Στο Γυαλί Καφενέ

Στο Γυαλί Καφενέ, ο συνομιλητής μου δεν με άφηνε να σταυρώσω κουβέντα.

"Με αυτή την επιδρομή της εφορίας, ποιες λύσεις έχει ο έλληνας;" ρώτησε.

Άργησα να καταλάβω ότι το ερώτημα ήταν ρητορικό. Μόλις άνοιξα το στόμα μου, συνέχισε πριν καν αρθρώσω την πρώτη μου λέξη.

"Μπορεί να δοκιμάσει την τύχη του σαν μετανάστης. Αν τον δέχονται βέβαια κάπου. Τα ακούω αυτά που λένε, για την Αυστραλία που αναπτύσσεται ή για τη Γερμανία που της λείπει ειδικευμένο δυναμικό. Μιλάμε για δυο χώρες όπου υπάρχουν δικοί μας. Έστω κι έτσι, όμως, τον έλληνα θα διαλέξουν; Που τον θεωρούν εκ προοιμίου απαιτητικό και καλοπερασάκια; Κι ένα δίκιο, το έχουν."

Ήταν ανώφελο να διακόψω. Ήταν έτοιμος για το παρακάτω. Ρούφηξα μια ακόμη γουλιά από το φραπέ μου.  

"Να δουλέψει απ' έξω ή να δηλωθεί εκεί. Να μεταφέρει δηλαδή την έδρα του σε άλλη χώρα. Αυτό το κάνει η ναυτιλία εξ ορισμού. Το κάνουν οι υφαντουργίες και οι άλλες επιχειρήσεις που φεύγουν στα Βαλκάνια. Σιγά σιγά θα το κάνουν και τα άτομα. Γι' αυτούς όμως, φοβάμαι ότι είναι αδιέξοδο. Αργά ή γρήγορα, οι φαινομενικές ευκαιρίες εκλείπουν. Κάτι η ευρωπαϊκή ενοποίηση, κάτι οι διακρατικές συμφωνίες, κάποια στιγμή δε σε συμφέρει πια, κι άντε πάλι απ' την αρχή να ψάχνεσαι."

Άναψε τσιγάρο. Επιτέλους, ευκαιρία, κάτι να πω. "Σωστό, κι αν σκεφτείς επιπλέον ότι δεν είναι όλοι κινητικοί. Και στο κάτω κάτω, δεν μπορεί να αδειάσει η χώρα. Οι πολλοί θα μείνουν εδώ. Το θέμα είναι, αυτοί τι θα κάνουν."

Σιωπή για είκοσι δευτερόλεπτα. Στο τέλος μίλησε: "Ανυπακοή!"

"Δε σε είχα για Κουκουέ!" του αστειεύτηκα.

"Υπάρχουν δύο είδη", μου εξήγησε με σοβαρό ύφος. "Υπάρχει η, ας την πούμε, αστική ανυπακοή. Αυτή που θέλουν οι αριστεροί. Δεν πληρώνω, δε δουλεύω, δεν κάνω, δε ράνω, τα σπάω, τα σφάζω, τα μαχαιρώνω. Πόσοι όμως θα την ακολουθήσουν αυτή; Κάμποσοι. Το έδειξαν πρόσφατα και οι διαδηλώσεις με τους αγανακτισμένους και τα παρελκόμενά τους, στο Σύνταγμα ας πούμε. Πού ήταν κρυμμένοι τόσοι επαναστάτες, αυτό έλεγες. Όπως και με το Πολυτεχνείο, σε μια χώρα που γέμιζε τις πλατείες με τον Παττακό, ξαφνικά βγήκαν όλοι και φωνάζανε Κάτω Η Χούντα. Πού βρεθήκανε, ρώταγες. Έτσι και τώρα. Το πρόβλημα είναι στο μετά. Η άρνηση είναι εύκολη, τα χαλάς όλα, μετά τι κάνεις; Κι αυτό επίσης φάνηκε με τους αγανακτισμένους. Πήγαν να βγάλουν ανακοινώσεις, ούτε μωρά παιδιά τέτοια ανωριμότητα. Ένα κι ένα κάνουν τρία. Κικιρίκου."

Με κούρασαν όλα αυτά που έλεγε για κάτι τόσο πρόσφατο, που ακόμη δεν το έχω χωνέψει και αναλύσει. Ήθελα να περάσουμε στο άλλο, και ήλπιζα τελευταίο, σκέλος. "Και ποια είναι η άλλη ανυπακοή;"

Δεν δίστασε. "Η εδαφική!"

"Τι εννοείς;" τον ρώτησα με γνήσια απορία.

"Έχουμε νησιά, έχουμε χωριά, έχουμε βουνά. Είμαστε από επαρχία οι περισσότεροι, αν όχι οι ίδιοι τότε οι γονείς μας. Μας λένε να γυρίσουμε στη γη, διάφοροι που θεωρούν ότι η γεωργία μας έχει ανεκμετάλλευτες δυνατότητες ή που πονηρά κρύβουν αυτό που πραγματικά πιστεύουν, ότι παραμαζευτήκαμε πολλοί στην πόλη. Ναι, δε λέω, μπορούν κάποιοι από μας να ξαναγίνουν αγρότες. Αλλά όχι μόνο. 

Πάρε τα νησιά μας. Πολλοί τουρίστες πάνε κατευθείαν εκεί. Δεν τους νοιάζει να πάνε στην Αθήνα, στην Ελλάδα, πάνε κατευθείαν στο νησί που θέλουν. Πολλά νησιά μπορούν έτσι να ζήσουν από μόνα τους. Και με γεωργία βέβαια, και αλιεία και ό,τι άλλο παράγουν. Θέλει δουλειά το πράγμα. Αλλά η δυνατότητα υπάρχει. Και όχι μόνο στα νησιά. Δε θα σου πω για πετρέλαια και μεταλλεία, που κι αυτά υπήρχαν, κυρίως τα δεύτερα, και σιγά σιγά σβήσανε. Μπορείς όμως να οργανωθείς τοπικά και περιφερειακά. Να εκμεταλλευτείς υποδομές που ούτως ή άλλως τις έχεις πληρώσει, σε μεγάλο βαθμό. Να βγάλει από μέσα του την ενέργεια και τις δυνάμεις του ο κόσμος και να μην περιμένει να ταΐζεται από το κέντρο ως υπάλληλος."

Με άφησε άναυδο. Προσπάθησα, όσο έλειπε για να αγοράσει καινούργιο πακέτο, να σκεφτώ τα αντεπιχειρήματα. Τα πολιτικά εμπόδια απέναντι σε μια τέτοια επιχείρηση αυτονόμησης. Το πόσο ευάλωτες θα γίνονταν κάποιες περιοχές απέναντι σε εχθρική εισβολή, όσο κι αν στα αρματωμένα μέρη τυχόν επαναστάτες θα φρόντιζαν στα σίγουρα να οικειοποιηθούν τις αμυντικές εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό. Τη σύγκρουση ανάμεσα στο εθνικό κράτος, με το οποίο μάθαμε να ζούμε, και τη νεκρανάσταση των πόλεων-κρατών. Τα πρόβατα που φεύγουν απ' το μαντρί και τα τρώει ο λύκος...

Κι όμως, κι όμως... Η συζήτηση θα μπορούσε να συνεχιστεί αιώνια. Παρ' όλα αυτά, ξύπνησα. Στο κομοδίνο μου, φαρδύ-πλατύ, το ειδοποιητήριο της εφορίας για την έκτακτη εισφορά...