Πριν από πολλά χρόνια είχα βρει, σε βιβλιοπωλείο νομίζω, μια καρτ ποστάλ που απεικόνιζε την παρακάτω ελαιογραφία. Δείχνει την Πανεπιστημίου πριν από περίπου 100 χρόνια. Δείχνει πεζοδρομημένη αλλά μάλλον δεν είναι, άλλωστε η κυκλοφορία τότε θα ήταν μάλλον μικρή. Είχα πάντως βρει αυτή την εικόνα πολύ ονειρική.
Ήδη από τη δεκαετία του '80, σίγουρα αρκετά πριν αγοράσω την κάρτα, είχε διατυπωθεί η πρόταση πεζοδρόμησης της κεντρικής αυτής οδού. Η πατρότητα της ιδέας αποδίδεται στο μακαρίτη Αντώνη Τρίτση. Ο πρόωρα χαμένος, αλλοτινός υπουργός και δήμαρχος Αθηναίων, έμεινε στην ιστορία ως οραματιστής και φιλότιμος πολιτικός. Δεν χωρούσε στο στενό πασοκικό κορσέ και γι' αυτό ο Ανδρέας Παπανδρέου τον έδιωξε. Ο Τρίτσης "αγκαλιάστηκε" από τη Δεξιά και έγινε ο ουσιαστικός διάδοχος του Έβερτ στο Δήμο μετά τη νίκη της ΝΔ. Νομίζω ότι ενσαρκώνει όσο λίγοι (στην "ομάδα" αυτή βλέπω και το Σαββόπουλο με την εκπομπή Ζήτω το Ελληνικό Τραγούδι) την απότομη ελληνοκεντρική στροφή της κοινωνίας γύρω στο '87 - στροφή που ακολούθησε διάφορες μαζεμένες σοσιαλίζουσες ή εκσυγχρονιστικές αλλαγές που έγιναν επί Πασόκ μεταξύ '81-'85, η λάμψη των οποίων (όπως και του ίδιου του Πασόκ) μειώθηκε μετά τη διετία λιτότητας '85-'87.
Ο Τρίτσης, παρά το σύντομο της διαδρομής του, άφησε παρακαταθήκες που ακολουθήθηκαν έκτοτε με συνέπεια. Είναι ο εισηγητής (αν όχι ο εμπνευστής) της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στα γυμνάσια (κι όχι μόνο στα Λύκεια). Κεντρική όμως θέση στη συλλογική ανάμνηση του Τρίτση έχουν οι πολεοδομικές παρεμβάσεις που πρότεινε, που εκτός από την πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου περιελάμβαναν κι ένα τραμ.
Το πέρασμα του Τρίτση από το Υπουργείο και το Δήμο (κι όχι βέβαια μόνο του, ας μην αγνοήσουμε τον Οργανισμό Ρυθμιστικού και το ΥΧΟΠ, από τις μέρες Μάνου ήδη) δημιούργησε μια "σχολή" επιστημόνων, που αναμφίβολα έως τότε έλειπε (ως δημόσια παρουσία). Την πολιτική αυτονόμηση του Τρίτση τη μιμήθηκε και αυτή η "σχολή", με αποτέλεσμα π.χ. ο Θάνος Βλαστός, γνωστός και ως "ο οικολόγος συγκοινωνιολόγος", να αποτελέσει στενό συνεργάτη του Δημήτρη Αβραμόπουλου. Τόσο στενό, που τον ακολούθησε στο κομματικό εγχείρημα (ΚΕΠ), σε συνέχεια της συνεργασίας τους στα αυτοδιοικητικά.
Ο Βλαστός, που πρωτοποριακά για τα ελληνικά δεδομένα χάραξε (και χαράζει) νέους "δρόμους", μιλώντας και γράφοντας για το ποδήλατο (κι όχι μόνο) - στη χώρα του μπετόν και των δεινοσαυρικών αντιλήψεων, βλ. ΚΤΕΛ, αυτοκίνηση-über-alles κ.ά. - εμφανίζεται συχνά σε συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις. Σε αρκετές απ' αυτές, στη δεκαετία του 2000 αν δεν κάνω λάθος, τον έβλεπα με μια νεαρώτερη κυρία, στενή του συνεργάτιδα, ονόματι Τίνα Μπιρμπίλη.
Το 2009 την έμαθε το πανελλήνιο, καθώς έγινε Υπουργός Περιβάλλοντος (πάω στοίχημα ότι κάπου έχετε ακούσει όλοι για το γυμναστήριο στο οποίο είχε γνωρίσει το ΓΑΠ). Και το 2010, ενώ η Ελλάδα άρχισε να μπαίνει στη δίνη των μέτρων αντιμετώπισης της χρεωκοπίας της, το νέο αυτό Υπουργείο προχώρησε σε μια ακόμη σπονδή στο βωμό της λατρείας Αντώνη Τρίτση - ή, αν θέλετε, στο επόμενο βήμα της Tritsch Tratsch Polka. Εκείνη τη χρονιά, λοιπόν, ξεκίνησε η ιστορία με το Rethink Athens, τους διαγωνισμούς του, τις μελέτες κ.λπ., με βασικό άξονα την Πανεπιστημίου και την πεζοδρόμησή της.
Το διαθέσιμο υλικό είναι αρκετό και αξίζει να το διαβάσει όποιος θέλει να διαμορφώσει τη δική του άποψη. Θα πω εδώ τη δική μου, για όποιον ενδιαφέρεται.
[1] Το τραμ, φυσικά, πρέπει να μπει στο κέντρο της Αθήνας (όπως και του Πειραιά, κάτι που κουτσά-στραβά προχωρά ήδη), αλλιώς λειτουργεί λειψά. Τι πιο φυσικό, από το να συνεχίσει βόρεια, μέσω Πανεπιστημίου. Κι από εκεί, Πατησίων ή/και 3ης Σεπτεμβρίου και όπου φτάσει - ας "μιλήσουν" οι μελετητές.
(Σημείωση: Δεν έχει νόημα να πάμε πίσω και να δούμε αν θα έπρεπε να έχει καν γίνει το τραμ - που ήταν άλλη μια σπονδή στον Τρίτση. Έγινε, υπάρχει και το μόνο λογικό είναι, να δούμε πώς θα λειτουργήσει καλύτερα.)
[2] Για την Πανεπιστημίου, δυστυχώς θεωρήθηκε "δογματικά" δεδομένο το ότι θα πεζοδρομηθεί. Ούτε ένα από τα "σενάρια" που παραθέτουν οι συνάδελφοι συγκοινωνιολόγοι δεν εξετάζει το να διατηρηθεί με κάποιο τρόπο η κυκλοφορία. Με το καλημέρα σας, πεζόδρομος, κι αν σας αρέσει. Γιατί να μην εξετάσουμε μια εναλλακτική προσέγγιση όπως αυτή της βαρκελωνέζικής Ράμπλα, όπως προτείνει ένας φίλος, με μια λωρίδα ανά κατεύθυνση στην άκρη; Κι αν η διατήρηση μιας κάποιας κυκλοφορίας, πέρα από την αντικειμενική της χρησιμότητα (αποφυγή "στραγγαλισμού"), έχει και ψυχολογικά πλεονεκτήματα για όσους φοβούνται τη μετατροπή όλης της Πανεπιστημίου σε ζώνης no-go νυχτερινού (κι όχι μόνο) εγκλήματος, όπως είναι σήμερα το βόρειο μισό της από το Οφθαλμιατρείο και πέρα;
Όοοχι... Άπαξ και εμφανίζεται στο χάρτη του Ρυθμιστικού του '85 ("του Τρίτση"...), που είναι και Νόμος, τέρμα και τελείωσε. Θα γίνει πεζόδρομος. Το ακούμε και αυτό.
Είναι δυνατόν;
Έστω και τώρα, που δεν έχουν "πέσει" σφραγίδες, ούτε φυσικά "τσαπιές", προλαβαίνουμε να ξανασκεφτούμε.
Rethink, σωστά;
Δεν πειράζει που έγιναν αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Ουκ ολίγοι κοσμούν τα συρτάρια και τις κορνίζες. Το κόστος τους είναι μικρό σε σχέση με το κατασκευαστικό - και το έμμεσο κόστος από τις επιπτώσεις των παρεμβάσεων.
Να το ξαναδούμε το θέμα, πιο ανοιχτά, γιατί το αξίζει. Για την Πανεπιστημίου μιλάμε, όχι για το αν θα μπουν σαμαράκια στην οδό Παναγνώστου της τάδε γειτονιάς.
Ήδη από τη δεκαετία του '80, σίγουρα αρκετά πριν αγοράσω την κάρτα, είχε διατυπωθεί η πρόταση πεζοδρόμησης της κεντρικής αυτής οδού. Η πατρότητα της ιδέας αποδίδεται στο μακαρίτη Αντώνη Τρίτση. Ο πρόωρα χαμένος, αλλοτινός υπουργός και δήμαρχος Αθηναίων, έμεινε στην ιστορία ως οραματιστής και φιλότιμος πολιτικός. Δεν χωρούσε στο στενό πασοκικό κορσέ και γι' αυτό ο Ανδρέας Παπανδρέου τον έδιωξε. Ο Τρίτσης "αγκαλιάστηκε" από τη Δεξιά και έγινε ο ουσιαστικός διάδοχος του Έβερτ στο Δήμο μετά τη νίκη της ΝΔ. Νομίζω ότι ενσαρκώνει όσο λίγοι (στην "ομάδα" αυτή βλέπω και το Σαββόπουλο με την εκπομπή Ζήτω το Ελληνικό Τραγούδι) την απότομη ελληνοκεντρική στροφή της κοινωνίας γύρω στο '87 - στροφή που ακολούθησε διάφορες μαζεμένες σοσιαλίζουσες ή εκσυγχρονιστικές αλλαγές που έγιναν επί Πασόκ μεταξύ '81-'85, η λάμψη των οποίων (όπως και του ίδιου του Πασόκ) μειώθηκε μετά τη διετία λιτότητας '85-'87.
Ο Τρίτσης, παρά το σύντομο της διαδρομής του, άφησε παρακαταθήκες που ακολουθήθηκαν έκτοτε με συνέπεια. Είναι ο εισηγητής (αν όχι ο εμπνευστής) της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στα γυμνάσια (κι όχι μόνο στα Λύκεια). Κεντρική όμως θέση στη συλλογική ανάμνηση του Τρίτση έχουν οι πολεοδομικές παρεμβάσεις που πρότεινε, που εκτός από την πεζοδρόμηση Πανεπιστημίου περιελάμβαναν κι ένα τραμ.
Το πέρασμα του Τρίτση από το Υπουργείο και το Δήμο (κι όχι βέβαια μόνο του, ας μην αγνοήσουμε τον Οργανισμό Ρυθμιστικού και το ΥΧΟΠ, από τις μέρες Μάνου ήδη) δημιούργησε μια "σχολή" επιστημόνων, που αναμφίβολα έως τότε έλειπε (ως δημόσια παρουσία). Την πολιτική αυτονόμηση του Τρίτση τη μιμήθηκε και αυτή η "σχολή", με αποτέλεσμα π.χ. ο Θάνος Βλαστός, γνωστός και ως "ο οικολόγος συγκοινωνιολόγος", να αποτελέσει στενό συνεργάτη του Δημήτρη Αβραμόπουλου. Τόσο στενό, που τον ακολούθησε στο κομματικό εγχείρημα (ΚΕΠ), σε συνέχεια της συνεργασίας τους στα αυτοδιοικητικά.
Ο Βλαστός, που πρωτοποριακά για τα ελληνικά δεδομένα χάραξε (και χαράζει) νέους "δρόμους", μιλώντας και γράφοντας για το ποδήλατο (κι όχι μόνο) - στη χώρα του μπετόν και των δεινοσαυρικών αντιλήψεων, βλ. ΚΤΕΛ, αυτοκίνηση-über-alles κ.ά. - εμφανίζεται συχνά σε συνέδρια και άλλες εκδηλώσεις. Σε αρκετές απ' αυτές, στη δεκαετία του 2000 αν δεν κάνω λάθος, τον έβλεπα με μια νεαρώτερη κυρία, στενή του συνεργάτιδα, ονόματι Τίνα Μπιρμπίλη.
Το 2009 την έμαθε το πανελλήνιο, καθώς έγινε Υπουργός Περιβάλλοντος (πάω στοίχημα ότι κάπου έχετε ακούσει όλοι για το γυμναστήριο στο οποίο είχε γνωρίσει το ΓΑΠ). Και το 2010, ενώ η Ελλάδα άρχισε να μπαίνει στη δίνη των μέτρων αντιμετώπισης της χρεωκοπίας της, το νέο αυτό Υπουργείο προχώρησε σε μια ακόμη σπονδή στο βωμό της λατρείας Αντώνη Τρίτση - ή, αν θέλετε, στο επόμενο βήμα της Tritsch Tratsch Polka. Εκείνη τη χρονιά, λοιπόν, ξεκίνησε η ιστορία με το Rethink Athens, τους διαγωνισμούς του, τις μελέτες κ.λπ., με βασικό άξονα την Πανεπιστημίου και την πεζοδρόμησή της.
Το διαθέσιμο υλικό είναι αρκετό και αξίζει να το διαβάσει όποιος θέλει να διαμορφώσει τη δική του άποψη. Θα πω εδώ τη δική μου, για όποιον ενδιαφέρεται.
[1] Το τραμ, φυσικά, πρέπει να μπει στο κέντρο της Αθήνας (όπως και του Πειραιά, κάτι που κουτσά-στραβά προχωρά ήδη), αλλιώς λειτουργεί λειψά. Τι πιο φυσικό, από το να συνεχίσει βόρεια, μέσω Πανεπιστημίου. Κι από εκεί, Πατησίων ή/και 3ης Σεπτεμβρίου και όπου φτάσει - ας "μιλήσουν" οι μελετητές.
(Σημείωση: Δεν έχει νόημα να πάμε πίσω και να δούμε αν θα έπρεπε να έχει καν γίνει το τραμ - που ήταν άλλη μια σπονδή στον Τρίτση. Έγινε, υπάρχει και το μόνο λογικό είναι, να δούμε πώς θα λειτουργήσει καλύτερα.)
[2] Για την Πανεπιστημίου, δυστυχώς θεωρήθηκε "δογματικά" δεδομένο το ότι θα πεζοδρομηθεί. Ούτε ένα από τα "σενάρια" που παραθέτουν οι συνάδελφοι συγκοινωνιολόγοι δεν εξετάζει το να διατηρηθεί με κάποιο τρόπο η κυκλοφορία. Με το καλημέρα σας, πεζόδρομος, κι αν σας αρέσει. Γιατί να μην εξετάσουμε μια εναλλακτική προσέγγιση όπως αυτή της βαρκελωνέζικής Ράμπλα, όπως προτείνει ένας φίλος, με μια λωρίδα ανά κατεύθυνση στην άκρη; Κι αν η διατήρηση μιας κάποιας κυκλοφορίας, πέρα από την αντικειμενική της χρησιμότητα (αποφυγή "στραγγαλισμού"), έχει και ψυχολογικά πλεονεκτήματα για όσους φοβούνται τη μετατροπή όλης της Πανεπιστημίου σε ζώνης no-go νυχτερινού (κι όχι μόνο) εγκλήματος, όπως είναι σήμερα το βόρειο μισό της από το Οφθαλμιατρείο και πέρα;
Όοοχι... Άπαξ και εμφανίζεται στο χάρτη του Ρυθμιστικού του '85 ("του Τρίτση"...), που είναι και Νόμος, τέρμα και τελείωσε. Θα γίνει πεζόδρομος. Το ακούμε και αυτό.
Είναι δυνατόν;
Έστω και τώρα, που δεν έχουν "πέσει" σφραγίδες, ούτε φυσικά "τσαπιές", προλαβαίνουμε να ξανασκεφτούμε.
Rethink, σωστά;
Δεν πειράζει που έγιναν αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί. Ουκ ολίγοι κοσμούν τα συρτάρια και τις κορνίζες. Το κόστος τους είναι μικρό σε σχέση με το κατασκευαστικό - και το έμμεσο κόστος από τις επιπτώσεις των παρεμβάσεων.
Να το ξαναδούμε το θέμα, πιο ανοιχτά, γιατί το αξίζει. Για την Πανεπιστημίου μιλάμε, όχι για το αν θα μπουν σαμαράκια στην οδό Παναγνώστου της τάδε γειτονιάς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου