Ανοιξιάτικη μονοήμερη αργία στη δεκαετία '90, η οικογένεια στην Αθήνα κι εγώ στη Θεσσαλονίκη - χωρίς χρόνο να πηγαινοέρθω, αποφασίζω να κάνω μια σχετικά κοντινή βόλτα στη Δοϊράνη. Περπατάω δίπλα στη λίμνη και με μιμείται μια παρέα, δύο ζευγάρια. Πιάνουμε κουβέντα και φτάνουμε στη νοητή γραμμή των συνόρων. Το καταλαβαίνουμε από την ευθυγράμμιση με τις δύο σημαδούρες, δεν υπάρχει φράχτης ή άλλη σήμανση. Τα "αγοράκια" έχουν όρεξη για περιπέτεια. Παρά την ήπια προσπάθεια των "κοριτσιών" να τους μεταπείσουν, αποφασίζουν να προχωρήσουν στο έδαφος της πΓΔΜ (εγώ μένω πίσω). Συνεχίζουν τον παραλίμνιο περίπατο για εκατοντάδες μέτρα, ενώ σε λίγο εμφανίζεται Έλληνας φαντάρος που περιπολούσε. Ανήσυχος αλλά και ανήμπορος να κάνει κάτι, περιμένει μαζί μας. Βλέπουμε τους συμπατριώτες να πιάνουν την κουβέντα με κάποιον που, αν θυμάμαι καλά, ψάρευε. Είχαν φτάσει κοντά στα τελευταία σπίτια του σλάβικου οικισμού. Μετά από λεπτά που έμοιαζαν ώρες, γύρισαν με την ίδια χαλαρότητα. Δεν τους ενόχλησε κανένας "Σκοπιανός" φαντάρος. "Είμαστε κι εμείς καφενείο, αλλά είναι κι αυτοί..." κουνούσε το κεφάλι ο δικός μας ένστολος, την ώρα που οι δικοί μας επέστρεφαν σε εθνικό έδαφος. Ένα μεθοριακό επεισόδιο είχε αποφευχθεί. Στο ίδιο σημείο μού είχε καυχηθεί παλιός συμμαθητής ότι κάποτε έβαλε το πόδι του μέσα στη "Γιουγκοσλαβία".
Λίγα χρόνια νωρίτερα, τα σύνορα μέσα στη ζώνη Σένγκεν άρχισαν ήδη να καταργούνται. Από τη γερμανική Καρλσρούη, μια παρέα με αυτοκίνητα αποφάσισε να πάει για tarte flambee ή Flammkuchen στην άλλη πλευρά. Μέρος της διασκέδασης ήταν και η διάσχιση ενός ποταμού πάνω σε έναν κορμό. Μη φανταστείτε κάτι πολύ μεγαλύτερο από δέκα μέτρα, ο δε κορμός ήταν στεγνός, πολύ πάνω από το νερό - καλοκαίρι γαρ. Πρέπει να μπήκαμε και να βγήκαμε έξι ή οχτώ φορές μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, ανάμεσα στο έδαφος του αλσατικού χωριού Scheibenhard και του γερμανικού Scheibenhardt. Η Ευρώπη έμοιαζε τότε μαγική και τα παρατημένα φυλάκια με τα σπασμένα τζάμια ήταν κάτι αντίστοιχο με τα γκρεμισμένα σοβιετικά και σοσιαλιστικά μνημεία κάπου ανατολικότερα.
Ακόμη πιο όμορφο από τη ρεματιά στον παραπόταμο Lauter του Ρήνου, είναι το "επταστάδιο" στενό, επίσης συνοριακό. Απέναντι στην καταπράσινη (για νησί του Αιγαίου) Σάμου είναι η ακόμα πιο πράσινη, άχτιστη γαρ, χερσόνησος της Μυκάλης - στρατιωτική περιοχή και ταυτόχρονα εθνικό πάρκο. Το στενότερο σημείο, ανάμεσα στον πρώην ορθόδοξο Αη Νικόλα (σήμερα φάρος της νησίδας Μπαϊράκ) και το ελληνικό Βαρελούδι, είναι λιγότερο από μισό ναυτικό μίλι. Κάτι νιώθεις να σε τραβά να πας απέναντι. Κυριολεκτικά: στην περιοχή επικρατούν ύπουλα θαλάσσια ρεύματα. Τουλάχιστον δυο φορές, την τελευταία στη δεκαετία του '80, είδα πόσο λίγο θέλει να μπεις σε περιπέτεια. Ο Ιταλός τουρίστας κοιμόταν στο θαλάσσιο στρώμα, στην παροιμιωδώς ρηχή παραλία της Ψιλής Άμμου. Ξυπνώντας βρέθηκε στα ανοιχτά - και κολύμπι, δεν ήξερε. Για καλή του τύχη περνούσαμε από κοντά με το ταχύπλοο του κυρ Δημήτρη και τον είδαμε. Τον βοηθήσαμε να ανεβεί και τον βγάλαμε έξω.
Το είδα από απέναντι αυτό το στενό, δυόμισι δεκαετίες μετά. Ήταν σαν να έχεις περάσει στην άλλη πλευρά του καθρέφτη. Ο θαλάσσιος βυθός έμοιαζε ακριβώς ο ίδιος, και γιατί άλλωστε να είναι διαφορετικός; Οι διακοπές των Ελλήνων στην Τουρκία έμοιαζαν τότε σαν αυτές των Αμερικανών στο Μεξικό. Υπήρχαν ντόπιοι που με ειλικρίνεια πίστευαν ότι σε "λίγα" χρόνια τα σύνορα του Έβρου θα μπορούσαν να γίνουν σαν αυτά του Lauter, δηλαδή αδιάφορα. Δυστυχώς, προς το παρόν στα Βαλκάνια και στα περισσότερα μέρη του κόσμου - ακόμη και μέσα στη ζώνη Σένγκεν, όπως μας δίδαξε η πρόσφατη αναμονή μιας ώρας μεταξύ Αυστρίας και Γερμανίας - οι μεθόριοι θα παραμένουν ζωντανές γραμμές επιφυλακής και ανάσχεσης, και ενίοτε μαγκιάς ή περιπέτειας.
Φωτό: Στην ηλικία του, έκανα μπάνιο στις απέναντι ακτές
Λίγα χρόνια νωρίτερα, τα σύνορα μέσα στη ζώνη Σένγκεν άρχισαν ήδη να καταργούνται. Από τη γερμανική Καρλσρούη, μια παρέα με αυτοκίνητα αποφάσισε να πάει για tarte flambee ή Flammkuchen στην άλλη πλευρά. Μέρος της διασκέδασης ήταν και η διάσχιση ενός ποταμού πάνω σε έναν κορμό. Μη φανταστείτε κάτι πολύ μεγαλύτερο από δέκα μέτρα, ο δε κορμός ήταν στεγνός, πολύ πάνω από το νερό - καλοκαίρι γαρ. Πρέπει να μπήκαμε και να βγήκαμε έξι ή οχτώ φορές μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, ανάμεσα στο έδαφος του αλσατικού χωριού Scheibenhard και του γερμανικού Scheibenhardt. Η Ευρώπη έμοιαζε τότε μαγική και τα παρατημένα φυλάκια με τα σπασμένα τζάμια ήταν κάτι αντίστοιχο με τα γκρεμισμένα σοβιετικά και σοσιαλιστικά μνημεία κάπου ανατολικότερα.
Ακόμη πιο όμορφο από τη ρεματιά στον παραπόταμο Lauter του Ρήνου, είναι το "επταστάδιο" στενό, επίσης συνοριακό. Απέναντι στην καταπράσινη (για νησί του Αιγαίου) Σάμου είναι η ακόμα πιο πράσινη, άχτιστη γαρ, χερσόνησος της Μυκάλης - στρατιωτική περιοχή και ταυτόχρονα εθνικό πάρκο. Το στενότερο σημείο, ανάμεσα στον πρώην ορθόδοξο Αη Νικόλα (σήμερα φάρος της νησίδας Μπαϊράκ) και το ελληνικό Βαρελούδι, είναι λιγότερο από μισό ναυτικό μίλι. Κάτι νιώθεις να σε τραβά να πας απέναντι. Κυριολεκτικά: στην περιοχή επικρατούν ύπουλα θαλάσσια ρεύματα. Τουλάχιστον δυο φορές, την τελευταία στη δεκαετία του '80, είδα πόσο λίγο θέλει να μπεις σε περιπέτεια. Ο Ιταλός τουρίστας κοιμόταν στο θαλάσσιο στρώμα, στην παροιμιωδώς ρηχή παραλία της Ψιλής Άμμου. Ξυπνώντας βρέθηκε στα ανοιχτά - και κολύμπι, δεν ήξερε. Για καλή του τύχη περνούσαμε από κοντά με το ταχύπλοο του κυρ Δημήτρη και τον είδαμε. Τον βοηθήσαμε να ανεβεί και τον βγάλαμε έξω.
Το είδα από απέναντι αυτό το στενό, δυόμισι δεκαετίες μετά. Ήταν σαν να έχεις περάσει στην άλλη πλευρά του καθρέφτη. Ο θαλάσσιος βυθός έμοιαζε ακριβώς ο ίδιος, και γιατί άλλωστε να είναι διαφορετικός; Οι διακοπές των Ελλήνων στην Τουρκία έμοιαζαν τότε σαν αυτές των Αμερικανών στο Μεξικό. Υπήρχαν ντόπιοι που με ειλικρίνεια πίστευαν ότι σε "λίγα" χρόνια τα σύνορα του Έβρου θα μπορούσαν να γίνουν σαν αυτά του Lauter, δηλαδή αδιάφορα. Δυστυχώς, προς το παρόν στα Βαλκάνια και στα περισσότερα μέρη του κόσμου - ακόμη και μέσα στη ζώνη Σένγκεν, όπως μας δίδαξε η πρόσφατη αναμονή μιας ώρας μεταξύ Αυστρίας και Γερμανίας - οι μεθόριοι θα παραμένουν ζωντανές γραμμές επιφυλακής και ανάσχεσης, και ενίοτε μαγκιάς ή περιπέτειας.
Φωτό: Στην ηλικία του, έκανα μπάνιο στις απέναντι ακτές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου