Διαχρονικό φαινόμενο είναι η συγκίνηση που προκαλεί το μεγάλωμα παιδιών μακριά από τους φυσικούς τους γονείς. "Παιδιά της λύκαινας" οι μυθικοί ιδρυτές της Ρώμης, Ρέμος και Ρωμύλος. Το Χωρίς Οικογένεια του Έκτορος Μαλό, γραμμένο το 19ο αιώνα, έπαιρνε θέση, ξεκάθαρη στο τραγούδι των "τίτλων τέλους" σε μια κινηματογραφική μεταφορά που είχα δει παλιά: η πραγματική οικογένεια δεν είναι απαραίτητα η βιολογική.
Υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων που, δικαίως, αποκλείεται να συγκινηθεί απ' αυτό το μήνυμα: οι γονείς αγνοούμενων παιδιών. Ένα άλλο τραγούδι, του 1991, ήταν γραμμένο γι' αυτά τα παιδιά: "το τραίνο που έφυγε και πίσω δεν γυρίζει, σε γραμμή-μονόδρομο" (Runaway Train, Soul Asylum). Υπερεκπροσωπούμενη ομάδα, όσον αφορά την προβολή τέτοιων περιπτώσεων, οι αγγλοσάξονες τουρίστες στη Μεσόγειο, με σύμβολο τον "μικρό" (τότε) Μπεν που χάθηκε στην Κω. Ό,τι και να πεις σ' αυτούς τους ανθρώπους, δεν θα παρηγορηθούν στην ιδέα ότι το παιδί τους υπάρχει μια μικρή, έστω, πιθανότητα να έχει "βρει το δρόμο του" μακριά τους.
Διότι, πέρα από τις λογοτεχνικές και ρομαντικές εκδοχές, η πραγματικότητα συχνά έχει αποκρουστικό πρόσωπο. Απαγωγές, βία, εμπόριο, παρανομία. Follow the money. Για πολλά ζευγάρια τα παιδιά είναι ένα εξαιρετικά επιθυμητό αγαθό, θα πλήρωναν όσο-όσο για την απόκτησή του. Αυτή είναι η μία πτυχή. Και στην άλλη πτυχή, ως αγαθό λογίζεται - μόνο που εκεί διατίθεται πιο μαζικά: μιλάμε για υπανάπτυκτες κοινωνικές ομάδες, που μπορεί να "δώσουν" ή να "πάρουν" παιδιά από μάνα σε μάνα, με ή χωρίς αμοιβή, με λιγότερο ή σε κάθε περίπτωση διαφορετικό συναισθηματισμό.
Το συναίσθημα δεν λείπει από το κοινό, που τυχαίνει να παρακολουθεί κάποιες τέτοιες ιστορίες ως δημόσιο θέαμα. Με τους όρους του θεάματος παρακολουθεί βέβαια - και με τους περιορισμούς του: κάποτε βαριέται. Τσουρέκια μας τα κάνανε με τη Μαρία, είπε μια φίλη μου με αφορμή το ξανθό παιδί των Φαρσάλων. Νομίζω είναι ζήτημα χρόνου να κυκλοφορήσουν τα σχετικά ανέκδοτα (αν δεν έχουν ήδη βγει). Οι δημιουργοί τους ήταν ανέκαθεν αμείλικτοι. Δεν δίστασαν να βγάλουν για παιδιά που υπέφεραν όπως ο Δοσούλας, δεν νομίζω ότι θα διστάσουν στην περίπτωση της Τσιγγάνας.
Η ζωή θα συνεχιστεί, η Μαρία μάλλον θα ξεχαστεί, όπως ξεχάστηκε κι η σιδερωμένη Σπυριδούλα (μέχρι που την έκανε Πρώτη Σελίδα ο Φρέντυ Γερμανός στην παλιά, καλή εκπομπή του). Τα παιδιά μεγαλώνουν, οι ψυχολόγοι μάς λένε ότι τραυματίζονται, πράγματι έτσι είναι. Προσαρμόζονται όμως κιόλας, δεν έγιναν - για παράδειγμα - μαζικά ψυχοπαθείς όσοι επέζησαν από τη φρίκη της δεκαετίας του '40 στην Ελλάδα.
Και κάτι ακόμη: τα παιδιά - ακόμη και στις περιπτώσεις που γίνονται αντικείμενο συναλλαγής - δεν "ανήκουν" σε κανέναν. Ατυχής, by the way, η σχετική διατύπωση της Ελληνικής Αστυνομίας (..."δεν ανήκει στους φερόμενους ως γονείς"). Ευθύνη όσων έχουν παιδιά (ή την κηδεμονία αυτών) είναι να τα μεγαλώσουν για να μπορέσουν αυτά να ζήσουν με τις δικές τους δυνάμεις.
Κλείνοντας, θέλω να ομολογήσω ότι δεν είχα πρόθεση να γράψω οτιδήποτε για ένα θέμα σαν κι αυτό, όπου τα ΜΜΕ για μια ακόμη φορά έβαλαν στην κρεατομηχανή φυλετικά κι άλλα ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα κι έβγαλαν κόκκινο κιμά (πιο κόκκινο κι απ' τα μαλλιά του εικονιζόμενου παιδιού της βουλγάρικης οικογένειας Ρομά). Μου άλλαξε γνώμη μια ταινία που είδα με τα παιδιά μου απόψε. Τα Στρουμφάκια 2, που προβάλλονται αυτόν τον καιρό, έχουν ως κεντρικό θέμα ακριβώς αυτό που συζητάμε (όταν συζητάμε) με αφορμή τη "Μαρία". Τόσο η ίδια η "πρωταγωνίστρια" Στρουμφίτα όσο κι ο άνθρωπος πρωταγωνιστής, μεγάλωσαν μακριά από το βιολογικό τους πατέρα. Η ταινία είναι πάνω απ' όλα διασκεδαστική, ταυτόχρονα όμως οι χαρακτήρες του βέλγου Peyo περνούν το ίδιο μήνυμα με τον γάλλο συγγραφέα Μαλό. Ο γαλλόφωνος διαφωτισμός, θα έλεγε κανείς, κόντρα στη γήινη προσέγγιση, την απόλυτα βασισμένη στη βιολογική σχέση (Blut-und-Boden), αυτή που κάποιοι γερμανοί την "τερμάτισαν" και που τελικά καταδικάστηκε από την ανθρωπότητα. Κι ας πήγαν ορισμένοι εδώ πέρα να την αναβιώσουν: αυτοί, με όρους θεάματος, επιβεβαιώθηκε πρόσφατα - με όλα αυτά τα τελετουργικά με τις χειροπέδες - ότι είναι οι "κακοί", κάτι σαν το Δρακουμέλ.
Υπάρχει μια κατηγορία ανθρώπων που, δικαίως, αποκλείεται να συγκινηθεί απ' αυτό το μήνυμα: οι γονείς αγνοούμενων παιδιών. Ένα άλλο τραγούδι, του 1991, ήταν γραμμένο γι' αυτά τα παιδιά: "το τραίνο που έφυγε και πίσω δεν γυρίζει, σε γραμμή-μονόδρομο" (Runaway Train, Soul Asylum). Υπερεκπροσωπούμενη ομάδα, όσον αφορά την προβολή τέτοιων περιπτώσεων, οι αγγλοσάξονες τουρίστες στη Μεσόγειο, με σύμβολο τον "μικρό" (τότε) Μπεν που χάθηκε στην Κω. Ό,τι και να πεις σ' αυτούς τους ανθρώπους, δεν θα παρηγορηθούν στην ιδέα ότι το παιδί τους υπάρχει μια μικρή, έστω, πιθανότητα να έχει "βρει το δρόμο του" μακριά τους.
Διότι, πέρα από τις λογοτεχνικές και ρομαντικές εκδοχές, η πραγματικότητα συχνά έχει αποκρουστικό πρόσωπο. Απαγωγές, βία, εμπόριο, παρανομία. Follow the money. Για πολλά ζευγάρια τα παιδιά είναι ένα εξαιρετικά επιθυμητό αγαθό, θα πλήρωναν όσο-όσο για την απόκτησή του. Αυτή είναι η μία πτυχή. Και στην άλλη πτυχή, ως αγαθό λογίζεται - μόνο που εκεί διατίθεται πιο μαζικά: μιλάμε για υπανάπτυκτες κοινωνικές ομάδες, που μπορεί να "δώσουν" ή να "πάρουν" παιδιά από μάνα σε μάνα, με ή χωρίς αμοιβή, με λιγότερο ή σε κάθε περίπτωση διαφορετικό συναισθηματισμό.
Το συναίσθημα δεν λείπει από το κοινό, που τυχαίνει να παρακολουθεί κάποιες τέτοιες ιστορίες ως δημόσιο θέαμα. Με τους όρους του θεάματος παρακολουθεί βέβαια - και με τους περιορισμούς του: κάποτε βαριέται. Τσουρέκια μας τα κάνανε με τη Μαρία, είπε μια φίλη μου με αφορμή το ξανθό παιδί των Φαρσάλων. Νομίζω είναι ζήτημα χρόνου να κυκλοφορήσουν τα σχετικά ανέκδοτα (αν δεν έχουν ήδη βγει). Οι δημιουργοί τους ήταν ανέκαθεν αμείλικτοι. Δεν δίστασαν να βγάλουν για παιδιά που υπέφεραν όπως ο Δοσούλας, δεν νομίζω ότι θα διστάσουν στην περίπτωση της Τσιγγάνας.
Η ζωή θα συνεχιστεί, η Μαρία μάλλον θα ξεχαστεί, όπως ξεχάστηκε κι η σιδερωμένη Σπυριδούλα (μέχρι που την έκανε Πρώτη Σελίδα ο Φρέντυ Γερμανός στην παλιά, καλή εκπομπή του). Τα παιδιά μεγαλώνουν, οι ψυχολόγοι μάς λένε ότι τραυματίζονται, πράγματι έτσι είναι. Προσαρμόζονται όμως κιόλας, δεν έγιναν - για παράδειγμα - μαζικά ψυχοπαθείς όσοι επέζησαν από τη φρίκη της δεκαετίας του '40 στην Ελλάδα.
Και κάτι ακόμη: τα παιδιά - ακόμη και στις περιπτώσεις που γίνονται αντικείμενο συναλλαγής - δεν "ανήκουν" σε κανέναν. Ατυχής, by the way, η σχετική διατύπωση της Ελληνικής Αστυνομίας (..."δεν ανήκει στους φερόμενους ως γονείς"). Ευθύνη όσων έχουν παιδιά (ή την κηδεμονία αυτών) είναι να τα μεγαλώσουν για να μπορέσουν αυτά να ζήσουν με τις δικές τους δυνάμεις.
Κλείνοντας, θέλω να ομολογήσω ότι δεν είχα πρόθεση να γράψω οτιδήποτε για ένα θέμα σαν κι αυτό, όπου τα ΜΜΕ για μια ακόμη φορά έβαλαν στην κρεατομηχανή φυλετικά κι άλλα ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα κι έβγαλαν κόκκινο κιμά (πιο κόκκινο κι απ' τα μαλλιά του εικονιζόμενου παιδιού της βουλγάρικης οικογένειας Ρομά). Μου άλλαξε γνώμη μια ταινία που είδα με τα παιδιά μου απόψε. Τα Στρουμφάκια 2, που προβάλλονται αυτόν τον καιρό, έχουν ως κεντρικό θέμα ακριβώς αυτό που συζητάμε (όταν συζητάμε) με αφορμή τη "Μαρία". Τόσο η ίδια η "πρωταγωνίστρια" Στρουμφίτα όσο κι ο άνθρωπος πρωταγωνιστής, μεγάλωσαν μακριά από το βιολογικό τους πατέρα. Η ταινία είναι πάνω απ' όλα διασκεδαστική, ταυτόχρονα όμως οι χαρακτήρες του βέλγου Peyo περνούν το ίδιο μήνυμα με τον γάλλο συγγραφέα Μαλό. Ο γαλλόφωνος διαφωτισμός, θα έλεγε κανείς, κόντρα στη γήινη προσέγγιση, την απόλυτα βασισμένη στη βιολογική σχέση (Blut-und-Boden), αυτή που κάποιοι γερμανοί την "τερμάτισαν" και που τελικά καταδικάστηκε από την ανθρωπότητα. Κι ας πήγαν ορισμένοι εδώ πέρα να την αναβιώσουν: αυτοί, με όρους θεάματος, επιβεβαιώθηκε πρόσφατα - με όλα αυτά τα τελετουργικά με τις χειροπέδες - ότι είναι οι "κακοί", κάτι σαν το Δρακουμέλ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου