Προσοχή στα κενά

Οι άνθρωποι άρχισαν να λένε καλημέρα στον άγνωστο που συναντούσαν στο διάδρομο, να ζητούν συγγνώμη απ' αυτόν που κατά λάθος σκούντηξαν. Οι μποτιλιαρισμένοι οδηγοί κόρναραν όλο και λιγότερο. Οι πεζοί έβρισκαν όλο και περισσότερες ευκαιρίες να περάσουν απέναντι, ανταποκρινόμενοι σε φιλικά νεύματα εποχουμένων. Τα ευχαριστώ και παρακαλώ ξανακούστηκαν στα μαγαζιά και στις υπηρεσίες.

Αυτά (και άλλα πολλά) τα ένιωθα, δεν μπορεί να ήταν ψευδαισθήσεις. Μπορεί να τα πρόσεχα πια περισσότερο, μένοντας σε πόλεις πιο ανθρώπινου μεγέθους από αυτή στην οποία μεγάλωσα. Ίσως κι εγώ, μεγαλώνοντας και αποκτώντας παιδιά στα οποία οφείλω να δίνω παραδείγματα κοσμιότητας, να "μαλάκωσα". Σε ένα σημαντικό βαθμό, όμως, είμαι πεπεισμένος ότι πρόκειται για αντικειμενικές εξελίξεις στην κοινωνική μας συμπεριφορά, που είχαν να κάνουν με την διάχυτη αίσθηση ευημερίας που διαδόθηκε πριν την κρίση και το μνημόνιο.

Και τώρα, γιατί νιώθω ότι όλη αυτή η βελτίωση είναι έτοιμη να πάει στράφι; Η γκρίνια και το οικονομικό στρίμωγμα δεν είναι παράλογο να περιορίζουν τη διάθεση για αβρότητες. Φοβάμαι όμως ότι συντρέχει και κάτι ακόμη: ο χρόνος της ηρεμίας και της πολυτέλειας ήταν μάλλον σύντομος και, όσες προσπάθειες φτιασιδώματος κι αν κάνει κανείς, δεν μπορεί να αναπληρώσει μέσα σε ένα βραχύ διάστημα τα κενά παιδείας και κοινωνικής συνείδησης.

Είμαι πεπεισμένος ότι ο τζαμπατζής, που εσχάτως ευδοκιμεί, δεν είναι ο εξαθλιωμένος, το "φτωχαδάκι" που λέγαμε παλιά. Είναι ο τύπος που πέρναγε (και ξανάρχισε να περνά) με κόκκινο, που πετά σκουπιδάκια αλλά και μπάζα εκεί που τον βολεύει, που θέλει να έχει γυαλισμένο και αγρατζούνιστο αυτοκίνητο αλλά ανέχεται την ασχήμια στη γειτονιά του αν δεν συμβάλλει κιόλας σ' αυτήν... Και τόσα άλλα. Και βέβαια, αντίθετα με τα όσα θα ισχυριστεί μπροστά σε μια κάμερα, έχει ακόμη αρκετά λεφτά στο σεντούκι, με τα οποία θα τη βγάλει σχεδόν καθαρή το 2011 - και μετά, με την ανάκαμψη, ποιος μας πιάνει.

Ίσως αυτή να είναι η μεγαλύτερη δυσκολία, και πιθανή αποτυχία, της τωρινής κυβέρνησης. Με ελεγκτικούς μηχανισμούς που ακόμη δείχνουν αβέβαιοι - μια και οι δημόσιοι υπάλληλοι με τις ψαλιδισμένες αποδοχές τους έχουν μειωμένη την (ήδη χαμηλή, κατά γενική ομολογία) προδιάθεση για δουλειά - θα της είναι αδύνατο να συγκρατήσει σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο την κοινωνική ζωή (η οποία, ας μην το ξεχνάμε, έχει πολύ περισσότερες διαστάσεις από την πληρωμή φόρων και εισφορών, που μονοπωλεί το ενδιαφέρον). Και η νεοελληνική καφρίλα, που θα έπρεπε να αποτελέσει σύντομα παρελθόν, θα αυξάνεται γεωμετρικά...

Υπάρχει, πάντως, ελπίδα...