22 Νοε 2006

33 χρόνια μετά το Πολυτεχνείο

Μερικά δεδομένα για το Πολυτεχνείο:

1. Από τον Ιούνιο του '73 η Ελλάδα είχε μετατραπεί σε Δημοκρατία, με την έννοια της Αβασίλευτης Πολιτείας (Republic). Το καθεστώς είχε φορέσει κουστούμι, ο Γ. Παπαδόπουλος είχε εκλεγεί (με το δημοψήφισμα της 29/7/73) πρόεδρος για μία οκταετία και ο Σ. Μαρκεζίνης είχε διοριστεί πρωθυπουργός με την εντολή να διεξαγάγει εκλογές. Οι παλαιοί πολιτικοί (όσοι δηλ. δεν είχαν εξοριστεί ή αυτοεξοριστεί) ήταν γνωστοί ως "αντιπολίτευση" και είχαν μπροστά τους το δύσκολο δίλημμα: Να συμμετάσχουν στο νέο πολιτικό γίγνεσθαι (νομιμοποιώντας το) ή να το μποϋκοτάρουν (χωρίς να μπορούν να το σαμποτάρουν); Οι σκληροπυρηνικοί στρατιωτικοί δεν ήταν ικανοποιημένοι από τον παραγκωνισμό τους και αναζητούσαν εκδίκηση. Παράλληλα, εκείνη την εποχή για διάφορους λόγους (κατάρρευση του Bretton Woods, πετρελαϊκή κρίση κ.ά.) η ελληνική οικονομία μαστιζόταν από καλπάζοντα πληθωρισμό, πρωτόγνωρο στη μεταπολεμική περίοδο, και στην κοινωνία επικρατούσε ένα κλίμα δυσαρέσκειας και ανησυχίας.

2. Για τις 17/11/73 είχε προγραμματιστεί συνέντευξη τύπου του Σ. Μαρκεζίνη με αναμενόμενες ανακοινώσεις περί εκλογών εντός του '74.

3. Η κατάληψη του Πολυτεχνείου οδήγησε σε μεγάλες και βίαιες διαδηλώσεις αντικαθεστωτικού χαρακτήρα (με στοιχεία αντιεξουσιαστικά, αντικαπιταλιστικά, αντιαμερικανικά - στα επόμενα χρόνια έγινε μεγάλη συζήτηση για το κατά πόσον αυτά ήταν κυρίαρχα ή περιθωριακά) στην Αθήνα. Καταλήψεις-διαδηλώσεις μικρότερης έκτασης έγιναν και στην Θεσσαλονίκη και την Πάτρα. Το βράδυ της 16/11/73 επενέβησαν αρχικά η αστυνομία και μετά ο στρατός. Ήδη εκείνο το βράδυ σκοτώθηκαν ορισμένοι νεαροί στους δρόμους της Αθήνας (Κομνηνός, Σαμούρης, Φάμελλος κ.ά.), κατά τα φαινόμενα από σφαίρες αστυνομικών. Αρχικά αμήχανοι, οι περισσότεροι παλαιοί πολιτικοί εξέφρασαν με δηλώσεις τους τη συμπαράστασή τους στη νεολαία.

4. Τα ξημερώματα της 17/11/73 οι έγκλειστοι του Πολυτεχνείου εκκένωσαν το ίδρυμα (αρκετοί συνελήφθησαν ή/και ξυλοκοπήθηκαν), αφού ένα από τα άρματα του στρατού άνοιξε την πόρτα (τραυματίζοντας την φοιτήτρια Πέπη Ρηγοπούλου). Η εισβολή του τανκ έγινε σύμβολο (όπως και ο ραδιοφωνικός σταθμός των καταληψιών), παρόλο που δεν ήταν η πλέον βίαιη πράξη εκείνων των ημερών. Κανένας από τους φονευθέντες δεν αποδεικνύεται ότι σκοτώθηκε εντός Πολυτεχνείου.

5. Τις επόμενες ημέρες και κυρίως το σαββατοκύριακο 17 και 18/11, μετά την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου, πολλοί πολίτες (μερικοί διαδηλωτές αλλά οι περισσότεροι απλοί περαστικοί, μέχρι και ένα εξάχρονο παιδί στου Ζωγράφου) σκοτώθηκαν από πυρά στρατιωτών (άλλοτε στοχευμένα και άλλοτε αδέσποτα).

6. Ο Σ. Μαρκεζίνης δήλωσε ότι οι ανακοινώσεις περί εκλογών θα αναβάλλονταν για τις 25/11. Το πρωί εκείνης της μέρας όμως έγινε πραξικόπημα με ιθύνοντα νου τον Δ. Ιωαννίδη. Τοποθετήθηκαν νέα πρόσωπα στην προεδρία (Φ. Γκιζίκης) και την πρωθυπουργία (Α. Ανδρουτσόπουλος). Το καθεστώς διατηρήθηκε (ο βασιλιάς δεν επέστρεψε) αλλά η συζήτηση περί εκλογών αναβλήθηκε επ' αόριστον. Η κυβέρνηση Ανδρουτσόπουλου έπεσε ως γνωστόν στις 23/7/74 και ο Γκιζίκης όρκισε πρωθυπουργό τον Κ. Καραμανλή Ι τα ξημερώματα της επόμενης μέρας, λίγο μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο (που ακολούθησε το ελλαδικής, και για την ακρίβεια ιωαννιδικής, εμπνεύσεως κίνημα της 15/7/74 στο νησί εναντίον του Μακαρίου). Οι εκλογές έγιναν πια στις 17/11/74, ακριβώς 1 χρόνο μετά την ημερομηνία-σύμβολο της εισβολής του τανκ.

7. Ο ακριβής αριθμός των νεκρών του Πολυτεχνείου (εννοώντας τους νεκρούς από αστυνομική ή στρατιωτική βία στην περίοδο 16-18 Νοεμβρίου 1973) δεν είναι γνωστός. Υπάρχει ένα πόρισμα δικαστικού (Τσεβάς) που συντάχθηκε ένα χρόνο αργότερα αλλά υπάρχει η βεβαιότητα ότι κάποιοι θάνατοι δεν ανακοινώθηκαν επίσημα (από φόβο αντιποίνων) και δεν συμπεριλαμβάνονται εκεί. Εκ των υστέρων δημοσιεύτηκαν ονόματα και λίστες με ποικίλη (αν)αξιοπιστία. Επίσης πολλοί έχουν δηλώσει ότι "πέρασαν" από το Πολυτεχνείο εκείνες τις μέρες αν και οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των διαδηλωτών ποικίλουν: κυμαίνονται από πενταψήφια έως εξαψήφια νούμερα.

Αυτά είναι τα γεγονότα.
Όλα αυτά τα χρόνια έγινε μεγάλη συζήτηση περί αυθορμητισμού, προβοκατόρων κ.λπ.
Ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του αλλά αφού μελετήσει πρώτα τα γεγονότα.

Θλιβερό υστερόγραφο στην επικοινωνιακή ιστορία του Πολυτεχνείου αποτελεί η συνέντευξη που πήρε λίγες μέρες αργότερα ο τότε τηλεοπτικός αστέρας Νίκος Μαστοράκης από κρατούμενους συλληφθέντες κατά την εξέγερση. Η εκπομπή αργότερα καταγγέλθηκε ότι αποτελούσε "ανάκριση" των νεαρών, τους οποίους ο Μαστοράκης προέτρεπε να πουν "αβίαστα" την άποψή τους.

Δεν υπάρχουν σχόλια: