Στο μικρό κομμάτι ιστορίας που έχω ζήσει, πρόλαβα να δω την εισαγωγή των ταχυδρομικών κωδικών όπως περίπου τους ξέρουμε τώρα. Το αμέσως προηγούμενο σύστημα που θυμάμαι ήταν ο "ταχυδρομικός τομέας", που αν δεν κάνω λάθος ήταν η διαίρεση των μεγαλύτερων πόλεων σε ζώνες, πιθανότατα ανάλογα με τα ταχυδρομικά γραφεία. Το νέο σύστημα, της δεκαετίας '80, έμοιαζε λίγο με το γαλλικό, όλα τα αντιγράφαμε από τους Γάλλους τότε. Όχι επακριβώς. Ήταν βέβαια κι εδώ κι εκεί 5ψήφια τα νούμερα. Η Ελλάδα όμως δεν είχε, ούτε και απέκτησε ταύτιση του κάθε νομού με έναν διψήφιο αριθμό. Στη Γαλλία ο αριθμός 75, για παράδειγμα, σήμαινε παλιά πόλη Παρισιού: και στις πινακίδες αυτοκινήτων, και στους Τ.Κ. Στην Ελλάδα οι αριθμοί από 10 έως 19 χρησιμοποιήθηκαν για την Αττική και οι λοιποί για την υπόλοιπη χώρα. Άρχισα κι εγώ όλο χαρά να βάζω το 18533 στην πειραϊκή μου διεύθυνση, το 83100 στη σαμιώτικη των διακοπών και γενικά να είμαι συνεπής στο νέο σύστημα, κάτι που βέβαια δεν έβλεπα να καθιερώνεται γενικά.
Σε επίπεδο ζώνης, τα πράγματα δεν ήταν τόσο άσχημα όσον αφορά την κωδικοποίηση διευθύνσεων. ΟΚ, στις επαρχιακές πρωτεύουσες ήταν λίγο χαζό το να έχεις π.χ. 20100 για μια ολόκληρη πόλη (Κόρινθος εν προκειμένω). Το 2015 αυτό άλλαξε, χωρίζοντας τις πόλεις σε τμήματα και δίνοντας κωδικούς όπως τους 20131 και 20132. Ωστόσο, η μεγάλη δυσκολία ήταν και παρέμεινε η ακρίβεια της διεύθυνσης επί της οδού. Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά τον μαγαζάτορα στο Βαθύ της Σάμου που εξηγούσε σε έναν "εντελώς Αθηναίο" ότι "ιδώ δεν έχ'μι ουδός κι αριθμός". Αυτό ήταν στη δεκαετία 1980, αλλά ελάχιστα άλλαξε.
Οι ονομα(τοδο)σίες οδών είναι έτσι κι αλλιώς μια πονεμένη ιστορία. Στο χωριό του πατέρα μου στην Αρκαδία, είχα δει κάποτε πινακίδα στον δρόμο του "πά' χωριού" [επάνω χωριού] ως "οδό 28ης Οκτωβρίου". Με το χαρακτηριστικό του χιούμορ, ο παππούς σχολίασε: "Τέρμα Πατησίων". Όπως και η σήμανση γενικότερα, έτσι και τα ονόματα οδών ειδικότερα ήταν κατά κύριο λόγο η προβολή του συλλογικού Εγώ των κοινωνιών, ενίοτε και του ατομικού Εγώ κάποιων αρχόντων. Θυμόμαστε όλοι τις αλλαγές ονομάτων οδών, κυρίως αυτών που έφεραν ονόματα βασιλέων. Η μπάλα συχνά έπαιρνε τους πάντες και τα πάντα. Στον Πειραιά ο δρόμος της γειτονιάς μας, Πύλης από την αρχαία Πύλη Άστεως που βρισκόταν στην αρχή της, μετατράπηκε στους λογαριασμούς της ΕΥΔΑΠ σε Βαρούνη. Ποτέ δεν μάθαμε τι ήταν αυτός ο Βαρούνης: φήμες λένε ότι ήταν Ελασίτης που σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά στην περιοχή, αλλά κανείς δεν ήξερε να μας πει υπεύθυνα.
Λυπάμαι όποτε χρειάζεται να φέρω για παράδειγμα χώρες της πρώην "ανατολικής Ευρώπης", δεν μπορώ όμως να μην παρατηρήσω ότι στη χώρα που ζω τα τελευταία 5 χρόνια τα πράγματα είναι κάπως πιο οργανωμένα όσον αφορά την αρίθμηση κτιρίων επί οδών. Το τυπικό χωριό έχει μόνο ένα όνομα οδού, που ταυτίζεται με το όνομα του χωριού. Το ίδιο συμβαίνει και στις περιφερειακές συνοικίες, τα πρώην χωριά που αποτελούν τώρα μικρά προάστια της πρωτεύουσας. Κάθε κτίριο είναι αριθμημένο και, παρόλο που η εκάστοτε κεντρική οδός ακολουθεί τη γνωστή λογική (μονά αριστερά, ζυγά δεξιά), στα πάμπολλα παρακλάδια το όνομα "οδού" διατηρείται το ίδιο και οι αριθμοί συνεχίζονται στην πάροδο. Οι δε πινακίδες στην αρχή της παρόδου επισημαίνουν το ποιοι αριθμοί βρίσκονται στο εν λόγω παρακλάδι. Το αποτέλεσμα, όπως το αντιλαμβάνομαι, είναι μια αρκετά μεγάλη ευκολία ανεύρεσης διευθύνσεων, σε κάθε σημείο της χώρας. Δεν θα με πείραζε κάτι εξίσου απλ(οϊκ)ό και στην ελληνική επαρχία.
Η αλήθεια είναι βέβαια ότι κάποτε υπήρχε ένα παρεμφερές σύστημα, αν κρίνω από παλιά αλληλογραφία (εποχής γονέων ή παππούδων μου), στο οποίο οι ιδιοκτησίες κωμοπόλεων -ίσως και χωριών;- είχαν ενιαία αρίθμηση. Μαθαίναμε κάποτε ότι ταυτόχρονα με την απογραφή πληθυσμού γινόταν και απογραφή κτιρίων. Κι όπως θα δούμε στις σελίδες της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ακόμη γίνεται. Το αν και πού αξιοποιούνται αυτά τα στοιχεία δεν το ξέρω. Το κακό (κι όχι μόνο στην Ελλάδα) είναι η ύπαρξη πολλαπλών καταγραφών, που παραμένουν πλημμελώς συνδεδεμένες μεταξύ τους. Σε μεγάλο βαθμό τοπογράφοι και παρεμφερείς επαγγελματίες (συμπεριλαμβανομένων των δασικών και των υπεύθυνων για το κτηματολόγιο) χρησιμοποιούν ένα σύστημα συντεταγμένων που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980 (ΕΓΣΑ). Ταυτόχρονα, τα τελευταία χρόνια ο καθένας έχει στο κινητό του εφαρμογές που επιτρέπουν τον εντοπισμό οποιουδήποτε σημείου ανά τον κόσμο, όπως και ταχυδρομικών διευθύνσεων όπου αυτές υπάρχουν. Με δέκα/δώδεκα το πολύ ψηφία (2 ακέραια και 3-4 δεκαδικά για το γεωγραφικό πλάτος, κι άλλα τόσα για το μήκος), μπορεί να ταυτοποιηθεί οποιαδήποτε ιδιοκτησία. Η πιτσαρία της γειτονιάς μας είναι στο 45.8509 (βόρειο πλάτος), 15.9879 (ανατολικό μήκος). Με την ταχυδρομική της διεύθυνση ("οδός και αριθμός") είναι πανεύκολο να τη βρει κανείς, ακόμη και χωρίς να πειράξει τους ταχυδρομικούς κωδικούς που για το σύνολο της κροατικής πρωτεύουσας είναι απλά "10000".
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 (βλ. Olympic rush) η ελληνική επιτροπή για τις τηλεπικοινωνίες εισήγαγε σύστημα αριθμοδότησης με δέκα ψηφία, το οποίο έκτοτε ουσιαστικά υπολειτουργεί. Με δέκα ψηφία, θεωρητικά μπορείς να έχεις 10^10 αριθμούς, δηλ. δέκα δισεκατομμύρια. Σε μια χώρα 10-11 εκατομμυρίων, τι νόημα έχει να σχεδιάζεις για μέσο όρο χιλίων συνδέσεων ανά κάτοικο; Ο κίνδυνος overdesign και περιττών αλληλεπικαλύψεων είναι ένας βασικός λόγος για να είναι κανείς εξαιρετικά επιφυλακτικός όποτε ακούει εξαγγελίες όπως η πρόσφατη για την "αλλαγή ταχυδρομικών κωδίκων". Θα ήταν χρήσιμο να αιτιολογηθεί αν υπάρχει πραγματική ανάγκη να αλλάξει το σύστημα της δεκαετίας 1980 (και ανανεωθέν το 2015), αναγκάζοντας όσους το χρησιμοποιούν να μάθουν ξανά κάτι καινούργιο, αμφίβολης πρόσθετης χρησιμότητας. Μήπως η λύση θα ήταν, οι όποιες προσπάθειες διασύνδεσης γεωγραφικών πληροφοριών να αξιοποιήσουν το υπάρχον σύστημα; Οι Γερμανοί φαίνεται να τα καταφέρνουν μια χαρά, κρατώντας τους (επίσης 5ψήφιους) κωδικούς που ορίστηκαν -ως μετεξέλιξη των παλιών 4ψήφιων- μετά την ενοποίηση της χώρας, τη δεκαετία 1990. Στον σύνδεσμο https://www.suche-postleitzahl.org/muenchen-plz-80331-85540.52bb μπορείτε να δείτε παράδειγμα από το είδος της πληροφορίας που είναι διασυνδεδεμένο με τους ταχυδρομικούς κωδικούς, χωρίς να χρειάζεται "νέα αριθμοδότηση". Ας δούμε τι θα δούμε στην Ελλάδα.
Σε επίπεδο ζώνης, τα πράγματα δεν ήταν τόσο άσχημα όσον αφορά την κωδικοποίηση διευθύνσεων. ΟΚ, στις επαρχιακές πρωτεύουσες ήταν λίγο χαζό το να έχεις π.χ. 20100 για μια ολόκληρη πόλη (Κόρινθος εν προκειμένω). Το 2015 αυτό άλλαξε, χωρίζοντας τις πόλεις σε τμήματα και δίνοντας κωδικούς όπως τους 20131 και 20132. Ωστόσο, η μεγάλη δυσκολία ήταν και παρέμεινε η ακρίβεια της διεύθυνσης επί της οδού. Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά τον μαγαζάτορα στο Βαθύ της Σάμου που εξηγούσε σε έναν "εντελώς Αθηναίο" ότι "ιδώ δεν έχ'μι ουδός κι αριθμός". Αυτό ήταν στη δεκαετία 1980, αλλά ελάχιστα άλλαξε.
Οι ονομα(τοδο)σίες οδών είναι έτσι κι αλλιώς μια πονεμένη ιστορία. Στο χωριό του πατέρα μου στην Αρκαδία, είχα δει κάποτε πινακίδα στον δρόμο του "πά' χωριού" [επάνω χωριού] ως "οδό 28ης Οκτωβρίου". Με το χαρακτηριστικό του χιούμορ, ο παππούς σχολίασε: "Τέρμα Πατησίων". Όπως και η σήμανση γενικότερα, έτσι και τα ονόματα οδών ειδικότερα ήταν κατά κύριο λόγο η προβολή του συλλογικού Εγώ των κοινωνιών, ενίοτε και του ατομικού Εγώ κάποιων αρχόντων. Θυμόμαστε όλοι τις αλλαγές ονομάτων οδών, κυρίως αυτών που έφεραν ονόματα βασιλέων. Η μπάλα συχνά έπαιρνε τους πάντες και τα πάντα. Στον Πειραιά ο δρόμος της γειτονιάς μας, Πύλης από την αρχαία Πύλη Άστεως που βρισκόταν στην αρχή της, μετατράπηκε στους λογαριασμούς της ΕΥΔΑΠ σε Βαρούνη. Ποτέ δεν μάθαμε τι ήταν αυτός ο Βαρούνης: φήμες λένε ότι ήταν Ελασίτης που σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά στην περιοχή, αλλά κανείς δεν ήξερε να μας πει υπεύθυνα.
Λυπάμαι όποτε χρειάζεται να φέρω για παράδειγμα χώρες της πρώην "ανατολικής Ευρώπης", δεν μπορώ όμως να μην παρατηρήσω ότι στη χώρα που ζω τα τελευταία 5 χρόνια τα πράγματα είναι κάπως πιο οργανωμένα όσον αφορά την αρίθμηση κτιρίων επί οδών. Το τυπικό χωριό έχει μόνο ένα όνομα οδού, που ταυτίζεται με το όνομα του χωριού. Το ίδιο συμβαίνει και στις περιφερειακές συνοικίες, τα πρώην χωριά που αποτελούν τώρα μικρά προάστια της πρωτεύουσας. Κάθε κτίριο είναι αριθμημένο και, παρόλο που η εκάστοτε κεντρική οδός ακολουθεί τη γνωστή λογική (μονά αριστερά, ζυγά δεξιά), στα πάμπολλα παρακλάδια το όνομα "οδού" διατηρείται το ίδιο και οι αριθμοί συνεχίζονται στην πάροδο. Οι δε πινακίδες στην αρχή της παρόδου επισημαίνουν το ποιοι αριθμοί βρίσκονται στο εν λόγω παρακλάδι. Το αποτέλεσμα, όπως το αντιλαμβάνομαι, είναι μια αρκετά μεγάλη ευκολία ανεύρεσης διευθύνσεων, σε κάθε σημείο της χώρας. Δεν θα με πείραζε κάτι εξίσου απλ(οϊκ)ό και στην ελληνική επαρχία.
Η αλήθεια είναι βέβαια ότι κάποτε υπήρχε ένα παρεμφερές σύστημα, αν κρίνω από παλιά αλληλογραφία (εποχής γονέων ή παππούδων μου), στο οποίο οι ιδιοκτησίες κωμοπόλεων -ίσως και χωριών;- είχαν ενιαία αρίθμηση. Μαθαίναμε κάποτε ότι ταυτόχρονα με την απογραφή πληθυσμού γινόταν και απογραφή κτιρίων. Κι όπως θα δούμε στις σελίδες της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ακόμη γίνεται. Το αν και πού αξιοποιούνται αυτά τα στοιχεία δεν το ξέρω. Το κακό (κι όχι μόνο στην Ελλάδα) είναι η ύπαρξη πολλαπλών καταγραφών, που παραμένουν πλημμελώς συνδεδεμένες μεταξύ τους. Σε μεγάλο βαθμό τοπογράφοι και παρεμφερείς επαγγελματίες (συμπεριλαμβανομένων των δασικών και των υπεύθυνων για το κτηματολόγιο) χρησιμοποιούν ένα σύστημα συντεταγμένων που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1980 (ΕΓΣΑ). Ταυτόχρονα, τα τελευταία χρόνια ο καθένας έχει στο κινητό του εφαρμογές που επιτρέπουν τον εντοπισμό οποιουδήποτε σημείου ανά τον κόσμο, όπως και ταχυδρομικών διευθύνσεων όπου αυτές υπάρχουν. Με δέκα/δώδεκα το πολύ ψηφία (2 ακέραια και 3-4 δεκαδικά για το γεωγραφικό πλάτος, κι άλλα τόσα για το μήκος), μπορεί να ταυτοποιηθεί οποιαδήποτε ιδιοκτησία. Η πιτσαρία της γειτονιάς μας είναι στο 45.8509 (βόρειο πλάτος), 15.9879 (ανατολικό μήκος). Με την ταχυδρομική της διεύθυνση ("οδός και αριθμός") είναι πανεύκολο να τη βρει κανείς, ακόμη και χωρίς να πειράξει τους ταχυδρομικούς κωδικούς που για το σύνολο της κροατικής πρωτεύουσας είναι απλά "10000".
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 (βλ. Olympic rush) η ελληνική επιτροπή για τις τηλεπικοινωνίες εισήγαγε σύστημα αριθμοδότησης με δέκα ψηφία, το οποίο έκτοτε ουσιαστικά υπολειτουργεί. Με δέκα ψηφία, θεωρητικά μπορείς να έχεις 10^10 αριθμούς, δηλ. δέκα δισεκατομμύρια. Σε μια χώρα 10-11 εκατομμυρίων, τι νόημα έχει να σχεδιάζεις για μέσο όρο χιλίων συνδέσεων ανά κάτοικο; Ο κίνδυνος overdesign και περιττών αλληλεπικαλύψεων είναι ένας βασικός λόγος για να είναι κανείς εξαιρετικά επιφυλακτικός όποτε ακούει εξαγγελίες όπως η πρόσφατη για την "αλλαγή ταχυδρομικών κωδίκων". Θα ήταν χρήσιμο να αιτιολογηθεί αν υπάρχει πραγματική ανάγκη να αλλάξει το σύστημα της δεκαετίας 1980 (και ανανεωθέν το 2015), αναγκάζοντας όσους το χρησιμοποιούν να μάθουν ξανά κάτι καινούργιο, αμφίβολης πρόσθετης χρησιμότητας. Μήπως η λύση θα ήταν, οι όποιες προσπάθειες διασύνδεσης γεωγραφικών πληροφοριών να αξιοποιήσουν το υπάρχον σύστημα; Οι Γερμανοί φαίνεται να τα καταφέρνουν μια χαρά, κρατώντας τους (επίσης 5ψήφιους) κωδικούς που ορίστηκαν -ως μετεξέλιξη των παλιών 4ψήφιων- μετά την ενοποίηση της χώρας, τη δεκαετία 1990. Στον σύνδεσμο https://www.suche-postleitzahl.org/muenchen-plz-80331-85540.52bb μπορείτε να δείτε παράδειγμα από το είδος της πληροφορίας που είναι διασυνδεδεμένο με τους ταχυδρομικούς κωδικούς, χωρίς να χρειάζεται "νέα αριθμοδότηση". Ας δούμε τι θα δούμε στην Ελλάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου