Με τους Ολυμπιακούς του 2004 γίναμε μάρτυρες μιας ευχάριστης εξέλιξης. Οι πινακίδες που μπήκαν λίγο πριν τους Αγώνες στις βασικές οδικές αρτηρίες της Πρωτεύουσας δεν ήταν μονότονα δίγλωσσες, όπως είχαμε συνηθίσει. Ήταν έξυπνα δίγλωσσες.
Κάποιοι, πιθανότατα συνάδελφοί μου συγκοινωνιολόγοι (από την οργανωτική επιτροπή ή/και τους μελετητές της), σκέφτηκαν ότι ο αλλόγλωσσος επισκέπτης, είτε ερχόταν για το Γεγονός είτε για οποιοδήποτε άλλο λόγο, πολύ λίγο θα ενδιαφερόταν να δει τη μεταγραφή σε λατινικούς χαρακτήρες τοπωνυμίων όπως οι Koukouvaounes, σίγουρα όμως θα ήθελε να ξέρει πώς πας στο αεροδρόμιο, την Ακρόπολη, τη λεωφόρο Κηφισίας ή το τάδε αθλητικό συγκρότημα.
Πέρα από την εξοικονόμηση κόστους (χάρη στις λιγότερο φλύαρες και άρα μικρότερες, πια, πινακίδες), η πρακτική αυτή - που δεν ήταν απαλλαγμένη από λάθη, άλλωστε σ' αυτή τη χώρα η οδοσήμανση δεν είναι το φόρτε μας - έσπασε, έστω πρόσκαιρα, ένα ταμπού, σύμφωνα με το οποίο κάθε, μα κάθε αναγραφή προορισμού έπρεπε να είναι σε ελληνικά και ...και;
Εδώ ακριβώς βρίσκεται ένα σημαντικό μέρος του προβλήματος. Η απόδοση του ελληνικού προορισμού στο λατινικό αλφάβητο, που κρίθηκε από παλιά απαραίτητη διότι δέκα από τα γράμματά μας δεν έχουν ισοδύναμά τους στο ABC, είναι ένα κράμα μεταγραφής ελληνικών χαρακτήρων σε λατινικούς + μετάφρασης στα αγγλικά. Το αποτέλεσμα, πολλές φορές, δεν διαβάζεται.
Οι μελετητές αναγκάστηκαν διαχρονικά να γίνουν τυπολάτρες, προκειμένου η δουλειά τους να τύχει έγκρισης από τις δεινοσαυρικές δομές του πρώην Πεχώδε*, κι έτσι συνήθως μόνο κάποιοι άνθρωποι της πράξης - αν βρεθούν στα κέφια τους - τολμούν να παρακάμψουν τους κανονισμούς, που επιμένουν ότι τα δίψηφα φωνήεντα απεικονίζονται ως ai, ei, oi (πρβλ.: "oi, oi mana mou"), και να επαναφέρουν τη λογική, που λέει ότι ο λατρεμένος Πειραιάς επ' ουδενί δεν μπορεί να γράφεται Πέι-ράι-άς (Peiraias).
Το κακό με τη λογική της μεταγραφής είναι ότι, έως τώρα τουλάχιστον, το έθνος μας δεν χρειάστηκε να υιοθετήσει κάποια επίσημη μορφή Greeklish, πρακτική αντίστοιχη με αυτή των κινέζων, ώστε να προκύψει μια ισοδύναμη μορφή της γλώσσας μας - ούτε βέβαια συζητιέται σοβαρά η αντικατάσταση του (αρχαιότερου) αλφαβήτου μας από το λατινικό. Αν δεχτούμε ότι οι πινακίδες μας έγιναν δίγλωσσες για να διαβάζονται, ας παραδεχτούμε ότι δεν έχουμε (ιστορικά) κάνει το παν για να το πετύχουμε αυτό.
Το πρακτικότερο θα ήταν, ευθαρσώς, να ειπωθεί ότι μας ενδιαφέρει πρωτίστως να διαβάζεται η σήμανσή μας από αγγλόφωνους, αναγνωρίζοντας ότι - στον προβλέψιμο χρόνο ζωής μιας οδικής πινακίδας που εγκαθίσταται σήμερα - επικρατέστερη διεθνής γλώσσα θα παραμείνει η αγγλική. Με τον ίδιο λοιπόν τρόπο που οι προδιαγραφές δέχονται ότι κάποιοι σημαντικοί προσδιορισμοί, όπως π.χ. αεροδρόμιο ή κέντρο, μεταφράζονται στα αγγλικά (και σε καμία άλλη γλώσσα), θα έπρεπε - για να μην είναι μισή η δουλειά - να επιδιώκεται, το σύνολο του περιεχομένου να βγάζει νόημα.
Πέρα από όσα έχουν εκτεθεί και παλιότερα, δυστυχώς στη φλύαρη μονοτονία των "δίγλωσσων" αναγραφών χάνεται η ουσία, ακόμη κι εκεί που εγνωσμένα έγιναν καλές προσπάθειες. Βιεννέζοι παραθεριστές, με τους οποίους γνωριστήκαμε πρόσφατα, έψαχναν αλλά δεν βρήκαν από πού πας για τη διώρυγα της Κορίνθου, όταν κινείσαι στον αυτοκινητόδρομο. Εμ πώς να το βρουν, όταν (για τους λόγους που είπαμε παραπάνω) ο ξένος θα διαβάσει ένα μάλλον δυσνόητο "Korinthos Isthmos", τη στιγμή που χρειάζεται (έστω και χωρίς το καφέ πλαίσιο του αξιοθέατου) κάτι που θα του φωνάξει, καθαρά και ξάστερα: "Canal, ρε!"
Κι όταν σε καινούργιες και αποδεδειγμένα ποιοτικές δουλειές συμβαίνουν αυτά, μπορείτε να φανταστείτε πόσα εξωφρενικά παραδείγματα θα συναντήσετε σε τοπικό επίπεδο (με κορυφαίο εδώ στην Κόρινθο το "D.D.", που όπως επισήμανε η φίλη Μάγια αποτελεί τη ...μετάφραση του όρου "δημοτικό διαμέρισμα") - και ίσως μπορέσετε να τα εξηγήσετε, αν αναλογιστείτε ότι οι οδικές πινακίδες, οι ονομασίες, αλλά και η γλώσσα συνολικά, αντιμετωπίζονται από πάρα πολλούς (κι όχι μόνο από τους πιο γραφικούς) ως η προβολή του (ατομικού ή συλλογικού, πάντοτε όμως επαρχιώτικου, με την κακή έννοια) Εγώ, και όχι ως εργαλείο επικοινωνίας και, πρωτίστως, συνεννόησης.
*Το πρώην υπουργείο περιβάλλοντος, χωροταξίας και δημοσίων έργων, νυν μέρος του χατζηδάκειου υπερυπουργείου ανάπτυξης κ.λπ. (στην κοιλάδα του Ευρώτα, τονίζεται στην παραλήγουσα).
Στην κάτωθι εικόνα: αυστριακό όνομα χωριού. Ας κοιτάξουν πρώτα τα χάλια της πατρίδας τους οι βιεννέζοι, πριν παραπονεθούν για τη σήμανσή μας...
Κάποιοι, πιθανότατα συνάδελφοί μου συγκοινωνιολόγοι (από την οργανωτική επιτροπή ή/και τους μελετητές της), σκέφτηκαν ότι ο αλλόγλωσσος επισκέπτης, είτε ερχόταν για το Γεγονός είτε για οποιοδήποτε άλλο λόγο, πολύ λίγο θα ενδιαφερόταν να δει τη μεταγραφή σε λατινικούς χαρακτήρες τοπωνυμίων όπως οι Koukouvaounes, σίγουρα όμως θα ήθελε να ξέρει πώς πας στο αεροδρόμιο, την Ακρόπολη, τη λεωφόρο Κηφισίας ή το τάδε αθλητικό συγκρότημα.
Πέρα από την εξοικονόμηση κόστους (χάρη στις λιγότερο φλύαρες και άρα μικρότερες, πια, πινακίδες), η πρακτική αυτή - που δεν ήταν απαλλαγμένη από λάθη, άλλωστε σ' αυτή τη χώρα η οδοσήμανση δεν είναι το φόρτε μας - έσπασε, έστω πρόσκαιρα, ένα ταμπού, σύμφωνα με το οποίο κάθε, μα κάθε αναγραφή προορισμού έπρεπε να είναι σε ελληνικά και ...και;
Εδώ ακριβώς βρίσκεται ένα σημαντικό μέρος του προβλήματος. Η απόδοση του ελληνικού προορισμού στο λατινικό αλφάβητο, που κρίθηκε από παλιά απαραίτητη διότι δέκα από τα γράμματά μας δεν έχουν ισοδύναμά τους στο ABC, είναι ένα κράμα μεταγραφής ελληνικών χαρακτήρων σε λατινικούς + μετάφρασης στα αγγλικά. Το αποτέλεσμα, πολλές φορές, δεν διαβάζεται.
Οι μελετητές αναγκάστηκαν διαχρονικά να γίνουν τυπολάτρες, προκειμένου η δουλειά τους να τύχει έγκρισης από τις δεινοσαυρικές δομές του πρώην Πεχώδε*, κι έτσι συνήθως μόνο κάποιοι άνθρωποι της πράξης - αν βρεθούν στα κέφια τους - τολμούν να παρακάμψουν τους κανονισμούς, που επιμένουν ότι τα δίψηφα φωνήεντα απεικονίζονται ως ai, ei, oi (πρβλ.: "oi, oi mana mou"), και να επαναφέρουν τη λογική, που λέει ότι ο λατρεμένος Πειραιάς επ' ουδενί δεν μπορεί να γράφεται Πέι-ράι-άς (Peiraias).
Το κακό με τη λογική της μεταγραφής είναι ότι, έως τώρα τουλάχιστον, το έθνος μας δεν χρειάστηκε να υιοθετήσει κάποια επίσημη μορφή Greeklish, πρακτική αντίστοιχη με αυτή των κινέζων, ώστε να προκύψει μια ισοδύναμη μορφή της γλώσσας μας - ούτε βέβαια συζητιέται σοβαρά η αντικατάσταση του (αρχαιότερου) αλφαβήτου μας από το λατινικό. Αν δεχτούμε ότι οι πινακίδες μας έγιναν δίγλωσσες για να διαβάζονται, ας παραδεχτούμε ότι δεν έχουμε (ιστορικά) κάνει το παν για να το πετύχουμε αυτό.
Το πρακτικότερο θα ήταν, ευθαρσώς, να ειπωθεί ότι μας ενδιαφέρει πρωτίστως να διαβάζεται η σήμανσή μας από αγγλόφωνους, αναγνωρίζοντας ότι - στον προβλέψιμο χρόνο ζωής μιας οδικής πινακίδας που εγκαθίσταται σήμερα - επικρατέστερη διεθνής γλώσσα θα παραμείνει η αγγλική. Με τον ίδιο λοιπόν τρόπο που οι προδιαγραφές δέχονται ότι κάποιοι σημαντικοί προσδιορισμοί, όπως π.χ. αεροδρόμιο ή κέντρο, μεταφράζονται στα αγγλικά (και σε καμία άλλη γλώσσα), θα έπρεπε - για να μην είναι μισή η δουλειά - να επιδιώκεται, το σύνολο του περιεχομένου να βγάζει νόημα.
Πέρα από όσα έχουν εκτεθεί και παλιότερα, δυστυχώς στη φλύαρη μονοτονία των "δίγλωσσων" αναγραφών χάνεται η ουσία, ακόμη κι εκεί που εγνωσμένα έγιναν καλές προσπάθειες. Βιεννέζοι παραθεριστές, με τους οποίους γνωριστήκαμε πρόσφατα, έψαχναν αλλά δεν βρήκαν από πού πας για τη διώρυγα της Κορίνθου, όταν κινείσαι στον αυτοκινητόδρομο. Εμ πώς να το βρουν, όταν (για τους λόγους που είπαμε παραπάνω) ο ξένος θα διαβάσει ένα μάλλον δυσνόητο "Korinthos Isthmos", τη στιγμή που χρειάζεται (έστω και χωρίς το καφέ πλαίσιο του αξιοθέατου) κάτι που θα του φωνάξει, καθαρά και ξάστερα: "Canal, ρε!"
Κι όταν σε καινούργιες και αποδεδειγμένα ποιοτικές δουλειές συμβαίνουν αυτά, μπορείτε να φανταστείτε πόσα εξωφρενικά παραδείγματα θα συναντήσετε σε τοπικό επίπεδο (με κορυφαίο εδώ στην Κόρινθο το "D.D.", που όπως επισήμανε η φίλη Μάγια αποτελεί τη ...μετάφραση του όρου "δημοτικό διαμέρισμα") - και ίσως μπορέσετε να τα εξηγήσετε, αν αναλογιστείτε ότι οι οδικές πινακίδες, οι ονομασίες, αλλά και η γλώσσα συνολικά, αντιμετωπίζονται από πάρα πολλούς (κι όχι μόνο από τους πιο γραφικούς) ως η προβολή του (ατομικού ή συλλογικού, πάντοτε όμως επαρχιώτικου, με την κακή έννοια) Εγώ, και όχι ως εργαλείο επικοινωνίας και, πρωτίστως, συνεννόησης.
*Το πρώην υπουργείο περιβάλλοντος, χωροταξίας και δημοσίων έργων, νυν μέρος του χατζηδάκειου υπερυπουργείου ανάπτυξης κ.λπ. (στην κοιλάδα του Ευρώτα, τονίζεται στην παραλήγουσα).
Στην κάτωθι εικόνα: αυστριακό όνομα χωριού. Ας κοιτάξουν πρώτα τα χάλια της πατρίδας τους οι βιεννέζοι, πριν παραπονεθούν για τη σήμανσή μας...
3 σχόλια:
Συμφωνώ απόλυτα με την ανάγκη να ξεπεράσουμε το ταμπού της μετάφρασης ορισμένων όρων . Για τις ονομασίες που πρέπει να μεταγλωτιστούν υπάρχει το πρότυπο ΕΤΟΤ 743 (ISO 843) που δυστυχώς δεν το βλέπω να εφαρμόζεται.
Πες τα Γιάννη.
Χρόνια τώρα βλέπω ανά την Ελλάδα διάφορες τέτοιες κωμικοτραγικές καταστάσεις με τις "πληροφοριακές" πινακίδες. Θα έπρεπε ίσως να υπάρχει ένα συγκεκριμένο τμήμα στο ΠΕΧΩΔΕ που να ασχολείται μόνο με αυτά και να απαιτείται έγκριση πριν αναρτηθεί οποιαδήποτε πινακίδα. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν υπάρχει συντονισμένη προσπάθεια ούτε σε αυτό.
Δεν υπάρχει όμως και έλεγχος. Στην Πάτρα είχε δημιουργηθεί κάποτε μια διαδρομή ταχείας διέλευσης για την πρόσβαση στο λιμάνι. Τοποθετήθηκε μάλιστα και μια γέφυρα σήμανσης με την αντίστοιχη πινακίδα. Εκτός ότι αφέθηκε στην τύχη της να σκουριάζει, πρόσφατα ο δήμος αποφάσισε να την χρησιμοποιήσει ως μέσο ανάρτησης για ένα πανό. Όχι όμως για κυκλοφοριακή ρύθμιση αλλά ένα πανό που διαφήμιζε πρωτάθλημα σκάκι σε γνωστό ξενοδοχείο της περιοχής. Ότι να'ναι.
Καλημέρα αγαπητοί φίλοι.
@Θάνο: Το πρότυπο θέλει κι αυτό βελτιώσεις.
@Κωνσταντίνε: Δυστυχώς (και) το "Πεχώδε" λειτουργεί με αρματολίκια (βιλαέτια πήγα να πω, αλλά πλέον του κατακερματισμού υπάρχει και η σύγχυση αρμοδιοτήτων). Για τη διαδρομή ταχείας διέλευσης που αναφέρεις (αλήστου μνήμης συγκοινωνιολογική "ματσουκιά") είχα γράψει κάτι στις 19/6/'06 όταν ακόμη έμενα στην πόλη σας, δες στην αντίστοιχη ημερομηνία του παλιού μου μπλογκ, εδώ: http://yankowenthome.blogspot.gr/ - το σκάκι πάντως μου αρέσει, κι έτσι δεν βρίσκω κακή την πρόσφατη χρήση :)
Δημοσίευση σχολίου