Τον Γιάννη Καλπούζο δεν τον γνωρίζω προσωπικά, άκουσα γι' αυτόν από μία συνάδελφο και πριν λίγο καιρό διάβασα το τεράστιο, επικό βιβλίο του, Ιμαρέτ.
Τη λέξη ιμαρέτ την πρωτόμαθα πριν από 12 ή 13 χρόνια, τον καιρό που τριγύριζα, επαγγελματικά, στη βόρεια Ελλάδα. Σημαίνει πτωχοκομείο, αν και αυτή η μετάφραση θα ήταν μάλλον πτωχή για το πραγματικό φάσμα κοινωνικής προσφοράς αυτού του, ας πούμε, πολυχώρου. Ιμαρέτ (μελωδική, αραβογενής κατά τα φαινόμενα λέξη, όπως και οι περισσότερες τούρκικες που τελειώνουν σε -ετ και -ατ) είχε η Καβάλα, στην αρχή (βορειοδυτικό μέρος) της παλιάς της πόλης. Νομίζω ότι μπορούσες να πιεις καφέ εκεί, τώρα απ' ό,τι βλέπω έχει αναβαθμιστεί.
Το βιβλίο δεν μιλά τόσο για το ομώνυμο ίδρυμα της Άρτας, αλλά κυρίως για την ίδια την πόλη και τη ζωή της, στα τελευταία 30 περίπου χρόνια της πολυεθνοτικής της ύπαρξης (με μουσουλμάνους, ελληνορθόδοξους και εβραίους), που τελείωσαν με την ένταξή της στην Ελλάδα το 1881. Είναι ένα βιβλίο ήδη πολύ πετυχημένο και τα καλά μου λόγια ας μην εκληφθούν ως διαφήμιση (δεν την έχει ανάγκη ο συγγραφέας) αλλά ως έκφραση θαυμασμού. Με εντυπωσίασαν πολλά, μεταξύ άλλων η επιλογή ονομάτων (ο ένας βασικός ήρωας έχει το επώνυμο Θερσίτης, και ένας από τους κακούς λέγεται Φάσγανος - από τη μυκηναϊκή λέξη που σημαίνει ξίφος), η γλαφυρή αφήγηση (χωρίς καμία κοιλιά, σε αυτό νομίζω υπερτερεί από την εξίσου "τεράστια, επική" Σκιά της Πεταλούδας του Ζουργού που είχα διαβάσει πρόπερσι), το πλουσιότατο λεξιλόγιο, η ισορροπημένη ματιά στα ιστορικά γεγονότα μέσα από το βλέμμα του ελληνοτουρκικού διδύμου φίλων (του Λιόντου και του Νετζίπ).
Πιο πολύ απ' όλα, με εξέπληξε ευχάριστα το ότι χάρη σε αυτό το βιβλίο μου φάνηκε ενδιαφέρουσα η Άρτα, μια πόλη που μου ήταν μάλλον άγνωστη μέχρι τώρα. Το μόνο σημείο της που έχω πατήσει είναι το θρυλικό γεφύρι στον Άραχθο (και το πανέμορφο της Πλάκας κάποια χιλιόμετρα παραπάνω), στο παλιό (1881-1913) ελληνοτουρκικό σύνορο. Κατά τα άλλα ήξερα αυτά που ξέρουν οι περισσότεροι: τον Τσοβόλα, τα πορτοκάλια του Ζαγοραίου, και το (κοροϊδευτικό για την τοπική προφορά) Άρτα λιέω. Άντε και τις ελιές Μεγάρχης, χάρη στον φίλο των γονιών μου τον Λάμπρο που καταγόταν από εκείνο το κοντινό χωριό. Και τέλος, μια ομώνυμη πόλη στο Τζιμπουτί (όχι ΤζιμπουΝΤί!), όπου είχαν ζήσει κάποιοι φίλοι μου μικροί.
Ίσως χάρη σε ένα Ιμαρέτ (όχι απαραίτητα με τη μορφή του μυθιστορήματος, ούτε μόνο με ιστορικές αναφορές, αλλά με κάποια άλλη αξιόλογη αφορμή) θα μπορέσουν κι άλλες πόλεις μας να προβάλουν άγνωστες, μέχρι και όμορφες πτυχές τους και να μη χαρακτηρίζονται μόνο από την αδιάφορη σύγχρονη αρχιτεκτονική τους.
Τη λέξη ιμαρέτ την πρωτόμαθα πριν από 12 ή 13 χρόνια, τον καιρό που τριγύριζα, επαγγελματικά, στη βόρεια Ελλάδα. Σημαίνει πτωχοκομείο, αν και αυτή η μετάφραση θα ήταν μάλλον πτωχή για το πραγματικό φάσμα κοινωνικής προσφοράς αυτού του, ας πούμε, πολυχώρου. Ιμαρέτ (μελωδική, αραβογενής κατά τα φαινόμενα λέξη, όπως και οι περισσότερες τούρκικες που τελειώνουν σε -ετ και -ατ) είχε η Καβάλα, στην αρχή (βορειοδυτικό μέρος) της παλιάς της πόλης. Νομίζω ότι μπορούσες να πιεις καφέ εκεί, τώρα απ' ό,τι βλέπω έχει αναβαθμιστεί.
Το βιβλίο δεν μιλά τόσο για το ομώνυμο ίδρυμα της Άρτας, αλλά κυρίως για την ίδια την πόλη και τη ζωή της, στα τελευταία 30 περίπου χρόνια της πολυεθνοτικής της ύπαρξης (με μουσουλμάνους, ελληνορθόδοξους και εβραίους), που τελείωσαν με την ένταξή της στην Ελλάδα το 1881. Είναι ένα βιβλίο ήδη πολύ πετυχημένο και τα καλά μου λόγια ας μην εκληφθούν ως διαφήμιση (δεν την έχει ανάγκη ο συγγραφέας) αλλά ως έκφραση θαυμασμού. Με εντυπωσίασαν πολλά, μεταξύ άλλων η επιλογή ονομάτων (ο ένας βασικός ήρωας έχει το επώνυμο Θερσίτης, και ένας από τους κακούς λέγεται Φάσγανος - από τη μυκηναϊκή λέξη που σημαίνει ξίφος), η γλαφυρή αφήγηση (χωρίς καμία κοιλιά, σε αυτό νομίζω υπερτερεί από την εξίσου "τεράστια, επική" Σκιά της Πεταλούδας του Ζουργού που είχα διαβάσει πρόπερσι), το πλουσιότατο λεξιλόγιο, η ισορροπημένη ματιά στα ιστορικά γεγονότα μέσα από το βλέμμα του ελληνοτουρκικού διδύμου φίλων (του Λιόντου και του Νετζίπ).
Πιο πολύ απ' όλα, με εξέπληξε ευχάριστα το ότι χάρη σε αυτό το βιβλίο μου φάνηκε ενδιαφέρουσα η Άρτα, μια πόλη που μου ήταν μάλλον άγνωστη μέχρι τώρα. Το μόνο σημείο της που έχω πατήσει είναι το θρυλικό γεφύρι στον Άραχθο (και το πανέμορφο της Πλάκας κάποια χιλιόμετρα παραπάνω), στο παλιό (1881-1913) ελληνοτουρκικό σύνορο. Κατά τα άλλα ήξερα αυτά που ξέρουν οι περισσότεροι: τον Τσοβόλα, τα πορτοκάλια του Ζαγοραίου, και το (κοροϊδευτικό για την τοπική προφορά) Άρτα λιέω. Άντε και τις ελιές Μεγάρχης, χάρη στον φίλο των γονιών μου τον Λάμπρο που καταγόταν από εκείνο το κοντινό χωριό. Και τέλος, μια ομώνυμη πόλη στο Τζιμπουτί (όχι ΤζιμπουΝΤί!), όπου είχαν ζήσει κάποιοι φίλοι μου μικροί.
Ίσως χάρη σε ένα Ιμαρέτ (όχι απαραίτητα με τη μορφή του μυθιστορήματος, ούτε μόνο με ιστορικές αναφορές, αλλά με κάποια άλλη αξιόλογη αφορμή) θα μπορέσουν κι άλλες πόλεις μας να προβάλουν άγνωστες, μέχρι και όμορφες πτυχές τους και να μη χαρακτηρίζονται μόνο από την αδιάφορη σύγχρονη αρχιτεκτονική τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου