24 Σεπ 2011

North by Northwest

Τώρα που, είτε εντός είτε εκτός ευρωζώνης, οι περισσότεροι ευρωπαίοι βιώνουμε λιτότητα, περικοπές, περιορισμούς σε αυτό που αποκαλείται κράτος πρόνοιας, δυστυχώς (για μένα) δεν θα κινηθούμε προς την κατεύθυνση της ουσιαστικής ενοποίησης, αλλά προς την αντίθετη: θα τείνουμε να κλειστούμε όλο και περισσότερο στα εθνικά μας καβούκια. Αυτό το βλέπει κανείς να εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Τα αυστριακά ΜακΝτόναλντς χρησιμοποιούν εγχώριο βοδινό, και αισθάνονται την ανάγκη να το διαφημίσουν. Η σοβαρή Frankfurter Allgemeine φιλοξενεί βλοσυρά άρθρα που αποπνέουν απομονωτισμό. Οι ελβετοί, παρότι κράμα τριών εθνοτήτων και κάποτε ανοιχτοί, τώρα εκφράζονται όλο και περισσότερο ξενοφοβικά, και όχι μόνο έναντι των μουσουλμάνων. Ακόμη πιο έντονο είναι, φυσικά, αυτό το κλίμα στην ιστορικά ανασφαλή Πολωνία και στην ανάδελφη Ουγγαρία.

Δεν θα έπρεπε να εκπλησσόμαστε. Από τη μιά, σωστά επισημαίνονται κάποιες αναλογίες με την δεκαετία του 1930 - η οικονομική κρίση οδηγεί σε ενίσχυση του εθνικισμού. Από την άλλη, δεν υπάρχει ένα σοβαρό πολιτικό αντίβαρο. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί δεν έχουν ακόμη (για πόσο;) επαρκή νομιμοποίηση. Η Κομισιόν και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι δευτερογενείς εξουσίες, ορίζονται δηλαδή έμμεσα μέσω κυβερνήσεων που εκλέγονται σε εθνικό επίπεδο. Το Γιούρο-γκρουπ ομοίως, και από τη φύση του είναι ακόμη πιο απόμακρο. Μόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι άμεσα εκλεγμένο, αλλά και αυτό χωριστά σε κάθε χώρα, μέσα από τα κόμματα που "όλοι αγαπήσαμε", κι όχι με ενιαίες ευρωπαϊκές λίστες, από τις οποίες θα μπορούσε να προκύψει ένας Ευρωπαίος Ηγέτης (όχι μούχλες τύπου van Rompuy).

Αν σκεφτούμε το πόσα πολλά καθορίζονται πλέον σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι απαράδεκτο να μην απαιτούμε περισσότερη δημοκρατία στις "Βρυξέλλες", περισσότερη κοινότητα - πέρα από τις χρηματοδοτήσεις. Όσοι λένε ότι με το ευρώ, στο οποίο πολλοί πάλεψαν για να μπουν, μπήκε "το κάρο μπροστά από το άλογο", έχουν ένα δίκιο. Κάποιοι ηγέτες μας είχαν μιλήσει για πραγματική σύγκλιση, αμφιβάλλω βέβαια αν καταλάβαιναν τι ακριβώς σημαίνει, αλλά αυτό ακριβώς χρειαζόταν - και δεν το είδαμε να συμβαίνει αρκετά. Στα δύσκολα, αρκετοί ήταν έτοιμοι να δείξουν με το δάχτυλο τον (αποδεδειγμένα) κακό μαθητή. Διότι, παρά το κοινό νόμισμα, οι προϋπολογισμοί και οι πολιτικές δεν ενοποιήθηκαν. Οι πολιτικοί οχυρώθηκαν πίσω από την επικουρικότητα (subsidiarity, δηλ. ο καθένας να καβαλά το δικό του άτι) και η ενοποίηση κόλλησε στην άμμο του ευρωσυντάγματος, των εθνικών δημοψηφισμάτων και της Ευρώπης των Λαών των Εθνών).

Και τι θα έπρεπε, δηλαδή, να έχει γίνει; Να θρέφονται, στο πλαίσιο μιας ενωμένης Ευρώπης οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας από τα μυρμήγκια του βορρά; Να διαιωνίζονται αναποτελεσματικές δομές με χρηματοδότηση από το ΦΠΑ της Γερμανίας του Hartz και των dumped μισθών; Να μας επιδοτούν για να είμαστε το ηλιόλουστο καταφύγιο των συνταξιούχων; Είναι αυτονόητο ότι οι γενικεύσεις και οι προσβολές πρέπει να αποκρούονται. Η ουσία όμως δεν μπορεί να μένει αναπάντητη. Όπως οι ΗΠΑ δεν διανοούνται να διώξουν μια π.χ. Αλαμπάμα επειδή ίσως παράγει λιγότερα κατά κεφαλήν, έτσι και στην Ευρώπη, με υπερεθνικές δομές που πρώτα και καλύτερα εμείς (οι κακοί μαθητές) θα έπρεπε να τις θελήσουμε, νομίζω ότι υπήρχε (και ίσως, για να δείξουμε και λίγη αισιοδοξία, ακόμη να υπάρχει) δρόμος για να αποφύγουμε το σημερινό άσχημο παιχνίδι.

Είμαστε σε υπόγειο σταυροδρόμι. Θα συμφωνήσω με όσους επισημαίνουν ότι το μέγεθός μας παραείναι μικρό σε σχέση με το θόρυβο που γίνεται. Ακόμη κι αν στρέψουμε τους φακούς μας προς το τούνελ (διότι τούνελ θα είναι κι αυτό) που οδηγεί σε μεγαλύτερη ενοποίηση, για να μπορέσουμε να σουρντίσουμε* θα πρέπει άλλοι να ανάψουν τους προβολείς (αν το θέλουν). Και μακάρι να το κάνουν, διότι εγχωρίως δεν έχω καμία εμπιστοσύνη και καμία ελπίδα. Στην Ελλάδα προβλέπω να αναλωθούμε σε διάφορα αγαπημένα μας σπορ:
- Θεωρίες συνωμοσίας, και συγκεκριμένα: ποιο το σατανικό σχέδιο που έφερε στην εξουσία τον Τζέφρυ με στόχο, μαζί με το σοσιαλιστή φίλο του τον Ντομινίκ, να μας οδηγήσουν σε μερικό εξισλαμισμό, ολικό αφελληνισμό και στυγνή αμερικανογερμανοτουρκική κατοχή.
- Blamestorming, δηλαδή την κολοκυθιά: ποιος μεγάλωσε περισσότερο το χρέος, το Πασόκ του Γιωργάκη, η ΝουΔού του Κωστάκη, το Πασόκ του Σημίτη, το Πασόκ της Μιμής, η ΝουΔού του (φτου κακά) Μητσοτάκη, το Πασόκ του Αντρέα, η ΝουΔού του Φρυδά και του Παπαληγούρα, ή μήπως η διαγραφή αγροτικών χρεών του Παπαδόπουλου;
- Τον θρίαμβο της κοντής μνήμης και του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος: Όπως "ο λαός" ξέχασε το φθαρμένο Πασόκ του 2004, έτσι θα ξεχάσει και τη ΝΔ της απραξίας του (κυρίως) 2007-'09. Ο Σαμαράς θα χαϊδέψει αυτιά και θα βγει με τα τσαρούχια (ή έστω με δανεικά λαϊκο-δεξιά τσαρούχια της πολυκατοικίας). Οι διάφορες φατρίες του Πασόκ προσπαθούν να μας πείσουν ποια είναι καλύτερη από τις άλλες. Ο δικομματισμός, βοηθούμενος από τον εκλογικό νόμο (με 50 έδρες μπόνους πια, αντί για 40), θα νικήσει έστω και τραυματισμένος, όσο οι ψηφοφόροι δεν τολμούν (και, λυπάμαι που το λέω, αλλά δεν βλέπω να τολμούν).
- Την παράλυση του δημοσίου, που καλείται (μετά από δεκαετίες αναγωγής του σε κόσμο αγγέλων, χωρίς μεγάλη επαφή με τις πραγματικές διακυμάνσεις της οικονομίας και της ζωής - κάτι που αναλογικά εμφανίστηκε βέβαια και στο σύνολο της κοινωνίας), να συμπράξει στον ίδιο του τον ακρωτηριασμό και τη ριζική του αναθεώρηση. Εμ γίνονται αυτά; Σίγουρα όχι με κηρύγματα ηθικολογίας, ιδίως αν αυτά προέρχονται από ανθρώπους και φορείς ενταγμένους, εμποτισμένους σε αυτό που τώρα κατακρίνουν.

Και πόσα ακόμη... Γι' αυτό κοιτάζω βόρεια-βορειοδυτικά, που έλεγαν ο Εγχέσπαλος και ο Χίτσκοκ, μήπως και μας έρθει κάτι από εκεί (πέρα από δανεικά).



















*δούμε (εις την σαμιακήν)

3 σχόλια:

panosvar είπε...

Λαμβάνοντας αφορμή τα Σαμιώτικα που ανέφερες ένα μικρό μάθημα τουρκικής σχετικά με ένα «πολυτάλαντο» ρήμα, το sürmek.
Το sürmek λοιπόν είναι ένα ρήμα με πάρα πολλές έννοιες και πολλά παράγωγα. Θα προσπαθήσω εδώ να προσεγγίσω κατά κάποιο τρόπο και την έννοια που του έδωσαν οι Σαμιώτες, γιατί είναι πράγματι μια αρκετά δημιουργική παραλλαγή έννοιας.
Sürmek: οδηγώ κάποιο όχημα, από αυτοκίνητο μέχρι τρένο (sürücü: οδηγός)
Sürmek: συνεχίζω κάτι, διαρκώ (sürüm: έκδοση π.χ. ενός βιβλίου, η συνέχεια του)
Sürmek: εκδιώκω, εξορίζω (sürgün: εξορία)
Sürmek: στρώνω (σε μια επιφάνεια με σκοπό να τη προστατέψω – βάφω).
Εδώ λοιπόν, με το τελευταίο, ξεκινάει και η ετυμολογική έρευνα της λέξης. Τι σχέση έχει το στρώνω – βάφω με το βλέπω των Σαμιωτών;
Παράγωγο ουσιαστικό του ρήματος είναι και το sürme, το βάψιμο δηλαδή που κάνουν οι γυναίκες (αλλά και οι άντρες) στα βλέφαρα των ματιών τους. Το sürme είναι πολύ διαδεδομένο ειδικά στους Άραβες επειδή προτείνεται και στο Κοράνι. Είναι επίσης γνωστό ότι ο Προφήτης Μωάμεθ κάθε βράδυ έβαφε τα μάτια του με sürme από πέτρα ismid, μια μαύρη πέτρα από το Εσφαχάν του Ιράν. Πιστεύεται επίσης ότι βοηθά στην όραση, διώκοντας μικροασθένειες που εμφανίζονται στα μάτια.
Λοιπόν, σύμφωνα με τη Σαμιώτικη εκδοχή, εκτιμώ ότι σουρντίζω σημαίνει βοηθώ τα μάτια μου να βλέπουν καλύτερα και κατ’ επέκταση βλέπω.
Ωστόσο στην Πολίτικη εκδοχή, σουρντίζω σημαίνει συνεχίζω κάτι άσκοπα. Για παράδειγμα, μπορείς να πεις «μη σουρντίζεις αυτή τη συζήτηση γιατί δεν βγάζουμε άκρη». Λοιπόν δεν θα το σουρντίσω παραπάνω και θα σταματήσω κάπου εδώ ….

Yank_o είπε...

Εκπληκτικό.

Με ένα γρήγορο ψάξιμο βρήκα επίσης τα εξής:

(1) Σώκια (Söke) Μ. Ασίας, απέναντι από τη Σάμο: σουρντίζω = βλέπω
http://www.pardalilexi.gr/words.php?id=3840

(2) Λήμνος (συγγενές με το σαμιώτικο ιδίωμα): σουρντίζω = αντιλαμβάνομαι
http://belitsos.blogspot.com/2010/03/blog-post_1895.html

Αυτό που με μπερδεύει λιγάκι είναι ότι σε άλλες διαλέκτους "σούρντιση" είναι η ευκοιλιότητα. Άραγε με τη δεύτερη έννοια περί διάρκειας έχει να κάνει;

panosvar είπε...

Έτσι όπως το λες, περί διαρκειας το βλέπω.
Να και ένα πολιτικό σχόλιο: Όσο θα σουρντίζει η κρίση τόσο θα σουρντίζουν και τα μέτρα. Σημείωση: Μη ξεχνάς ότι το σουρντίζει έχει την έννοια του άσκοπου.