Όλοι θυμόμαστε πού μάθαμε για τους Δίδυμους Πύργους, τι κάναμε εκείνη τη στιγμή, πώς αισθανθήκαμε. Αυτό που επιλέγουμε καμιά φορά να αποσιωπήσουμε είναι το πώς αντέδρασαν οι γνωστοί μας. Δεν μιλώ για την έκπληξη, την αμηχανία, τον αποτροπιασμό και άλλα ανθρώπινα μπροστά σε ένα τέτοιο γεγονός - τον χαμό χιλιάδων ανυποψίαστων που "βρέθηκαν στο λάθος σημείο τη λάθος στιγμή". Μιλώ για το "καλά να πάθουν", οι Αμερικανοί βεβαίως - κάπου θα το ακούσατε ή διαβάσατε, δεν μπορεί.
Ίσως παρασυρμένοι από την πολιτική στάση -τις ελληνοαραβικές φιλίες από εποχής Μπααθισμού, τον απαραίτητο αντιαμερικανισμό- αρκετοί ήταν αυτοί που είδαν μια εκδίκηση της γυφτιάς και ένιωσαν μια άγρια χαρά για τη ζημιά της υπερδύναμης. Κι εμείς που είμαστε μακριά από τέτοιες στάσεις, μόνο αρνητικά βλέπαμε την υστερία που αναπτύχθηκε σε πολλούς στις ΗΠΑ. Ξέραμε, τρομάρα μας, ότι άλλο το ισλάμ εν γένει κι άλλο ο τζιχαντισμός.
Η ψευδαίσθηση της ανωτερότητας εξαφανίστηκε στο τέλος της ίδιας δεκαετίας. Η απόφαση μιας έτσι κι αλλιώς αμφιλεγόμενης υπουργού παιδείας και θρησκευμάτων (όλοι οι ΥΠΕΠΘ είναι αμφιλεγόμενοι) μοιάζει να έδωσε το έναυσμα. Τζαμί στην Αθήνα. Δέος! Είχε προηγηθεί η "λεφτάδικη" αραβική πρόταση για κάπου στην Παιανία, που προσέκρουσε σε μια λογική εντυπώσεων: "θα προσγειώνεσαι στον Βενιζέλο, θα παίρνεις Αττική Οδό / Προαστιακό και το πρώτο που θα βλέπεις θα είναι ένας μιναρές;"
Σύντομα όμως φάνηκε ότι το ζήτημα ήταν πολύ περισσότερο από αισθητικό. Μπαίνοντας στην κρίση το 2009, οι ξένοι και δη οι μουσουλμάνοι είχαν αρχίσει να ενοχλούν. Δεν ήταν πια η πηγή εργατικών χεριών που τόνωνε την ευημερία μας, αλλά η μάζα ξένων σωμάτων -ξένων οπτικά και πολιτισμικά- που άλλαζε τα πληθυσμιακά δεδομένα σε πόλεις και ύπαιθρο.
Στη δεκαετία του 2010 η Αθήνα απέκτησε no-go areas και η εγκληματικότητα δεν ήταν αστεία υπόθεση. Η συσχέτιση όμως της εγκληματικότητας με το θρήσκευμα είναι μια αναπόδεικτη υπόθεση. Το δε σύγχρονο κράτος που καυχιέται ότι αποτελεί μέρος της "παλιάς Ευρώπης" δεν νοείται να καλλιεργεί προκαταλήψεις ως προς την πίστη του καθενός - κατοίκου, μετανάστη ή επισκέπτη. Έμειναν λοιπόν οι λίγοι που σιγά-σιγά δούλεψαν για το λογικό: το να βρεθεί ένας χώρος για Μεσανατολίτες, Νοτιοασιάτες και οποιουσδήποτε άλλους (που αριθμούν δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες) πιστεύουν στο ισλάμ και θέλουν να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Το να γίνει αυτός ο χώρος υπό την αιγίδα του ελληνικού δημοσίου και όχι ως παρέμβαση ή δωρεά οποιουδήποτε καλοθελητή - πετρελαιά ή επεκτατικού γείτονα. Και το να δοθεί κάτι στοιχειωδώς αξιοπρεπές που θα τιμά συνολικά τη χώρα.
Σε αυτό το τελευταίο, αποτύχαμε. Η Ελλάδα είχε μουσουλμανική παρουσία αιώνων σε πολλά εδάφη της. Το μαρτυρούν τα πολυάριθμα μνημεία - στην ίδια την Αθήνα και στις άλλες πόλεις της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας που είχαν μωαμεθανούς κατοίκους πριν την ανταλλαγή του 1924. Η χώρα έχει επίσης αναγνωρισμένη και προστατευόμενη μουσουλμανική μειονότητα, γηγενών (κάποιοι εξ αυτών είναι και σλαβόφωνοι) που εξαιρέθηκαν ρητά από τις προβλέψεις της Λωζάννης. Μέρος των παλιών μουσουλμάνων ήταν εξισλαμισμένοι Έλληνες, που μάλιστα έμειναν ελληνόφωνοι και -πλην των περιόδων έντασης- συνυπήρχαν στους διπλανούς μαχαλάδες, με ουκ ολίγα περιστατικά συνεργασίας, φιλίας, έως και "απαγορευμένου" έρωτα.
Θέλω να πω ότι, σε αντίθεση με πολλούς πανικόβλητους Ευρωπαίους και Αμερικανούς που ανακάλυψαν το ισλάμ λόγω της μετανάστευσης και δεν ξέρουν τι να κάνουν με αυτό, εμείς δεν έχουμε καμιά δικαιολογία άγνοιας. Ούτε μπορούμε να επικαλεστούμε ότι δήθεν η κουλτούρα αυτή μας είναι ξένη. Στη χώρα με ικανότατους αρχιτέκτονες, είναι χαμένη ευκαιρία το να μη φτιαχτεί ένα αξιοπρεπές τζαμί που να θυμίζει κάπως την αρχιτεκτονική παράδοση των Βαλκανίων, στα οποία δεν παύουμε να ανήκουμε. Δεν μπορεί να μη χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα, μοτίβα με καμπύλες ή να μην τοποθετείται κάτι στη στέγη που να θυμίζει το κεραμίδι. Δεν μπορεί το τέμενος της Αθήνας να είναι ένα κουτί, αισθητικής προκάτ. Κι αν δεν αντέχουμε την ιδέα ενός μιναρέ κρυμμένου σε μια πρώην ναυτική βάση του Βοτανικού, υπάρχουν τόσα και τόσα στοιχεία που μπορούν να δώσουν μια αίσθηση μέτρου και αρτιότητας, που υποτίθεται είναι και το ζητούμενο όταν παίρνεις πάνω σου την υλοποίηση. Ειδικά όταν έχεις -έστω καλά κρυμμένη κάπου- και μια συλλογική σοφία αιώνων, που σε βοηθά να καταλάβεις (σε αντίθεση με τον αγριεμένο αστυνομικό της ταινίας του Spike Lee) ότι ο τουρμπανοφόρος Σιχ δεν είναι "φάκιν' Άραμπ".
Ίσως παρασυρμένοι από την πολιτική στάση -τις ελληνοαραβικές φιλίες από εποχής Μπααθισμού, τον απαραίτητο αντιαμερικανισμό- αρκετοί ήταν αυτοί που είδαν μια εκδίκηση της γυφτιάς και ένιωσαν μια άγρια χαρά για τη ζημιά της υπερδύναμης. Κι εμείς που είμαστε μακριά από τέτοιες στάσεις, μόνο αρνητικά βλέπαμε την υστερία που αναπτύχθηκε σε πολλούς στις ΗΠΑ. Ξέραμε, τρομάρα μας, ότι άλλο το ισλάμ εν γένει κι άλλο ο τζιχαντισμός.
Η ψευδαίσθηση της ανωτερότητας εξαφανίστηκε στο τέλος της ίδιας δεκαετίας. Η απόφαση μιας έτσι κι αλλιώς αμφιλεγόμενης υπουργού παιδείας και θρησκευμάτων (όλοι οι ΥΠΕΠΘ είναι αμφιλεγόμενοι) μοιάζει να έδωσε το έναυσμα. Τζαμί στην Αθήνα. Δέος! Είχε προηγηθεί η "λεφτάδικη" αραβική πρόταση για κάπου στην Παιανία, που προσέκρουσε σε μια λογική εντυπώσεων: "θα προσγειώνεσαι στον Βενιζέλο, θα παίρνεις Αττική Οδό / Προαστιακό και το πρώτο που θα βλέπεις θα είναι ένας μιναρές;"
Σύντομα όμως φάνηκε ότι το ζήτημα ήταν πολύ περισσότερο από αισθητικό. Μπαίνοντας στην κρίση το 2009, οι ξένοι και δη οι μουσουλμάνοι είχαν αρχίσει να ενοχλούν. Δεν ήταν πια η πηγή εργατικών χεριών που τόνωνε την ευημερία μας, αλλά η μάζα ξένων σωμάτων -ξένων οπτικά και πολιτισμικά- που άλλαζε τα πληθυσμιακά δεδομένα σε πόλεις και ύπαιθρο.
Στη δεκαετία του 2010 η Αθήνα απέκτησε no-go areas και η εγκληματικότητα δεν ήταν αστεία υπόθεση. Η συσχέτιση όμως της εγκληματικότητας με το θρήσκευμα είναι μια αναπόδεικτη υπόθεση. Το δε σύγχρονο κράτος που καυχιέται ότι αποτελεί μέρος της "παλιάς Ευρώπης" δεν νοείται να καλλιεργεί προκαταλήψεις ως προς την πίστη του καθενός - κατοίκου, μετανάστη ή επισκέπτη. Έμειναν λοιπόν οι λίγοι που σιγά-σιγά δούλεψαν για το λογικό: το να βρεθεί ένας χώρος για Μεσανατολίτες, Νοτιοασιάτες και οποιουσδήποτε άλλους (που αριθμούν δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες) πιστεύουν στο ισλάμ και θέλουν να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Το να γίνει αυτός ο χώρος υπό την αιγίδα του ελληνικού δημοσίου και όχι ως παρέμβαση ή δωρεά οποιουδήποτε καλοθελητή - πετρελαιά ή επεκτατικού γείτονα. Και το να δοθεί κάτι στοιχειωδώς αξιοπρεπές που θα τιμά συνολικά τη χώρα.
Σε αυτό το τελευταίο, αποτύχαμε. Η Ελλάδα είχε μουσουλμανική παρουσία αιώνων σε πολλά εδάφη της. Το μαρτυρούν τα πολυάριθμα μνημεία - στην ίδια την Αθήνα και στις άλλες πόλεις της ηπειρωτικής και νησιωτικής χώρας που είχαν μωαμεθανούς κατοίκους πριν την ανταλλαγή του 1924. Η χώρα έχει επίσης αναγνωρισμένη και προστατευόμενη μουσουλμανική μειονότητα, γηγενών (κάποιοι εξ αυτών είναι και σλαβόφωνοι) που εξαιρέθηκαν ρητά από τις προβλέψεις της Λωζάννης. Μέρος των παλιών μουσουλμάνων ήταν εξισλαμισμένοι Έλληνες, που μάλιστα έμειναν ελληνόφωνοι και -πλην των περιόδων έντασης- συνυπήρχαν στους διπλανούς μαχαλάδες, με ουκ ολίγα περιστατικά συνεργασίας, φιλίας, έως και "απαγορευμένου" έρωτα.
Θέλω να πω ότι, σε αντίθεση με πολλούς πανικόβλητους Ευρωπαίους και Αμερικανούς που ανακάλυψαν το ισλάμ λόγω της μετανάστευσης και δεν ξέρουν τι να κάνουν με αυτό, εμείς δεν έχουμε καμιά δικαιολογία άγνοιας. Ούτε μπορούμε να επικαλεστούμε ότι δήθεν η κουλτούρα αυτή μας είναι ξένη. Στη χώρα με ικανότατους αρχιτέκτονες, είναι χαμένη ευκαιρία το να μη φτιαχτεί ένα αξιοπρεπές τζαμί που να θυμίζει κάπως την αρχιτεκτονική παράδοση των Βαλκανίων, στα οποία δεν παύουμε να ανήκουμε. Δεν μπορεί να μη χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα, μοτίβα με καμπύλες ή να μην τοποθετείται κάτι στη στέγη που να θυμίζει το κεραμίδι. Δεν μπορεί το τέμενος της Αθήνας να είναι ένα κουτί, αισθητικής προκάτ. Κι αν δεν αντέχουμε την ιδέα ενός μιναρέ κρυμμένου σε μια πρώην ναυτική βάση του Βοτανικού, υπάρχουν τόσα και τόσα στοιχεία που μπορούν να δώσουν μια αίσθηση μέτρου και αρτιότητας, που υποτίθεται είναι και το ζητούμενο όταν παίρνεις πάνω σου την υλοποίηση. Ειδικά όταν έχεις -έστω καλά κρυμμένη κάπου- και μια συλλογική σοφία αιώνων, που σε βοηθά να καταλάβεις (σε αντίθεση με τον αγριεμένο αστυνομικό της ταινίας του Spike Lee) ότι ο τουρμπανοφόρος Σιχ δεν είναι "φάκιν' Άραμπ".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου