Προσπαθώντας να σταθούμε μακριά από τις κραυγές και τις στρεβλώσεις - πράγμα όχι εύκολο - ας δούμε τι συμβαίνει με την τιμή των διοδίων.
Το κοινό μοτίβο είναι ότι εφαρμόζεται σχεδόν παντού η τιμή των 0,04€ ανά χιλιόμετρο για τα ΙΧ, σε τιμές 2003 προ ΦΠΑ. Αυτό το 2003 δεν είναι τυχαίο. Είναι η χρονιά που το Δημόσιο ξεκίνησε τους διαγωνισμούς, που κατέληξαν στις 5 συμβάσεις παραχώρησης. Εκείνη τη χρονιά ορίστηκε, και συμφωνήθηκε από τους διαγωνιζόμενους, ότι οι 5 εταιρείες διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων θα κατασκεύαζαν - και θα λειτουργούσαν για 30 χρόνια - συνδυασμούς απο υπάρχοντα (προς βελτίωση) και νέα τμήματα εθνικών οδών. Το αντίτιμο, με εξαίρεση αρχικές μεταβατικές περιόδους, θα ήταν εν τέλει ίσο με αυτό το "0,04" (πληθωρισμένο συν ΦΠΑ). Και, μια και οι διαγωνισμοί προέκριναν το λεγόμενο ανοικτό σύστημα, ορίζοντας ζώνες γύρω από κάθε κεντρικό σταθμό διοδίων, προδιέγραψαν την κατάσταση που σήμερα, για μια ακόμη φορά, "ενοχλεί" και "εκπλήσσει". Δηλαδή, το να περνάς από ένα σταθμό διοδίων κάθε 30-50 χλμ., πληρώνοντας μία ζώνη κάθε φορά, αντί για μία στάση στην αρχή και μία στο τέλος της διαδρομής σου, όπου θα πλήρωνες εφάπαξ το ποσό (κλειστό σύστημα).
Αυτά όλα λοιπόν ορίστηκαν το 2003 και "κλείδωσαν" γύρω στο 2007 με την πανηγυρική ψήφιση των "δρόμων ανάπτυξης" στη Βουλή. Να θυμίσω ότι μιλάμε για μια εποχή που ήταν αυτονόητοι οι "αυτοκινητόδρομοι παντού", ανεξαρτήτως του αν δικαιολογούνταν κυκλοφοριακά. Το cost-consciousness ήταν για άλλους, λιγότερο ραγδαία αναπτυσσόμενους. Το θυμάστε, έτσι; Στην ίδια χώρα ζούσαμε.
Το σήμερα "προφανές" λάθος δεν διορθωνόταν χωρίς κόστος. Κι αυτό γιατί οι γιγαντιαίες επενδύσεις βασίζονται σε (εξ ορισμού "κακούς", δηλ. ιδιοτελείς) επιχειρηματικούς ομίλους και σε (ακόμη "χειρότερους") δανειστές - χώρια οι δημοσιονομικοί και κοινοτικοί περιορισμοί. Η ακύρωση των διαγωνισμών και προκήρυξη νέων αφενός δεν γίνεται ανέξοδα, αφετέρου πάει πολύ πίσω το χρόνο ολοκλήρωσης των υποδομών. Θεωρητικά θα ήταν μια λύση. Δεν επελέγη. Καλώς; Κακώς; Θα δείξει - και γι' αυτό όπως και για το πού κατέληξαν οι διαπραγματεύσεις, όσες βέβαια κατέληξαν (δεν έχουν ολοκληρωθεί όλες).
Το Δεκέμβριο 2013, πάντως, στη Βουλή πήγαν - και υπερψηφίστηκαν - συμβάσεις αναλλοίωτες (πλην κάποιων μεταβατικών διατάξεων) ως προς το τέλος διοδίων. Αυτό μένει στο "0,04". Εδώ και δύο μήνες ψηφίστηκε και αποτελεί νόμο. Οι δήθεν αυθόρμητες "αντιδράσεις κατοίκων" και τοπικών αρχόντων στο άκουσμα της εφαρμογής των προβλεπόμενων τιμών, λίγους μήνες πριν τις δημοτικές εκλογές, μπορούν να κριθούν από τον καθένα. Ανάλογα κρίνονται και οι βερμπαλισμοί, τα μισόλογα των περισσότερων διατελεσάντων υπουργών. Λεπτομέρεια: οι παρόντες υπερψηφίσαντες ήταν 148, άρα κάποιοι από τους διαφωνούντες είχαν άλλα, σημαντικότερα πράγματα να κάνουν από το να καταψηφίσουν παριστάμενοι.
Το κοινό μοτίβο είναι ότι εφαρμόζεται σχεδόν παντού η τιμή των 0,04€ ανά χιλιόμετρο για τα ΙΧ, σε τιμές 2003 προ ΦΠΑ. Αυτό το 2003 δεν είναι τυχαίο. Είναι η χρονιά που το Δημόσιο ξεκίνησε τους διαγωνισμούς, που κατέληξαν στις 5 συμβάσεις παραχώρησης. Εκείνη τη χρονιά ορίστηκε, και συμφωνήθηκε από τους διαγωνιζόμενους, ότι οι 5 εταιρείες διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων θα κατασκεύαζαν - και θα λειτουργούσαν για 30 χρόνια - συνδυασμούς απο υπάρχοντα (προς βελτίωση) και νέα τμήματα εθνικών οδών. Το αντίτιμο, με εξαίρεση αρχικές μεταβατικές περιόδους, θα ήταν εν τέλει ίσο με αυτό το "0,04" (πληθωρισμένο συν ΦΠΑ). Και, μια και οι διαγωνισμοί προέκριναν το λεγόμενο ανοικτό σύστημα, ορίζοντας ζώνες γύρω από κάθε κεντρικό σταθμό διοδίων, προδιέγραψαν την κατάσταση που σήμερα, για μια ακόμη φορά, "ενοχλεί" και "εκπλήσσει". Δηλαδή, το να περνάς από ένα σταθμό διοδίων κάθε 30-50 χλμ., πληρώνοντας μία ζώνη κάθε φορά, αντί για μία στάση στην αρχή και μία στο τέλος της διαδρομής σου, όπου θα πλήρωνες εφάπαξ το ποσό (κλειστό σύστημα).
Αυτά όλα λοιπόν ορίστηκαν το 2003 και "κλείδωσαν" γύρω στο 2007 με την πανηγυρική ψήφιση των "δρόμων ανάπτυξης" στη Βουλή. Να θυμίσω ότι μιλάμε για μια εποχή που ήταν αυτονόητοι οι "αυτοκινητόδρομοι παντού", ανεξαρτήτως του αν δικαιολογούνταν κυκλοφοριακά. Το cost-consciousness ήταν για άλλους, λιγότερο ραγδαία αναπτυσσόμενους. Το θυμάστε, έτσι; Στην ίδια χώρα ζούσαμε.
Το σήμερα "προφανές" λάθος δεν διορθωνόταν χωρίς κόστος. Κι αυτό γιατί οι γιγαντιαίες επενδύσεις βασίζονται σε (εξ ορισμού "κακούς", δηλ. ιδιοτελείς) επιχειρηματικούς ομίλους και σε (ακόμη "χειρότερους") δανειστές - χώρια οι δημοσιονομικοί και κοινοτικοί περιορισμοί. Η ακύρωση των διαγωνισμών και προκήρυξη νέων αφενός δεν γίνεται ανέξοδα, αφετέρου πάει πολύ πίσω το χρόνο ολοκλήρωσης των υποδομών. Θεωρητικά θα ήταν μια λύση. Δεν επελέγη. Καλώς; Κακώς; Θα δείξει - και γι' αυτό όπως και για το πού κατέληξαν οι διαπραγματεύσεις, όσες βέβαια κατέληξαν (δεν έχουν ολοκληρωθεί όλες).
Το Δεκέμβριο 2013, πάντως, στη Βουλή πήγαν - και υπερψηφίστηκαν - συμβάσεις αναλλοίωτες (πλην κάποιων μεταβατικών διατάξεων) ως προς το τέλος διοδίων. Αυτό μένει στο "0,04". Εδώ και δύο μήνες ψηφίστηκε και αποτελεί νόμο. Οι δήθεν αυθόρμητες "αντιδράσεις κατοίκων" και τοπικών αρχόντων στο άκουσμα της εφαρμογής των προβλεπόμενων τιμών, λίγους μήνες πριν τις δημοτικές εκλογές, μπορούν να κριθούν από τον καθένα. Ανάλογα κρίνονται και οι βερμπαλισμοί, τα μισόλογα των περισσότερων διατελεσάντων υπουργών. Λεπτομέρεια: οι παρόντες υπερψηφίσαντες ήταν 148, άρα κάποιοι από τους διαφωνούντες είχαν άλλα, σημαντικότερα πράγματα να κάνουν από το να καταψηφίσουν παριστάμενοι.
2 σχόλια:
Οι λεονταρισμοί σίγουρα βοηθούν τις ψήφους. Αλλά νομίζω πως σε ένα βαθμό δείχνουν και κάτι άλλο - την κακή ποιότητα του δημόσιου διαλόγου.
Ειλικρινά πιστεύω πως οι περισσότεροι από αυτούς που διαμαρτύρονται, το 2003 δεν είχαν ιδέα για τους όρους των συμβάσεων. Αν η μισή ντροπή είναι δική τους, η άλλη μισή ανήκει σε ένα σύστημα που τη μόνη συναίνεση που ζητάει από τους πολίτες είναι μια ψήφος κάθε 4 χρόνια.
Πάντως, έστω ξώφαλτσα, το κόστος των διοδίων έχει ένα θετικό αποτέλεσμα. Πριμοδοτεί τη χρήση των ΜΜΜ και δείχνει πως η ύπαρξη τους δεν είναι πολυτέλεια.
To 2003 δεν υπήρχαν συμβάσεις, αλλά το 2007 τα νομοσχέδια ήταν διαθέσιμα στον τύπο, στα κόμματα, στον ιστότοπο της Βουλής κ.λπ. Όποιος ήθελε, ενημερωνόταν (και ενημέρωνε). Και σήμερα με τη "Διαύγεια" υπάρχουν ακόμη καλύτερα εργαλεία (παρόλο που συμφωνώ ότι το σύστημα έχει ελλείμματα στη δημοκρατική διαδικασία, δυστυχώς όχι μόνο το εγχώριο αλλά και το ευρωπαϊκό), για παράδειγμα η συζήτηση του 2003 θα μπορούσε να είναι ένα πολύ καλό αντικείμενο διαβούλευσης: πού θέλουμε δρόμους και με τι κόστος; Φοβάμαι όμως ότι και με μια αμεσότερα δημοκρατική διαδικασία, η απάντηση δεν θα ήταν πολύ διαφορετική. Ελπίζω ότι μετά την κρίση θα είμαστε σοφότεροι αλλά έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε στο θέμα της ωρίμανσής μας και της υγιούς απόστασης από "βο(υ)λευτές" που βολεύουν.
Για τα ΜΜΜ συμφωνώ ότι αποκτούν μια ευκαιρία - όχι μόνο λόγω διοδίων αλλά και γενικότερα λόγω πτώσης εισοδημάτων -, βέβαια κι εκεί υπάρχει μια λυπηρή ιστορία προβληματικών επιλογών.
Δημοσίευση σχολίου