Γεωγραφία των ΑΟΖ

Οι ελληνικές απόψεις για τα όρια της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ (όπως τις έχω καταλάβει με τα χρόνια) είχαν πάντα ως αφετηρία την πραγματική μέση γραμμή, θεωρώντας βεβαίως τα νησιά ισότιμο μέρος της επικράτειας με τα ηπειρωτικά εδάφη εκάστης χώρας.

Για την ανατολική Μεσόγειο που συζητάμε, η θέση που είχαμε με βάση αυτές τις αρχές αναπαριστάται στον πρώτο χάρτη. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι μια σχετικά ευρεία διεπαφή -αρκετές δεκάδες μίλια- των προτεινόμενων ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου.

Στον χάρτη αυτό βέβαια η πραγματική μέση γραμμή μετρά τις ακτές όπως πραγματικά είναι. Η πρόσφατη συμφωνία με την Αίγυπτο, ωστόσο, δέχτηκε ότι σχεδόν το σύνολο της βόρειας αιγυπτιακής ακτής είναι ένας "κόλπος". Οι Αιγύπτιοι λοιπόν πέτυχαν στη μεταξύ μας συμφωνία, να αρχίζει η νοητή ακτή τους βορειότερα από την πραγματική, με αποτέλεσμα η μεταξύ μας γραμμή να μην είναι η πραγματική μέση γραμμή, αλλά να αποκλίνει αρκετά μίλια, όσο πηγαίνουμε ανατολικά. Αυτή φαίνεται στον δεύτερο χάρτη.

Οι αντιδράσεις όσων δεν το πρόσεξαν παρά μόνο εκ των υστέρων ήταν του τύπου (α) "μάζευε κι ας είν' και ρώγες", (β) "θετικό που αναγνωρίζεται επιρροή στα νησιά κι ας μην είναι η μέγιστη δυνατή", και (γ) "οι διαπραγματευτές ξέρουν, οι λοιποί ας σωπαίνουν".

Προσπαθώντας ψύχραιμα να αντιπαρέλθω το (γ) -που έχει θέση ίσως σε κάτι συμπαθείς πρώην σοβιετικές "δημοκρατίες" αλλά όχι στον ελεύθερο κόσμο- θα επισημάνω μόνο ότι την ίδια απλοποίηση ακτογραμμής θα μπορούσαν να κάνουν και άλλες χώρες, σε περίπτωση που συζητιόταν με αυτούς τους όρους η οριοθέτηση μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Κύπρου.

Αν η Τουρκία τραβήξει μια γραμμή ανάλογη με αυτή των Αιγυπτίων στον κόλπο της Αττάλειας, τότε η νοητή της ακτή έρχεται πολύ πιο νότια. Σε συνδυασμό με το ανέβασμα της αιγυπτιακής πιο βόρεια, τίθεται εύλογα το ερώτημα, αν η διεπαφή Ελλάδας-Κύπρου εξασφαλίζεται και με τα νέα αυτά δεδομένα.

Με τα πολύ περιορισμένα χαρτογραφικά/γεωμετρικά εργαλεία που διαθέτω, φαίνεται (τρίτος χάρτης) ότι η διεπαφή μάλλον διατηρείται, αλλά πολύ μειωμένη - λίγα μόλις μίλια στην καλύτερη περίπτωση, και όχι οι αρχικές δεκάδες. Ελπίζω να έχει γίνει καλύτερος υπολογισμός (από αυτούς που πρέπει να τον κάνουν), και να μην έχει τελικά τόση σημασία η υπαρκτή αυτή μείωση της έκτασης που μας αντιστοιχεί.

Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται πόσο πολύτιμο σε αυτή τη συζήτηση είναι το Καστελλόριζο (για την ακρίβεια η τριάδα των ελληνικών νησιών της Λυκίας, με ανατολικότερο τη Στρογγυλή), το οποίο - επειδή είναι λίγο νότια-δυτικά ακόμη και από την απλοποιημένη γραμμή της Αττάλειας, "σπρώχνει" τα δικά μας όρια αρκετά ανατολικά, ώστε να συναντιόμαστε με την Κύπρο και να μην αφήνουμε την Τουρκία να συναντήσει την Αίγυπτο.

Καταλαβαίνουμε επίσης γιατί η Τουρκία σε ανεπίσημες αλλά και επίσημες εκδηλώσεις της ακολουθεί μια εντελώς διαφορετική "λογική" για τον υπολογισμό των ορίων, "βλέποντας" διεπαφή της με τη Λιβύη και φυσικά μειώνοντας ή και εξαλείφοντας την επιρροή των νοτιοανατολικών μας νησιών. (Για τις αντίστοιχες θέσεις της στο Αιγαίο, ήδη διατυπωμένες από τη δεκαετία 1970, δεν θα δώσω εδώ λεπτομέρειες.)

Αυτά, στο πλαίσιο μιας συζήτησης πέρα από όρους θριαμβολογίας ή καταδίκης.

Χάρτης 1

Χάρτης 2

Χάρτης 3