Πολιτισμός

Πολλές φορές στην Ελλάδα νιώθουμε όμορφα, αναλογιζόμενοι ότι έχουμε μια δημοκρατική παιδεία που χτίστηκε "the hard way", αφού πρώτα χρειάστηκε να ζήσουμε μερικές δεκαετίες αυταρχισμού, μια επταετία "γύψου" και την ματαίωση (το 1974) του τελευταίου εθνικού μας πόθου. Θα μπορούσαμε να είχαμε μάθει τη δημοκρατία με δόσεις όπως στην Τουρκία – αν είχε πετύχει το πείραμα Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη το '73 και δεν του είχαν δώσει τη χαριστική βολή Πολυτεχνείο και Ιωαννίδης. Καλώς ή κακώς, περάσαμε βίαια στην ελευθερία και το ίδιο βίαια, παρορμητικά και ενθουσιωδώς προσπαθήσαμε να χτίσουμε αυτά που για άλλες κοινωνίες ήταν επί αιώνες δεδομένα (με μικρές παρενθέσεις).

Εμένα πάντως δεν με κάνουν να νιώθω και τόσο όμορφα κάποιες συμπεριφορές και στάσεις που εκδηλώνονται τα τελευταία χρόνια και αφορούν τους ξένους στη χώρα μας. Οι ελληναράδες που φωνάζουν στον Αλβανό συνάνθρωπό τους ότι "δεν θα γίνει Έλληνας ποτέ" φαίνεται πως πιστεύουν ότι ένα συνεχές, απόλυτο και ξεκάθαρο γενετικό νήμα συνδέει τους αρχαίους με τους σύγχρονους κατοίκους της χώρας μας. Φυσικά, τίποτε δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο ανακριβές. Όχι γιατί οι επιμιξίες είναι καθοριστικές ούτε διότι δήθεν οι Σλάβοι, Βλάχοι και Αλβανοί κατέκλυσαν την Ελλάδα και αλλοίωσαν ανεπανόρθωτα τον πληθυσμό της όπως υποστήριξε κάποτε (υπερβολικά και προκατειλημμένα) ένας Φαλμεράιερ. Αλλά για τον απλούστατο λόγο ότι, με την εξάπλωση της Ελληνικής γλώσσας από τον Μ. Αλέξανδρο και ύστερα, καθώς και με τον σταδιακό εκχριστιανισμό των πρώτων μ.Χ. αιώνων, την ιδιότητα του Ρωμαίου (μετέπειτα Ρωμιού ή, όπως θα λέγαμε σήμερα, ελληνορθόδοξου) την απέκτησαν άνθρωποι που δεν κατάγονταν από τους Αχαιούς, Αιολείς, Ίωνες και Δωριείς κατοίκους της νότιας βαλκανικής.

Χωρίς να χρειαστεί να ανατρέξουμε στο κλισέ του Ισοκράτη, βλέπουμε ότι το να είσαι Έλληνας είναι, διαχρονικά, περισσότερο πολιτισμικό παρά γενετικό ζήτημα. Σίγουρα, ανάμεσα στους εκατοντάδες χιλιάδες οικονομικούς μετανάστες υπάρχουν αυτοί που δεν ενδιαφέρονται να ενταχθούν. Υπάρχουν όμως και πολλοί που, λιγότερο ή περισσότερο, θέλουν να συμμετάσχουν στην κοινωνία και να αφομοιωθούν μέχρι κάποιο βαθμό, διατηρώντας παράλληλα ζωντανή την ταυτότητα της καταγωγής τους. Και τέλος, ιδίως στη νέα γενιά που πάει στα ίδια σχολεία με τα "δικά μας" παιδιά (αν και μερικοί από μας τρομαγμένοι τα βάζουμε στα ιδιωτικά…), βλέπουμε μια εύλογα μεγαλύτερη προσπάθεια ταύτισης και μίμησης.

Πέρα από τα όσα επιβάλλει ο ανθρωπισμός (αποφυγή ρατσιστικών συμπεριφορών), που δυστυχώς δεν είναι πάντα δεδομένα, ελπίζω ότι όσοι από εμάς προεξοφλούν ότι ο Αλβανός, ο Βούλγαρος, ο Ρουμάνος ή ο πρώην Σοβιετικός "δεν θα γίνουν Έλληνες ποτέ" θα συνειδητοποιήσουν ότι καλό είναι να μην είμαστε τόσο απόλυτοι. Και φυσικά δεν εννοώ τις ελληνοποιήσεις διαπρεπών αθλητών (ας μη λέμε ονόματα και στενοχωριόμαστε…).