Πριν από δέκα χρόνια βγήκε ένα βιβλίο πάνω στο ευρύτερο αντικείμενό μου. Αγνοούσα την ύπαρξή του - και καλύτερα: κινδυνολογικό θα το έβρισκα τότε. Μιλούσε για ρίσκο, υπερβάσεις κόστους, ανεκπλήρωτες προβλέψεις ζήτησης Who cared? Η Αθήνα (κι άλλα μέρη της Ελλάδας) ήταν τότε γεμάτη εργοτάξια, σαν τις μελισσούλες μπορούσαμε να πάμε να δουλέψουμε από το ένα στο άλλο.
Olympic rush, έλεγε με καημό φίλος που μου συμπαραστάθηκε τότε, όταν έγραψα και δημοσίευσα μια άποψη επιφυλακτική (για κάποιες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις/παρεμβάσεις), που δεν "κόλλαγε" στο πνεύμα της εποχής. (Για τον Economist τα έχω ξαναπεί, εδώ.)
Πέταγμα της μελισσούλας.
Δυο-τρία χρόνια μετά θυμήθηκα από ποιον άκουσα τη λέξη bankability, που εκφράζει την πιθανότητα να πετύχεις δανειοδότηση για ένα έργο. Τον ρώτησα, πόσο bankable έβρισκε ο ίδιος κάποιες επενδύσεις που προωθούσε το κράτος μας, που έβγαζαν μάτι ότι δεν "βγαίνουν". Δεν θυμάμαι αν μου απάντησε.
Κι άλλο πέταγμα μετά.
Ήρθε το 2008. Καμία υπόνοια (για τους περισσότερους) της πρωτόγνωρης ύφεσης που επερχόταν. Απογευματινό ραντεβού ακαδημαϊκής φύσης με έμπειρο συνάδελφο. Μου σύστησε το βιβλίο. Το παρήγγειλα διαδικτυακά. Το παρέλαβα και το διάβασα. Εξαιρετικό. Αφορούσε κάποιους άλλους. Έτσι πίστευα.
Ύστερα, όπως ξέρουμε, ήρθαν οι μέλισσες.
Όταν καταλαγιάζει η βοή, "ακούγονται" πιο καθαρά οι επισημάνσεις των έμπειρων, διαβασμένων και εκφραστικών κ.κ. Flyvberg, Bruzelius & Rothengatter (Megaprojects and Risk, Cambridge University Press, 2003), που - βασισμένοι στην εμπειρία από έργα όπως η ζεύξη του Øresund και η υποθαλάσσια σήραγγα της Μάγχης - ξεχωρίζουν επτά λόγους για τους οποίους δεν επαληθεύεται ο ευσεβής πόθος που έχει τα αρχικά EGAP (Everything Goes According to Plan).
-1- Μεθοδολογικά σφάλματα
-2- Ανεπαρκή δεδομένα
-3- Συμπληρωματικοί παράγοντες που δεν μπαίνουν σε μοντέλα (αδράνεια, επίπτωση ποιοτικών παραμέτρων κ.ά.)
-4- Αλλαγές εξωγενών παραγόντων (πολιτικών, μακροοικονομικών κ.ά.)
-5- Πολιτικές παράμετροι (φορολόγηση, μη υλοποίηση συνοδευτικών μέτρων κ.ά.)
-6- Bias των μελετητών (επίδραση δηλ. στην αντικειμενικότητα, είτε σκόπιμη λόγω συμπαιγνίας είτε ακούσια από "αμάσητη" μεταφορά ξένων εμπειριών)
-7- Bias όσων έχουν συμφέρον να γίνει η επένδυση
Οι συγγραφείς δεν μένουν στην "καταδίκη του bias απ' όπου κι αν προέρχεται" αλλά προτείνουν ολοκληρωμένες διαδικασίες σχεδιασμού, διαβούλευσης και λογοδοσίας. Χρήσιμα αυτά, όταν είσαι στη φάση του προγραμματισμού. Για το τι κάνεις στην περίπτωση που έχει γίνει η ζημιά και "καθαρίζεις τα αίματα", πιθανόν να έχει ήδη γραφτεί άλλο βιβλίο, που στοιχηματίζω ότι θα μας θυμίζει τις δικές μας μελισσούλες.
Olympic rush, έλεγε με καημό φίλος που μου συμπαραστάθηκε τότε, όταν έγραψα και δημοσίευσα μια άποψη επιφυλακτική (για κάποιες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις/παρεμβάσεις), που δεν "κόλλαγε" στο πνεύμα της εποχής. (Για τον Economist τα έχω ξαναπεί, εδώ.)
Πέταγμα της μελισσούλας.
Δυο-τρία χρόνια μετά θυμήθηκα από ποιον άκουσα τη λέξη bankability, που εκφράζει την πιθανότητα να πετύχεις δανειοδότηση για ένα έργο. Τον ρώτησα, πόσο bankable έβρισκε ο ίδιος κάποιες επενδύσεις που προωθούσε το κράτος μας, που έβγαζαν μάτι ότι δεν "βγαίνουν". Δεν θυμάμαι αν μου απάντησε.
Κι άλλο πέταγμα μετά.
Ήρθε το 2008. Καμία υπόνοια (για τους περισσότερους) της πρωτόγνωρης ύφεσης που επερχόταν. Απογευματινό ραντεβού ακαδημαϊκής φύσης με έμπειρο συνάδελφο. Μου σύστησε το βιβλίο. Το παρήγγειλα διαδικτυακά. Το παρέλαβα και το διάβασα. Εξαιρετικό. Αφορούσε κάποιους άλλους. Έτσι πίστευα.
Ύστερα, όπως ξέρουμε, ήρθαν οι μέλισσες.
Όταν καταλαγιάζει η βοή, "ακούγονται" πιο καθαρά οι επισημάνσεις των έμπειρων, διαβασμένων και εκφραστικών κ.κ. Flyvberg, Bruzelius & Rothengatter (Megaprojects and Risk, Cambridge University Press, 2003), που - βασισμένοι στην εμπειρία από έργα όπως η ζεύξη του Øresund και η υποθαλάσσια σήραγγα της Μάγχης - ξεχωρίζουν επτά λόγους για τους οποίους δεν επαληθεύεται ο ευσεβής πόθος που έχει τα αρχικά EGAP (Everything Goes According to Plan).
-1- Μεθοδολογικά σφάλματα
-2- Ανεπαρκή δεδομένα
-3- Συμπληρωματικοί παράγοντες που δεν μπαίνουν σε μοντέλα (αδράνεια, επίπτωση ποιοτικών παραμέτρων κ.ά.)
-4- Αλλαγές εξωγενών παραγόντων (πολιτικών, μακροοικονομικών κ.ά.)
-5- Πολιτικές παράμετροι (φορολόγηση, μη υλοποίηση συνοδευτικών μέτρων κ.ά.)
-6- Bias των μελετητών (επίδραση δηλ. στην αντικειμενικότητα, είτε σκόπιμη λόγω συμπαιγνίας είτε ακούσια από "αμάσητη" μεταφορά ξένων εμπειριών)
-7- Bias όσων έχουν συμφέρον να γίνει η επένδυση
Οι συγγραφείς δεν μένουν στην "καταδίκη του bias απ' όπου κι αν προέρχεται" αλλά προτείνουν ολοκληρωμένες διαδικασίες σχεδιασμού, διαβούλευσης και λογοδοσίας. Χρήσιμα αυτά, όταν είσαι στη φάση του προγραμματισμού. Για το τι κάνεις στην περίπτωση που έχει γίνει η ζημιά και "καθαρίζεις τα αίματα", πιθανόν να έχει ήδη γραφτεί άλλο βιβλίο, που στοιχηματίζω ότι θα μας θυμίζει τις δικές μας μελισσούλες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου