Τον σκοπό τον έμαθα διά της επανάληψης, τον καιρό που η κρατική μας τηλεόραση ένιωθε υποχρεωμένη να προβάλλει τακτικά μια εκπομπή για την Κύπρο – το εθνικό πένθος που φορούσαμε μετά το ’74, όλοι μας, ακόμη κι όσοι ήμασταν πολύ μικροί να το καταλάβουμε. Το μουσικό θέμα της εκπομπής ήταν instrumental και παρέπεμπε σε βράκες και μαντίλες: ως παιδιά της πόλης δεν πολυνοιαζόμασταν τότε για το είδος.
Πολύ αργότερα συνειδητοποίησα ότι το συγκεκριμένο τραγούδι είχε μπει στα ελλαδικά αυτιά κάποια χρόνια νωρίτερα, με κάτι παραπάνω από τη φολκλόρ γραφικότητά του. Το ’70, ο Κύπριος Μιχάλης Βιολάρης -με σπουδές στη Φιλοσοφική του Καποδιστριακού- είχε εγκαταλείψει το λουκ του νέου κύματος κι είχε γίνει ένας ακόμη καλλιτέχνης του ελληνικού σοφτ στερεώματος, με την απαραίτητη μαλλούρα και το χοντρό σκελετό στο γυαλί.
Με την εισαγωγή της Τηλλυρκώτισσας μεταφερόμαστε στο ελαφρολαϊκό ηχόχρωμα της διασκέδασης που έγινε mainstream τον καιρό της χούντας. Επιπλέον, ακόμη και πριν ακουστούν τα διαλεκτικά λόγια, ταξιδεύουμε σε αυτό που φανταζόταν τότε ο Έλληνας για την Κύπρο: έναν ηλιόλουστο τόπο τουρισμού, ένα έξτρα μπόνους παράρτημα της Ελλάδας που θεωρούσαμε ότι το είχαμε under control – κάτι που έδειχνε, ξεκάθαρα, πόσο λίγο την καταλαβαίναμε.
Σχεδόν τόσο λίγο, όσο και τους στίχους. Σαν να μην έφταναν ιδιωματισμοί όπως το μιτσίν (μικρό) και η πελλή (τρελλή), η παραδοσιακή Τηλλυρκώτισσα τραγουδιέται σε ένα είδος κορακίστικων, που αν δεν το προσέξεις σου ακούγεται λίγο σαν το γρατζούνισμα μιας κυπριακής λύρας. Τα βερεβέν και βαραβάν που παρεμβάλλονται ανάμεσα στις συλλαβές υποτίθεται ότι δυσκόλευαν τους αλλόγλωσσους – αν υποθέσουμε ότι υπήρχαν πολλοί τέτοιοι στο νησί παλιότερα ή ότι θα ενδιαφέρονταν να αποκρυπτογραφήσουν ένα τραγούδι για άστρα, πλανήτες, αγέρα(ν) και θάλασσα(ν).
Δεν ξέρω πόσο κέφι μπορούσε να κάνει ο Ελλαδίτης με το ακατάληπτο τραγούδι – οι στημένες σκηνές της λάιβ εμφάνισης του Βιολάρη σε ταινία του 1975 δεν βοηθούν να συμπεράνουμε. Στους περισσότερους μάλλον δεν θα σήμαινε τίποτα και η περιοχή στην οποία αναφέρεται. Η Τηλλυρία, χερσόνησος στα βορειοδυτικά μεταξύ Λεύκας και Πόλης, ήταν πεδίο συγκρούσεων τον Αύγουστο του 1964 – σε αντίποινα για την επίθεση του Γρίβα ή «Διγενή» στον τουρκοκυπριακό «θύλακα», η τουρκική αεροπορία βομβάρδισε ελληνοκυπριακούς στρατιωτικούς και πολιτικούς στόχους.
Ποιος νοιαζόταν όμως το ’70 για όλα αυτά; Under control ήταν όλα, και τότε και στα μέσα Ιουλίου του 1974. Ο «Διγενής» είχε πεθάνει, όμως ο άξιος διάδοχός του Σαμψών τα είχε όλα μελετήσει, ακόμη και την ώρα εκδήλωσης του πραξικοπήματος – στις οχτώ και τέταρτο για να έχει κοπάσει το πρωινό τράφφικ. Το είπε και στο ραδιοφωνικό του διάγγελμα όταν ανέλαβε, ότι όλα τα ζητήματα θα αντιμετωπίζονταν «διά σοβαρής μελέτης και ρεαλιστικής πολιτικής».
Και σήμερα που οι μελέτες και τα σχέδια επίλυσης δείχνουν να έχουν στερέψει, μια από τις μικρές παρηγοριές είναι η επιμονή κάποιων από τι δύο μεριές της πράσινης γραμμής να βρίσκουν σημεία επαφής. Μεταξύ άλλων, στα τραγούδια, και δη στην Τηλλυρκώτισσα, που εδώ και αρκετά χρόνια κυκλοφορεί και σε τουρκική εκδοχή. Χωρίς κορακίστικα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου