αντί για την επανάληψη (για τελευταία φορά) της βραχύβιας σύμπραξης παρατάξεων που ζήσαμε επί Παπαδήμου, κυβέρνησης που στηρίχτηκε στην ορκωμοσία της από όλο το Πασόκ και όλη τη Νέα Δημοκρατία, μέχρι που κάποιοι θεατρικά ανακάλυψαν ότι έπρεπε να διαμαρτυρηθούν για το δεύτερο μνημόνιο λες και δεν ήξεραν ότι έρχεται.
Με μεγάλη ευγνωμοσύνη σε αυτούς τους κατά τα άλλα "αχώνευτους" (Σόιμπλε, Γιούνκερ, Παυλόπουλο, Μεϊμαράκη) που κράτησαν από το χεράκι τον νυν πρωθυπουργό όταν πηγαίναμε στα βράχια -ναι, από αρχικές στραβοτιμονιές και κακή φόρτωση με ευθύνη των παλιότερων ηγεσιών, αλλά με καθοριστικές τις επιλογές της χαμένης χρονιάς- περιμένω (και θέλω να βοηθήσω ώστε) να κλείσει αυτή η μεγάλη παρένθεση και το τελευταίο της επεισόδιο και να δω πώς θα προχωρήσει η Ελλάδα πέρα από τις κυβερνήσεις μιας χρήσης (έστω με τις παρατάξεις που τώρα έχει, που είναι αυτές που της αξίζουν) στο επόμενο σκέλος του δύσκολου ταξιδιού της.
2 σχόλια:
Τι ωραίο κείμενο, ειδικά για μας τους παλαιότερους... Μπράβο Γιάννη μου. Δυστυχώς όμως, μπροστά μας δεν υπάρχει επιλογή καμία. ΚΑΜΙΑ, πραγματικά.
Ευχαριστώ. Κατανοώ την απογοήτευση. Κρατάω μικρό καλάθι ιδίως για όταν θα έρθει η ώρα της επόμενης κυβέρνησης να "βολέψει αυτούς που στήριξαν στα πέτρινα χρόνια" κι όλα τα ωραία που είμαι σίγουρος ότι θα ακούσουμε. Και προβλέπω τη δυσκολία της (για να το πω κομψά) στη διαχείριση της κουλτούρας διαμαρτυρίας και βίαιης αντίδρασης. Πιστεύω ότι δύσκολα θα βρεθεί η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία που θα απομονώσει αυτούς τους τελευταίους. Δεν ξέρω τι χαρτιά έχουν στα χέρια τους (στο μανίκι) οι επόμενοι, ίσως κάποια επαναπατριζόμενα κεφάλαια; Αυτές είναι όλες ευρύτερες συζητήσεις που πάνε πολύ παραπέρα από το τι "δεν ψηφίζω", στο οποίο και σκοπίμως περιορίζω τα κείμενά μου αυτά.
Δημοσίευση σχολίου