9 Ιουν 2018

"My way or the highway"

Διασκεδαστικά τα λεκτικά τσαλιμάκια των υπουργών παλαιόθεν: στα πάντα, μεταξύ αυτών και στο θέμα της σημερινής ανάρτησης. "Ακριβή" είχε χαρακτηρίσει την Αττική Οδό ο Σουφλιάς όταν ανέλαβε το τότε Υπεχωδέ, χωρίς αυτό να τον εμποδίζει τον ίδιο καιρό (2004) να προωθεί το ίδιο μοντέλο -της παραχώρησης- για την ολοκλήρωση του δικτύου αυτοκινητοδρόμων της κεντρικής και νότιας Ελλάδας. Συνέχισε έτσι την πολιτική του Λαλιώτη και της Βάσως Παπανδρέου, ολοκληρώνοντας τους διαγωνισμούς για 5 έργα (και ένα 6ο που ναυάγησε) και περνώντας τους από τη βουλή με συντριπτική πλειοψηφία: σύσσωμοι ΝΔ-Πασόκ, δεν είχαν κανέναν ενδοιασμό το 2007 να υπερψηφίσουν χωρίς επιφυλάξεις τις συμβάσεις.

Όταν όμως πλησίαζε η κυβερνητική αλλαγή φρουράς, επικράτησε πάλι η κλασική αντιπολίτευση της μνήμης χρυσόψαρου. Ήδη από το 2008 ο μετέπειτα υφυπουργός Μαγκριώτης άρχισε να αντιδρά στους νόμους που κι ο ίδιος είχε ψηφίσει, ενώ ως υπουργός ο Ρέππας το 2010 αισθάνθηκε την ανάγκη να μιλήσει για τα "ακριβά και πυκνά διόδια", δίνοντας πατήματα στους διάφορους Δεν Πληρώνω.

Όσοι τότε διαχειριζόμασταν τα οδικά έργα παραχώρησης αδίκως προσπαθούσαμε (επίσημα αλλά και ιδιωτικά) να εξηγήσουμε τη λογική Βάσως Παπανδρέου - Σουφλιά, που αποτελούσε μια από τις βασικές παραδοχές χρέωσης του δικτύου αυτοκινητοδρόμων - ήδη από το 2002 (γι' αυτό και οι τιμές διοδίων είναι εκφρασμένες με ημερομηνία βάσης Σεπτεμβρίου 2002 και προστίθεται ο πληθωρισμός). Τα δήθεν πυκνά διόδια, που "κούραζαν" τον οδηγό επειδή έπρεπε να σταματά κάθε 30-40 χλμ., ήταν ο τρόπος ώστε να επιτευχθεί μια αρκετά καλή αναλογικότητα χωρίς να εκτιναχθεί το κόστος στον ουρανό. Η τέλεια αναλογικότητα, με τα παραδοσιακά διόδια (με μπάρα - το "χωρίς μπάρα" στην Ελλάδα, παρεμπιπτόντως, σημαίνει να δώσεις στον ιδιώτη το δικαίωμα να διώκει τον παραβάτη, κάτι που από την θλιβερή ιστορία κατάργησης της ελεγχόμενης στάθμευσης -1997- αποτελούσε ταμπού), επιτυγχάνεται μόνο αν κατασκευάσεις και λειτουργείς σταθμό διοδίων στον κάθε μεγάλο και μικρό κόμβο.

Ξελαρυγγιαζόμασταν, αλλά ο κόσμος δεν ήθελε να ακούσει. Αποτέλεσμα ήταν (εκεί γύρω στο 2011) να εκτιναχθεί προσωρινά το ποσοστό παραβατών (πριν το ξαναρίξουν οι νομοθετικές παρεμβάσεις που καθιστούσαν αδίκημα του ΚΟΚ τη μη πληρωμή) και να τραφούν πολιτικά από αυτό το λαϊκό αίσθημα όλοι οι εκτός κυβερνητικών αξιωμάτων: η ανερχόμενη αριστερά καθώς και η εθνικιστική-νεοναζιστική δεξιά, συμπεριλαμβανομένων και των μεταγραφών τους από τους παλιούς υπέρμαχους των συμβάσεων Σουφλιά. Γελάσαμε πολύ όταν ο Μπούκουρας (χρυσαυγίτης που αργότερα ψήφισε "Σταύρο Δήμα") αποκάλεσε φασίστα έναν συνάδελφό μου στη διάρκεια αντιδιοδιακών εκδηλώσεων, όπως και όταν ο Καμμένος -νεοδημοκράτης ακόμη τότε- επιτέθηκε στον Σουφλιά επειδή χόρεψε τσάμικο μαζί με τον πρόεδρό μας σε κάποια εγκαίνια.

Αυτοί που γελάνε τελευταίοι ίσως να γελάνε καλύτερα, ίσως να μην κατάλαβαν το αστείο - θα σας γελάσω. Σίγουρα οι πιο τελευταίοι "χαμογελαστοί" είναι οι νυν κυβερνητικοί του πάλαι ποτέ "αντιμνημονιακού" μπλοκ. Προς το παρόν τουλάχιστον.

Τα "πλήρως αναλογικά διόδια" είναι η νέα μεγάλη ιδέα. Όχι ακριβώς νέα διότι ενυπήρχε ως μελλοντική δυνατότητα στις συμβάσεις παραχώρησης: η τεχνολογία διατίθεται και -σε χώρες όπου λύθηκαν τα διαδικαστικά / soft κυρίως θέματα, βλ. η επιβολή της πληρωμής- εφαρμόζεται. Μετά το 2015 έγιναν σημαία και ήδη είναι σε εξέλιξη διαγωνισμός για την υλοποίηση συστήματος αυτόματης χρέωσης (δορυφορική για φορτηγά και με οπτική αναγνώριση για τα ΙΧ), παρόλο που δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο το πώς, πότε και με τι κόστος θα γίνει η μετάβαση από τα νυν στο μελλοντικό σύστημα.

Επανειλημμένα έχουμε ακούσει (από τον ίδιο τον νυν υπουργό Σπίρτζη) ότι η πρώτη εφαρμογή αυτού του νέου συστήματος θα γινόταν στην Εγνατία - το μόνο κομμάτι του δικτύου που κατασκευάστηκε αμιγώς ως δημόσιο έργο (με πολλούς ευρωπαϊκούς πόρους αλλά και υψηλό δανεισμό).

Ωστόσο, η κατάσταση περιπλέκεται από διάφορες πληροφορίες που προκαλούν έκπληξη και σύγχυση:
- Ήδη από το 2016, η Εγνατία είχε εξαιρεθεί από την εφαρμογή αναλογικών διοδίων! Η εξαίρεση λέγεται ότι είχε να κάνει με τις διαδικασίες παραχώρησής της, οι οποίες θεωρείται πιθανό να ολοκληρωθούν πριν εφαρμοστούν τα αναλογικά διόδια: αν ο ιδιώτης δεν έχει εγγύηση ότι θα μπορεί να εισπράττει χωρίς να τον ακυρώνει η δικαιοσύνη σαν να ήταν "παρκοεταιρεία", η διαδικασία δεν προχωρά καλά. Με τα κλασικά διόδια της μπάρας, τα ρίσκα είναι μικρότερα.
- Η δε τελευταία υπουργική απόφαση για τα διόδια της Εγνατίας αναφέρεται μόνο στις τιμές, λέγοντας μυστηριωδώς ότι, "εν όψει του εν εξελίξει διαγωνισμού για την ανάθεση της Σύμβασης Παραχώρησης της Εγνατίας Οδού, είναι αναγκαίος ο ανακαθορισμός των τιμών διοδίων τελών". Υποθέτω ότι θέλουν να πουν ότι η παραχωρημένη Εγνατία θα οριστεί να έχει υψηλότερα των σημερινών διόδια, άρα τα ανεβάζουμε τώρα για να μειώσουμε το σοκ αργότερα, αλλά και πάλι δεν είμαι μάντης Κάλχας.

Αν μη τι άλλο, με την υπουργική απόφαση εισάγεται αναλογικότητα στη χρέωση - θεωρητικά παρόμοια με το σύστημα της υπόλοιπης χώρας, αλλά the Spirtzis way. Συγκεκριμένα:

- Στον σταθμό διοδίων της Εγνατίας στα Μάλγαρα, το μήκος χρέωσης είναι 59,7 χιλιόμετρα, με αποτέλεσμα η τιμή διοδίων σύμφωνα με την νέα απόφαση να γίνεται 3 ευρώ (θεωρώντας 5 λεπτά ανά χιλιόμετρο).
- Το εντυπωσιακό είναι ότι η προηγούμενη τιμή (απομεινάρι του ταμείου εθνικής οδοποιίας, χωρίς χιλιομετρική χρέωση) ήταν 1,20 ευρώ. Συνεπώς έχουμε αύξηση 150%.
- Το ακόμη εντυπωσιακότερο είναι ότι ο χρήστης της Εγνατίας στο τμήμα μεταξύ περιφερειακής Θεσσαλονίκης και Κλειδίου, που είναι εν προκειμένω το λειτουργικά αυτοτελές τμήμα που χρησιμοποιει, αν δεν συνεχίζει για Βέροια-Κοζάνη κ.λπ., δεν κάνει 59,7 χλμ. αλλά μόλις 24. Το 40%
- Όσοι πάνε Κατερίνη-Λάρισα κ.λπ. έως Αθήνα, λοιπόν, χρεώνονται εξαιρετικά δυσανάλογα στα νέα Μάλγαρα.
- Επίσης, όσοι έρχονται από Κατερίνη-Λάρισα-Αθήνα κ.λπ. και στρίβουν προς Βέροια, χρεώνονται και πάλι για τα 59,7 χλμ. στον πλευρικό σταθμό Κλειδίου! Εκπληκτικό.
- Αυτό όλο είναι πέρα για πέρα αντίθετο με τη λογική "Βάσως Παπανδρέου - Σουφλιά" που υιοθετήθηκε σε όλους τους υπόλοιπους υπεραστικους αυτοκινητοδρόμους. Εκεί, τα λειτουργικά αυτοτελή τμήματα ορίστηκαν μεταξύ βασικών κόμβων.
- Τα "συχνά διόδια" - όπως είπαμε παραπάνω - εναντίον των οποίων είχαν εξοργιστεί όχι μόνο οι Δεν Πληρώνω και οι πάτρονές τους, αλλά και πολύς κόσμος παρασυρμένος από προπαγάνδα - έδιναν μια [όχι τέλεια, αλλά] αρκετά καλή αναλογικότητα ακριβώς επειδή αντιστοιχούσαν σε τέτοια τμήματα.
- Η λογική "Σπίρτζη" αυτό το καταστρατηγεί. Και σαν να μην έφτανε αυτό, προσθέτει μία ακόμη καινοτομία. Βάζει διόδια σε τμήμα παράκαμψης πόλης - στην εξωτερική περιφερειακή Θεσσαλονίκης συγκεκριμένα. Κάτι που, και πάλι, ούτε "η Βασούλα κι ο Κουφός" δεν κάνανε: παρόλο που τα μήκη χρέωσης υπολόγιζαν και τα περιφερειακά τμήματα, στο ίδιο το bypass (π.χ. Πάτρα, Λάρισα) δεν εγκαθιστούσαν σταθμούς.

Για να μην τα φορτώνουμε όλα στον νυν υπουργό (σε αυτόν αντιστοιχεί, όσον αφορά τις χρεώσεις, "μόνο" η εξωφρενική πρόσφατη απόφαση), το κακό της δύσμοιρης Εγνατίας είναι ότι δεν σχεδιάστηκε εξαρχής με ένα πλάνο λειτουργίας, μέρος του οποίου θα ήταν και η χρηματοδότηση της συντήρησης. Τα διόδια μπήκαν πραγματικά στην εικόνα όταν μαζεύτηκαν τα χρέη και το κακό παράγινε όταν η Εγνατία έγινε αξιοποιήσιμο πάγιο για το ΤΑΪΠΕΔ, με εμφανές (και οδυνηρό για τον χρήστη) αποτέλεσμα, τους διάφορους αμπλα-ουμπλισμούς όπως τον τωρινό.

Για να επανέλθουμε στο συγκεκριμένο σημείο, η μόνη δίκαιη λύση είναι να χρεώνουν τα Μάλγαρα μόνο για τα 24 χλμ. - όλως τυχαίως, αυτό συμπίπτει με την παλιά τιμή, 1,20 ευρώ, που είναι ...40% της μελλοντικής -, και το Κλειδί-Βέροια να μείνει χωρίς χρέωση μέχρι να εγκατασταθεί σε αυτό σταθμός διοδίων ή ο σούπερ γουάου δορυφορικός + οπτικοαναγνωριστικός εξοπλισμός αυτόματης χρέωσης του μελλοντικού συστήματος.

Υποτίθεται ότι οι νέες χρεώσεις θα ισχύουν από Ιανουάριο 2019 αφού περάσουν την έγκριση της ΕΕ. Αναμένουμε με ενδιαφέρον.

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Για την ιστορία:
Το "τριεθνές" πρόβλημα του Κόμβου Κλειδίου βασάνισε πολλούς για το πως θα γίνεται η μοιρασιά, ιδιαίτερα πριν γίνει το Αιγίνιο στο τμήμα προς Κατερίνη. Η απλούστερη λύση θα ήταν τρεις μετωπικοί σταθμοί σε κάθε σκέλος του Τ. Υπήρχαν ήδη τα Μάλγαρα, έγινε το Αιγίνιο και ήταν προγραμματισμένος ο Σταθμός στο Νησέλι στη διαδρομή από Κλειδί προς Βέροια.
Όμως όταν ξεκίνησε ο σχεδιασμός κατασκευής τέθηκε βέτο από τον τότε Υπουργό Χρυσοχοίδη που κατά σύμπτωση κατάγεται από το Νησί Ημαθίας που είναι δίπλα στο Νησέλι.
Ο τωρινός σχεδιασμός λοιπόν δεν προβλέπει κανένα σταθμό διοδίων στο Νομό Ημαθίας (55χλμ). Προβλέπει πλευρικούς στο Κλειδί για τις κινήσεις από/προς Κατερίνη. Και επίσης προβλέπει τη χρέωση στα Μάλγαρα των 59,6χλμ μέχρι Βέροια που όπως γράφεις είναι εξώφθαλμα λάθος. Όμως η χρέωση των Μαλγάρων είναι εντελώς άδικη και για τους κατοίκους στα Νέα Μαλγαρα και Κύμινα (10.000 κάτοικοι) που πηγαινοέρχονται Θεσσαλονίκη που αντί για 16χλμ αυτ/μου θα πληρώνουν για 59χλμ. Προφανώς θα χρησιμοποιούν πλέον όλοι το τοπικό δίκτυο από τη Χαλάστρα. Επίσης η αύξηση χρέωσης των Μαλγάρων θα μεταφέρει κυκλοφορία στην εθνική οδό 2 προς Χαλκηδόνα, Έδεσσα κτλ που είναι ήδη πολύ φορτισμένη από βαριά κυκλοφορία και είναι από τους πιο επικίνδυνους Ελληνικούς δρόμους.

Yank_o είπε...

Αγαπητέ Ανώνυμε, ευχαριστώ πολύ για όλα αυτά τα πρόσθετα στοιχεία και ιδίως για το Νησί και το Νησέλι. Θα έλεγε κανείς ότι απόντως του Χρυσοχοΐδη ένα τέτοιο θέμα δεν θα αποτελούσε πια εμπόδιο. Ωστόσο, αν θυμηθούμε ποιος κατάγεται από τον Γιδά της ίδιας περιοχής (ελληνιστί Αλεξάνδρεια), δεν βλέπω ούτε και τώρα να υιοθετείται η απλούστατη λύση.

Yank_o είπε...

*απόντος [διόρθωση ορθογραφικού]