22 Οκτ 2012

1912-2012

Το "Πανόραμα του Αιώνα" ήταν μια ενδιαφέρουσα σειρά ιστορικών ντοκιμαντέρ που προβλήθηκαν στην κρατική τηλεόραση κάπου στη δεκαετία του 1980. Στο σπικάζ ενός από τα ασπρόμαυρα φιλμάκια άκουσα τότε, έφηβος ων, κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Στη Θεσσαλονίκη, που είχε ελευθερώσει ο στρατός μας το 1912, οι ελληνόφωνοι ορθόδοξοι ήταν μειοψηφία - υπερτερούσαν κατά πολύ οι εβραίοι και οι μουσουλμάνοι. Οι ίδιες οι ταινίες και φωτό της εποχής έδειχναν πολύ περισσότερους μιναρέδες από τον έναν (της Ροτόντας) που θυμόμουν να σώζεται.

Στο "γύρισμα του αιώνα" (1999-2000) έζησα για λίγο σ' ένα προάστιο της "συμπρωτεύουσας". Στις βόλτες μου στο κέντρο της και γύρω απ' αυτό, είχα μια ευκαιρία να θαυμάσω τη συνύπαρξη αποτυπωμάτων από τις διαδοχικές (χωρίς κενό) ιστορικές της φάσεις. Με τους πρόσφυγες και την ανταλλαγή πληθυσμών, η πλειοψηφία του πληθυσμού έγινε ελληνική μετά το 1924. Το δράμα των εβραίων συντέλεσε στο να γίνουν οι βορειοελλαδίτικες πόλεις πάνω-κάτω εξίσου ομοιογενείς με τις υπόλοιπες. Αυτό ισχύει εδώ και σχεδόν 70 χρόνια - που είναι πολλά, και ταυτόχρονα λίγα, μπροστά στα 2300-τόσα. Τα κτίσματα αιώνων έχουν μείνει (όχι όλα, όχι ολόκληρα), οι άνθρωποι έχουν αλλάξει (πάντα άλλαζαν).

Δεν μπορώ να φανταστώ την Ελλάδα χωρίς τη Θεσσαλονίκη. Βρίσκω όμως λανθασμένο να τη θεωρούμε "δεδομένη". Η απελευθέρωσή της εμπλούτισε την υπόλοιπη Ελλάδα, η οποία όμως έχω την εντύπωση ότι αρεσκόταν στο να "καπελώνει" τη νύμφη του Θερμαϊκού. Δεν έπαψε να πρωτοπορεί η Θεσσαλονίκη, αισθάνομαι όμως ότι με τα χρόνια μεγάλωσε η ανασφάλεια και εσωστρέφειά της. Ή μήπως δεν είναι δική της αλλά της καλλιεργείται από το πατερναλιστικό χάδι της κεντρικής εξουσίας; Δύσκολη η απάντηση, στον καιρό της ύφεσης, των βαλτωμένων πρωτοβουλιών και των ανόητων αλλά και επικίνδυνων αντιπαραθέσεων.
















Η Βίλλα Μπιάνκα (αρχές 20ου αιώνα), αρχικά οικία της εβραϊκής οικογένειας Φερνάντες. Στην περιοχή Ντεπό.

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

133Οι καταβολες και το παρελθον μας,ειναι .θεωρω,αυτο που ονομαζουν καποιοι "αυρα".Τα "γονιδια'μιας τετοιας πολης,με ενα τετοιο παρελθον ειναι αυτο που κανει τη Θεσ/νικη "γοητευτικη".Προσωπικα παντως εχω νιωσει ακομα πιο εντονο το "βαρος"του χρονου σε πολεις οπως τα Ιωαννινα η το Βερολινο(οχι πως εχουν σχεση,αλλα λεμε τωρα...)

Yank_o είπε...

Συμφωνώ και συμπληρώνω ότι αύρα μπορεί να δώσει και το παρόν και ειδικότερα οι άνθρωποι της "ζώσας" κοινωνίας. Όχι μόνο αυτοί που γίνονται ορατοί (π.χ. η νεολαία μιας "φοιτητούπολης") αλλά πιο πολύ η πνευματική της "παραγωγή". Στον τομέα αυτόν πολλές φορές ψάχνει κανείς με το "μακαρόνι", δηλ. δυσκολεύεται να εντοπίσει κάτι το αξιόλογο, κι αυτό γίνεται ακόμη πιο απογοητευτικό από την αδιάφορη αρχιτεκτονική (ή και ασχήμια).