30 Ιουν 2015

Casino Route

Πολύ πριν φανταστώ το επαγγελματικό μου μέλλον στο συγκεκριμένο είδος οδικής υποδομής, ήξερα το γαλλικό όρο autoroute. Τότε (δεκαετία '80) η ελληνική λέξη αυτοκινητόδρομος σήμαινε, για πολλούς, τον δρόμο για αυτοκίνητα. (Και σήμερα το ακούς.) Υπήρχε στον ΚΟΚ η πινακίδα Π-27, σε μπλε χρώμα - δεν είχε ακόμα υιοθετηθεί το πράσινο. Η εικόνα ήταν μαγική. Τη βλέπαμε μόνο στα βιβλιαράκια εκμάθησης οδήγησης. Κανένας δρόμος δεν ήταν αυτοκινητόδρομος γαρ. Μας το είχε πει και η γαλλικού μας. Μόνο το κομμάτι πριν τα σύνορα της Γιουγκοσλαβίας είναι autoroute - μας εξήγησε ότι στην Ελλάδα δεν το έχουμε αυτό το είδος. Τα χρόνια πέρασαν: εργάστηκα εκεί που εργάστηκα, είδα όλους τους αυτοκινητόδρομους της χώρας (είτε στο χαρτί είτε κατασκευασμένους), το συγκεκριμένο τμήμα των 60 χιλιομέτρων όμως ανήκε πάντα στην προσωπική μου terra incognita. Δεν έτυχε ποτέ να πάω στη νυν πΓΔΜ ή τις άλλες χώρες των δυτικών βαλκανίων - για τα πιο μακρινά ταξίδια υπήρχε το αεροπλάνο. Έτσι, στον κόμβο της Χαλάστρας είχα πάντα το νου μου να μην ξεμείνω στην αριστερή λωρίδα αλλά να συνεχίσω ευθεία για τη Θεσσαλονίκη, που ουκ ολίγες φορές αποτέλεσε προορισμό. Είχα ακούσει και την ιστορία του αξιωματικού της KFOR, που χάθηκε στον ίδιο κόμβο και κατέληξε στην Αθήνα αντί για την Πρίστινα το 1999, και πρόσεχα διπλά.

Τον δρόμο του Αξιού, αξιώθηκα να τον οδηγήσω πολύ πρόσφατα, για πρώτη φορά. Αυτοκινητόδρομο δεν είδα όμως. Αυτό που εννοούσε η καθηγήτριά μας ήταν προφανώς το κομμάτι που δεν επισκέφθηκα - τα 16 χλμ. από το Πολύκαστρο μέχρι τα σύνορα. Ήταν φαίνεται η βιτρίνα και ταυτόχρονα το "κούμπωμα" με το γιουγκοσλάβικο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων. Νότια από το πάλαι ποτέ Καρασούλι με το συμμαχικό στρατιωτικό νεκροταφείο του Α' Π.Π., επανερχόμαστε στη γνώριμη διατομή των 14 μέτρων, αυτή που έχουν όλες οι οδοί "ταχείας κυκλοφορίας", οι κύριες εθνικές οδοί πριν γίνουν αυτοκινητόδρομοι. Οι δρόμοι που αγαπήσαμε, με έναν ακόμη κίνδυνο πέρα από τους συνηθισμένους: το ενδεχόμενο σύγκρουσης με κάποιον από τους πολυάριθμους πεζούς (!) που είδα να ανηφορίζουν με σακίδια, σε δυάδες ή τριάδες συνήθως, κι έμοιαζαν (αλλά δεν παίρνω όρκο) με περιηγητές / ωτοστοπτζήδες μάλλον παρά με πρόσφυγες, βαδιστές υγείας ή παίχτες του καζίνο της Γευγελής.

Εξαίρεση στη γνώριμη εικόνα των παρατημένων φωτιστικών και άλλων στοιχείων οδικού εξοπλισμού, δύο ψήγματα large σχεδιασμού. Το πρώτο είναι ένα εξαιρετικά ευρύχωρο ζεύγος σταθμών εξυπηρέτησης (ΣΕΑ). Μεταξύ των άλλων έχουν γηπεδάκια ποδοσφαίρου με γκαζόν και τέρμα (!) καθώς και τουρκόφωνες πινακίδες για işkembe (σκεμπέ, δηλ. πατσά), mescit (μετζίτι, δηλ. μικρό τέμενος) και εστιατόριο helal (δηλ. φαγητό κατάλληλο για μουσουλμάνους). Το δεύτερο είναι ο κόμβος με τη Θεσσαλονίκης-Έδεσσας, κατά μήκος του οποίου το κύριο ρεύμα αποκτά τρεις (!) λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση, χωρίς κανένα προφανή λόγο. Αντίθετα, η έξοδος, στην οποία κατευθύνεται το κύριο ρεύμα των τουριστών από Σκόπια προς Θεσσαλονίκη και Χαλκιδική, έχει μία λωρίδα εξόδου που με χαμηλή ταχύτητα σε οδηγεί στην προέκταση της - όχι και τόσο λαμπερής - οδού Μοναστηρίου. Η βιτρίνα τελειώνει εκεί.

Η πρώτη ελληνική (έστω και μερική) autoroute εγκαινιάστηκε Ιούλιο μήνα, δύο μέρες πριν το δημοψήφισμα. Αυτό του 1973 εννοώ, με υπουργό δημοσίων έργων έναν Κωνσταντίνο Παπαδημητρίου. Είχαν προβλεφθεί και δύο σταθμοί διοδίων, ένας σε κάθε άκρο. Φαίνεται ότι δεν κρίθηκε σκόπιμο να λειτουργήσει η είσπραξη λίγο πριν τις κάλπες. (Για γούρι προφανώς, κάτι παρόμοιο προσπαθεί να επιβάλει σήμερα και ο νυν υπουργός, πριν το επικείμενο δημοψήφισμα - η ιστορία επαναλαμβάνεται.) Έμεινε έτσι ο σκελετός απο τους σταθμούς διοδίων, σύμβολο της αντιφατικής αντιμετώπισης της βασικής μας οδικής πύλης - την οποία το ελληνικό κράτος για ένα διάστημα έδειξε να απαρνείται, όταν (λόγω των μεταγιουγκοσλαβικών πολέμων και της διένεξης με την πΓΔ Μακεδονίας) μετονόμασε το "Ε" του οδικού άξονα ΠΑΘΕ, ώστε να σημαίνει Ελληνοβουλγαρικά σύνορα αντί για το αρχικό (και σωστό) Εύζωνοι. Σήμερα αποτελεί κάθετο άξονα της Εγνατίας. Η παρουσία οχήματος περιπολίας με τα διακριτικά της εταιρείας διαχείρισης ήταν ένα σημάδι ελπίδας ότι αυτός ο δρόμος μπορεί να σουλουπωθεί λιγάκι για να ταιριάξει καλύτερα με το πανέμορφο, γαλήνιο τοπίο από το οποίο διέρχεται.

Δεν υπάρχουν σχόλια: