22 Φεβ 2014

Μαϊντανοσαλάτα

Danke Deutschland τραγουδούσαν οι κροάτες όταν έγιναν ανεξάρτητοι. Και τους είπαμε φασίστες. Ήταν λάθος, όσο και ο χαρακτηρισμός ναζί που άκουσα πιο πρόσφατα για τους ουκρανούς. Οι ταινίες που βλέπαμε παλιά φταίνε γι' αυτό, όπως και για το απλοποιητικό δήθεν χιούμορ που εμφανίζει τη Φράου Μέρκελ με κοντό μουστάκι.

Κι ο αντισημιτισμός του Κιέβου; Κι oı θαυμαστές των Ουστάσε;

Ναι, ακραίοι υπάρχουν παντού και, όταν συμμαχούν με ισχυρούς, δίνουν τον τόνο. Δεν χαρακτηρίζουν όμως οι εθνικιστές έναν λαό στο σύνολό του, ούτε μονοπωλούν τον πατριωτισμό του. Ο δε αντισημιτισμός είναι πολύ παλιότερος από την ευρωπαϊκή ακροδεξιά του 20ου αιώνα - και δεν είναι αποκλειστικά ακροδεξιός (π.χ. στη Θεσσαλονίκη του μεσοπολέμου, εκφραστής του ήταν μια βενιζελική εφημερίδα).

Οι σλοβάκοι, οι κροάτες και οι ουκρανοί έχουν ένα κοινό. Οι χώρες τους ήταν τμήματα υπερεθνικών κρατών και το τρίτο Ράιχ τους "ελευθέρωσε". Όχι λόγω ιδεολογίας. Η Γερμανία στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ερχόταν (ως χαμένη του Α') να αναθεωρήσει το status quo. Μέρος της "δουλειάς" ήταν η συμμαχία με κράτη ή λαούς που είχαν παρόμοιες (αλυτρωτικές ή απελευθερωτικές) επιδιώξεις. Ανάμεσά τους ήταν, για παράδειγμα, όχι μόνο οι 3 καταπιεσμένοι που προανέφερα, αλλά και (βλ. χάρτη) οι βούλγαροι, που προσάρτησαν τη σημερινή Φυρόμ και τη δική μας ανατολική Μακεδονία (διέξοδος στο Αιγαίο) - οι ούγγροι ("αδικημένοι" της συνθήκης Τριανόν) κ.λπ.

Παρά την πτώση του ναζισμού, καταλαβαίνω ότι η έννοια της γερμανικής σφαίρας επιρροής δεν πέθανε: μετά το 1990, πήρε τη μορφή της προστασίας συγκεκριμένων χωρών που ξανάγιναν ανεξάρτητες - μαντέψτε ποιων. Για τον Γκένσερ που έσπευσε να επιταχύνει τη γιουγκοσλαβική διάλυση, τα έχουμε ξαναπεί. Χαρακτηριστικοί είναι ακόμη οι χωριστοί δρόμοι τσέχων και σλοβάκων - το ευρώ το υιοθέτησαν μόνο οι δεύτεροι. Κι όσο για το Κίεβο, η σπουδή του γερμανικού ΥπΕξ να κάνει ανακοινώσεις - όταν υποτίθεται υπάρχει Κάθρην Άστον για να εκφράσει την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική - καθιστά βάσιμη την ερμηνεία των εν εξελίξει επεισοδίων ως σύγκρουση Γερμανίας και Ρωσίας.

Μια χώρα που το όνομά της σημαίνει σύνορο / άκρο (συγγενής λέξη είναι η Κράινα, σημείο βίαιης συνάντησης σέρβων και κροατών στα 90s), η Ουκρανία σε μεγάλο μέρος της ιστορίας της ήταν ο τόπος της διαχωριστικής γραμμής. Πέρα από τους μόνιμους διεκδικητές - ρώσους και γερμανούς - παλιότερα είχαν αφήσει το σημάδι τους δύο ακόμη ισχυροί: οι πολωνοί (χάρη στους οποίους ξεκίνησε η περίφημη Ουνία, δηλαδή η εκκλησία με ορθόδοξο τυπικό που υπάγεται στον πάπα) και οι οθωμανοί, που έφτασαν κάποτε μέχρι εκεί, παίρνοντας για το χαρέμι του Σουλεϊμάν την ουκρανή Χυρρέμ και δίνοντας, ας πούμε σε αντάλλαγμα, τη λέξη μεϊντάν(ι) που σημαίνει πλατεία - κι έγινε διάσημη τους τελευταίους μήνες (ως Μαϊντάν) χάρη στην περίφημη εξέγερση, η οποία ένας Θεός ξέρει πού θα οδηγήσει.


Δεν υπάρχουν σχόλια: