26 Μαρ 2012

Σαρανταφεύγα

Στην Ελλάδα μετά το '74 τα μικρά κόμματα ιδιοτελώς ζητούσαν πάντα την απλή αναλογική, την οποία εξίσου ιδιοτελώς απέρριπταν Πασόκ και ΝΔ. Το δικαιότερο από τα εκλογικά συστήματα που εφαρμόστηκαν μεταπολιτευτικά ήταν αυτό που ο καταρρέων Ανδρέας Παπανδρέου θέσπισε το '89, με το οποίο η αυτοδυναμία εξασφαλιζόταν με ένα ποσοστό λίγο κάτω του 50%. Νομίζω ότι η Ελευθεροτυπία το είχε τότε χαρακτηρίσει ως σχεδόν απλή αναλογική*. Τι πιο δίκαιο; Για να κυβερνήσεις, έπρεπε να στηρίζεσαι κοινοβουλευτικά από δυνάμεις που εκπροσωπούν μια καθαρή λαϊκή πλειοψηφία - και όχι ποσοστά του σαράντα κάτι που συνήθως συγκέντρωνε ο νικητής των εκλογών.

Το Πασόκ τότε, παρά την παράλυση (άρρωστος ηγέτης, σκάνδαλο Κοσκωτά, εχθρικός τύπος), κρατήθηκε σε εκλογική δύναμη που σήμερα ο Βενιζέλος μόνο να ονειρεύεται μπορεί. Με τα ποσοστά 38-41% μπλόκαρε την αυτοδυναμία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη στις τρεις διαδοχικές τους αναμετρήσεις. Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία που στήριξε την κυβέρνηση ΝΔ το 1990 ήταν οριακή και δεν θα υπήρχε χωρίς το κόμμα Στεφανόπουλου, τη ΔΗΑΝΑ του 1%.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Σκοπός μου εδώ δεν είναι η αντιγραφή κεφαλαίων της τότε πολιτικής μας ιστορίας - αλλά η υπενθύμιση, ότι το φόβητρο της ακυβερνησίας, που συχνά θα το βρίσκουμε μπροστά μας από εδώ και μπρος, δεν είναι καινούργιο.

Οι μεγάλοι του δικομματισμού ενδιαφέρονταν, μέχρι πρότινος, να κυβερνούν μόνος του ο καθένας (και συχνά να αποτρέπουν, με κάθε κόστος, τον αντίπαλό τους από το να το πετυχαίνει). Δεν νομίζω ότι το φθινόπωρο του 2009 ήμουν ο μόνος που διαπίστωνε το αδιέξοδο των εν λόγω "πλειοψηφιών". Δυστυχώς όμως ο ΓΑΠ, παρόλα τα ωραία του προεκλογικά λόγια περί γερμανικού εκλογικού συστήματος, αμέσως μετά τη νίκη του διευκρίνισε (μέσω του διάπυρου εκσυγχρονιστή κ. Μιλτιάδη Παπαϊωάννου) ότι δεν εννοούσε, δα, πως θα το εισαγάγει και ατόφιο, με την αναλογικότητα δηλαδή που αποτελεί βασικό του γνώρισμα.

Ούτως ή άλλως, οι επόμενες εκλογές θα γίνονταν με το ισχύον σύστημα** - και απ' ό,τι φαίνεται και οι μεθεπόμενες με το ίδιο θα γίνουν, οι νυν συγκυβερνώντες δεν βλέπουν το λόγο να το αλλάξουν. Προφανώς, Πασόκ και ΝΔ επαναπαύονται (και αυτό τάζουν και στους ξένους): Αν δεν έρθει ο κόσμος ανάποδα, μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία οι δυο τους (μαζί, πια) θα την εξασφαλίσουν. Κι έτσι θα κυβερνήσουν. Ακόμη κι αν αθροιστικά πάνε στο 40% ή το πολύ 55%, που γράφει και ο Derbeder. Λες και το κυβερνάν είναι μόνο το να περνάς (κ)οπαδικώς προκάτ νομοσχέδια από τη Βουλή.

Το 55% είναι προτιμότερο όμως του 40%, κι έτσι θα πρέπει να περιμένουμε:
(α) την αναβολή καθορισμού ημερομηνίας εκλογών, για να βρουν χρόνο να μας "πείσουν" Πασόκ και ΝΔ,
(β) τις κάθε είδους επιθέσεις προς τα μικρότερα κόμματα (μεταξύ μας, κάποιες τέτοιες επιθέσεις έχουν αντικειμενικό "πάτημα" - π.χ. στο χώρο του κέντρου, τι νόημα έχει να ανταγωνίζονται κομματίδια όπως η Φιλελεύθερη Συμμαχία, μονοπρόσωπες "κινήσεις" όπως του Μάνου, οικογενειοκρατικά αποκόμματα όπως της Ντόρας και παρ' ολίγον γκρουπούσκουλα φιλελεύθερης διανόησης με ολίγη από Κιλκίς;),
(γ) τις προτροπές για "υπευθυνότητα" και τα ανύπαρκτα*** διλήμματα όπως μνημόνιο-αντιμνημόνιο ή ευρώ-δραχμή,
(δ) το χειρότερο, μια σειρά από επαναληπτικές εκλογές λόγω "αδυναμίας συγκυβέρνησης", μέχρι να επιτευχθεί αυτοδυναμία (νομίζω κάτι σχετικό άκουσα να λέει ο ανεκδιήγητος Φαήλος).

Ακυβερνησία δεν θα έχουμε με τη μη αυτοδυναμία ή τη μη κυριαρχία της συμμαχίας Πασόκ-ΝΔ. Ακυβερνησία έχουμε ουσιαστικά τώρα, που οι αποφάσεις είτε αναβάλλονται μέχρι να υπάρξει η πολιτική κάθαρση, είτε είναι τελείως ασύνδετες με οποιαδήποτε διαδικασία διαβούλευσης και γενικότερα πολιτικής (βλ. τροπολογίες και πολυνομοσχέδια, σε θέματα μάλιστα άσχετα με το μνημόνιο, που αυτό άντε, ας το δεχτούμε ως "έκτακτη ανάγκη" ξεχνώντας, για λίγο, τα όσα διαφαίνονταν πριν το φθινόπωρο 2009 και τους χειρισμούς που έγιναν μετά απ' αυτό).

Παραβλέποντας - για μία φορά - τις αδυναμίες του ΚΚΕ, του Σύριζα, του Κουβέλη, του Καμμένου, του Καρατζαφέρη, της Χρυσής Αυγής, των Οικολόγων, της Ντόρας και όποιου άλλου κατά τις δημοσκοπήσεις έστω αγγίζει το 3% (και εύχομαι να προστεθούν κι άλλοι, όπως οι "Πειρατές", στην "παρέα" αυτή), ως πολίτες οφείλουμε να ενισχύσουμε όλους τους ανωτέρω με τις ψήφους μας.

Κάποιοι από αυτούς μπορεί να συμμαχήσουν με τους δύο μεγάλους ή με τον έναν τους, σε μια κυβέρνηση κοινοβουλευτικής αλλά και λαϊκής πλειοψηφίας. Θαύματα δεν θα γίνουν. Το μνημόνιο (αλλά και το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι) έχει "απλοποιήσει" το ρόλο του κράτους-έθνους και της εκτελεστικής του ηγεσίας. Ο όποιος σχηματισμός εξουσίας, ανεξάρτητα από το αν θα είναι "κεντρώος", "δεξιός" ή "αριστερός", άσχετα από το πόσο λίγο θα εμπνέει, θα έχει ένα πλεονέκτημα (ή έτσι θέλω να πιστεύω) σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση: κανείς (μας) δεν θα μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν ήταν υποψιασμένος, ότι ξεγελάστηκε, ήλπισε, απογοητεύτηκε - και όλοι μας θα έχουμε (ελπίζω) εκφραστεί χωρίς να περιοριζόμαστε στα συνηθισμένα πολυσυλλεκτικά τσουβάλια.

















* Παραλίγο να γίνει ακόμη απλούστερη η αναλογική, στην περίοδο '89-'90 είχαν προταθεί (πάλι από πλευράς Πασόκ και πάλι ιδιοτελώς) βελτιώσεις στον τρόπο υπολογισμού του εκλογικού μέτρου, που όμως δεν πέρασαν.


** Ευτυχώς κάποτε έγινε κατανοητό ότι δεν μπορεί να αλλάζει η κυβέρνηση όποτε της καπνίσει τον εκλογικό νόμο. Κάτι ήταν κι αυτό.

*** Ανύπαρκτα τα διλήμματα αυτά, διότι δίλημμα έχεις όταν υπάρχει αρθρωμένη εναλλακτική λύση.

Δεν υπάρχουν σχόλια: