Υπάρχει μια φιλολογία σε εθνικιστικούς κύκλους της Τουρκίας σχετικά με "16" ή "18 νησιά" του Αιγαίου. Είναι αντίστοιχης σοβαρότητας με παρόμοιους ισχυρισμούς ανά τον κόσμο και ειδικότερα στην περιοχή μας: βλ. την Τσαμουριά στους χάρτες της Μεγάλης Αλβανίας, την δήθεν αλύτρωτη Μακεδονία "του Αιγαίου" με τον ήλιο της Βεργίνας, και βεβαίως (η αντίστροφη όψη) τους χάρτες που βλέπουμε από Έλληνες εθνικιστές ήδη από την εποχή που η ελληνική ακροδεξιά περιοριζόταν στην φυλλάδα Στόχος.
Αυτά τα "16" ή "18 νησιά" δεν αποτελούν ωστόσο επίσημη τουρκική διεκδίκηση. Δεν ανήκουν καν στην ιδεατή μερική αναβίωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, που με το όνομα "Εθνικός Όρκος" έχει πρόσφατα ανασυρθεί στη δημόσια συζήτηση. Οι διάφορες ποσοτικές ή ονομαστικές αναφορές ακολουθούν τη γενική αρχή: ό,τι δεν αναφέρεται ονομαστικά σε αναγνωρισμένη συνθήκη, είναι διεκδικήσιμο κατ' αρχήν. Τα περίφημα Ίμια με τέτοια λογική εντάχθηκαν εκεί: το παράρτημα της ιταλοτουρκικής συμφωνίας του 1932, που αναφέρει ρητά ότι η συνοριακή γραμμή περνά ανατολικά του "Καρντάκ", δεν αναγνωρίζεται ως αναπόσπαστο μέρος των ισχυουσών συνθηκών.
Τίποτα δεν αποκλείει ότι αυτή η λογική δεν θα επεκταθεί. Ο "ακήρυχτος πόλεμος" για τα θέματα χωρικών υδάτων, εναέριου χώρου, υφαλοκρηπίδας, ΑΟΖ και νησίδων δεν ξεκίνησε χθες, είναι πολυετής και έχει ουκ ολίγα θύματα. Οι "επισκέψεις" τουρκικών πλοίων (κρατικών ή ιδιωτικών) σε νησάκια όπως το Φαρμακονήσι ή και σε παράλια μεγαλύτερων ελληνικών νησιών, είναι φαινόμενο των τελευταίων 50 ετών τουλάχιστον. Η Τουρκία επιδιώκει σταθερά να αυξήσει το μερίδιο επιρροής και ελέγχου της στο Αιγαίο. Η Ελλάδα έχει εδάφη (νησιά) αποκομμένα από την ηπειρωτική της χώρα, τα οποία -ως κυρίαρχο κράτος- οφείλει να διατηρεί ενταγμένα στο σύνολο (και την ΕΕ) όπως και ασφαλή.
Το περιστατικό αυτής της εβδομάδας με την ύψωση ή απομάκρυνση σημαίας (ανάλογα με το ποιες πηγές θα διαβάσεις) σε ακατοίκητη νησίδα, προκάλεσε διάφορες αντιδράσεις. Με εντυπωσίασε αρκετά η άγνοια πολλών για τη συγκεκριμένη νησίδα, η αθηναϊκή ή στεριανή υπεροψία απέναντι στα νησιά και τους ανθρώπους τους, και τέλος μια ορατή αλλεργία για τη σημαία και τις εκδηλώσεις πατριωτισμού.
ΑΓΝΟΙΑ. Το επίμαχο νησάκι δεν είναι καθόλου επίμαχο! Βρίσκεται λίγο έξω από τους Φούρνους και πολύ μακριά από οποιοδήποτε τουρκικό έδαφος, ανήκει στο νομό Σάμου. Όποιος ρίξει μια ματιά στο χάρτη μπορεί να καταλάβει - και δεν είμαι βέβαιος ότι το έκαναν πολλοί. Το ότι διάφορες γελοίες ιστοσελίδες στην Τουρκία θεωρούν τους Φούρνους ή Χουρσίτ ως "κατεχόμενο νησί του νομού Αϊδινίου" δεν αναιρεί το προφανές, ότι δεν έχει δουλειά εκεί καμία ξένη δύναμη (δεν είμαστε καν σίγουροι αν εμφανίστηκε ξένη δύναμη άλλωστε) και ότι μπορεί να πάει οποιοσδήποτε πολίτης και να κάνει ό,τι γουστάρει εφόσον δεν παραβιάζει τους νόμους. Έχουμε βεβαίως επίγνωση ότι στους νόμους συμπεριλαμβάνεται το να μην καταπατάς ξένη ιδιοκτησία, το να μην εισέρχεσαι άνευ αδείας σε στρατιωτική περιοχή, το να μη θέτεις σε κίνδυνο τη χώρα και τις διεθνείς σχέσεις της κ.λπ. Αν κάτι από όλα αυτά έκαναν οι τρεις που ύψωσαν μια ελληνική σημαία στη νησίδα "Ανθρωποφά[γο]ς", θα πρέπει να αναμένουμε αυτεπάγγελτη ή άλλη δίωξη.
ΥΠΕΡΟΨΙΑ. Τα νησιά, ειδικά τα παραμεθόρια, δεν είναι "ελληνικά εδάφη με αστερίσκο". Πέρα από αυτό, είναι εκτεθειμένα σε κινδύνους, στρατιωτικούς και άλλους. Δεν μπορούν να παραβλεφθούν αυτές οι ιδιαιτερότητες. Συχνά όμως βλέπω μια αντιμετώπιση "πίσω αυλής". Πολύ βολικά χρησιμοποιούνται ως αποθήκες μεταναστών, διότι όσο δεν τους έχει η ηπειρωτική Ελλάδα (ή η Ευρώπη) στο έδαφός της, έχει κάπως την ψευδαίσθηση ότι φιλτράρει. Σαν να θέλουν πολλοί να τιμωρηθούν οι νησιώτες γιατί "επέλεξαν" να μένουν σε επικίνδυνο μέρος. Ούτε και ενοχλείται "ο κορμός" από το ενδεχόμενο πληθυσμιακής αλλοίωσης (τεχνητά διογκωμένης σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας), από τα κρούσματα εγκληματικότητας, από την οικονομική υποβάθμιση που συνεπάγεται η κατάσταση των νησιών. Η άνεση και η σχετική ασφάλεια της πρωτεύουσας μπορεί να δώσει μια ψευδαίσθηση υπεροχής και προβαδίσματος. Ωστόσο, όσο αυτονόητα ελληνικά είναι κάποια κατσάβραχα της Μάνης ή κατσικοχώρια της Ρούμελης, τόσο είναι και τα γαϊδουρονήσια που θα προσπεράσεις με το σκάφος σου το καλοκαίρι.
ΑΛΛΕΡΓΙΑ. Δεν είναι υποχρεωτικό να συγκινούνται όλοι από τη σημαία. Ούτε όμως και κατακριτέο ή υπερπατριωτικό το να συγκινούνται κάποιοι, κάποτε. Στο πλαίσιο της οικοφοβίας διάβασα (και είδα σοβαρούς ανθρώπους να επικροτούν ή και να θαυμάζουν την άποψη) ότι η ελληνική σημαία δεν μας κάνει -δεν είναι αρκετά καλή- όταν κυματίζει από μόνη της. Το ότι μεταφέρθηκαν αρμοδιότητες σε υπερεθνικούς οργανισμούς - ή το ότι η εθνική κυριαρχία είναι μια σχετική έννοια - δεν βλέπω γιατί ακυρώνει την αξία, τον συμβολισμό και εν τέλει το ηθικό δικαίωμα της ύψωσης της ελληνικής σημαίας μόνης της. Θεωρώ επίσης τέτοιου είδους αποστασιοποίηση από τον πατριωτισμό ως εξαιρετικά βλακώδη στάση, που σχεδόν εγγυάται την μελλοντική προσέλκυση κι άλλων συμπολιτών από πατριδοκάπηλες οργανώσεις.
Αυτά τα "16" ή "18 νησιά" δεν αποτελούν ωστόσο επίσημη τουρκική διεκδίκηση. Δεν ανήκουν καν στην ιδεατή μερική αναβίωση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, που με το όνομα "Εθνικός Όρκος" έχει πρόσφατα ανασυρθεί στη δημόσια συζήτηση. Οι διάφορες ποσοτικές ή ονομαστικές αναφορές ακολουθούν τη γενική αρχή: ό,τι δεν αναφέρεται ονομαστικά σε αναγνωρισμένη συνθήκη, είναι διεκδικήσιμο κατ' αρχήν. Τα περίφημα Ίμια με τέτοια λογική εντάχθηκαν εκεί: το παράρτημα της ιταλοτουρκικής συμφωνίας του 1932, που αναφέρει ρητά ότι η συνοριακή γραμμή περνά ανατολικά του "Καρντάκ", δεν αναγνωρίζεται ως αναπόσπαστο μέρος των ισχυουσών συνθηκών.
Τίποτα δεν αποκλείει ότι αυτή η λογική δεν θα επεκταθεί. Ο "ακήρυχτος πόλεμος" για τα θέματα χωρικών υδάτων, εναέριου χώρου, υφαλοκρηπίδας, ΑΟΖ και νησίδων δεν ξεκίνησε χθες, είναι πολυετής και έχει ουκ ολίγα θύματα. Οι "επισκέψεις" τουρκικών πλοίων (κρατικών ή ιδιωτικών) σε νησάκια όπως το Φαρμακονήσι ή και σε παράλια μεγαλύτερων ελληνικών νησιών, είναι φαινόμενο των τελευταίων 50 ετών τουλάχιστον. Η Τουρκία επιδιώκει σταθερά να αυξήσει το μερίδιο επιρροής και ελέγχου της στο Αιγαίο. Η Ελλάδα έχει εδάφη (νησιά) αποκομμένα από την ηπειρωτική της χώρα, τα οποία -ως κυρίαρχο κράτος- οφείλει να διατηρεί ενταγμένα στο σύνολο (και την ΕΕ) όπως και ασφαλή.
Το περιστατικό αυτής της εβδομάδας με την ύψωση ή απομάκρυνση σημαίας (ανάλογα με το ποιες πηγές θα διαβάσεις) σε ακατοίκητη νησίδα, προκάλεσε διάφορες αντιδράσεις. Με εντυπωσίασε αρκετά η άγνοια πολλών για τη συγκεκριμένη νησίδα, η αθηναϊκή ή στεριανή υπεροψία απέναντι στα νησιά και τους ανθρώπους τους, και τέλος μια ορατή αλλεργία για τη σημαία και τις εκδηλώσεις πατριωτισμού.
ΥΠΕΡΟΨΙΑ. Τα νησιά, ειδικά τα παραμεθόρια, δεν είναι "ελληνικά εδάφη με αστερίσκο". Πέρα από αυτό, είναι εκτεθειμένα σε κινδύνους, στρατιωτικούς και άλλους. Δεν μπορούν να παραβλεφθούν αυτές οι ιδιαιτερότητες. Συχνά όμως βλέπω μια αντιμετώπιση "πίσω αυλής". Πολύ βολικά χρησιμοποιούνται ως αποθήκες μεταναστών, διότι όσο δεν τους έχει η ηπειρωτική Ελλάδα (ή η Ευρώπη) στο έδαφός της, έχει κάπως την ψευδαίσθηση ότι φιλτράρει. Σαν να θέλουν πολλοί να τιμωρηθούν οι νησιώτες γιατί "επέλεξαν" να μένουν σε επικίνδυνο μέρος. Ούτε και ενοχλείται "ο κορμός" από το ενδεχόμενο πληθυσμιακής αλλοίωσης (τεχνητά διογκωμένης σε σχέση με το μέσο όρο της χώρας), από τα κρούσματα εγκληματικότητας, από την οικονομική υποβάθμιση που συνεπάγεται η κατάσταση των νησιών. Η άνεση και η σχετική ασφάλεια της πρωτεύουσας μπορεί να δώσει μια ψευδαίσθηση υπεροχής και προβαδίσματος. Ωστόσο, όσο αυτονόητα ελληνικά είναι κάποια κατσάβραχα της Μάνης ή κατσικοχώρια της Ρούμελης, τόσο είναι και τα γαϊδουρονήσια που θα προσπεράσεις με το σκάφος σου το καλοκαίρι.
ΑΛΛΕΡΓΙΑ. Δεν είναι υποχρεωτικό να συγκινούνται όλοι από τη σημαία. Ούτε όμως και κατακριτέο ή υπερπατριωτικό το να συγκινούνται κάποιοι, κάποτε. Στο πλαίσιο της οικοφοβίας διάβασα (και είδα σοβαρούς ανθρώπους να επικροτούν ή και να θαυμάζουν την άποψη) ότι η ελληνική σημαία δεν μας κάνει -δεν είναι αρκετά καλή- όταν κυματίζει από μόνη της. Το ότι μεταφέρθηκαν αρμοδιότητες σε υπερεθνικούς οργανισμούς - ή το ότι η εθνική κυριαρχία είναι μια σχετική έννοια - δεν βλέπω γιατί ακυρώνει την αξία, τον συμβολισμό και εν τέλει το ηθικό δικαίωμα της ύψωσης της ελληνικής σημαίας μόνης της. Θεωρώ επίσης τέτοιου είδους αποστασιοποίηση από τον πατριωτισμό ως εξαιρετικά βλακώδη στάση, που σχεδόν εγγυάται την μελλοντική προσέλκυση κι άλλων συμπολιτών από πατριδοκάπηλες οργανώσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου