Έξοδος (κινδύνου)

Στο σκαμνί οι δημοσκόποι με αφορμή τις φετινές έρευνες "εξόδου"! (Ο Γ. Καρατζαφέρης περιμένει ακόμη την "απολογία" τους.)

Αυτές οι έρευνες θα υπάρχουν όσο υπάρχει ο ανταγωνισμός των καναλιών να δώσουν "αποκλειστική πρόβλεψη" του αποτελέσματος. Δεν τις γεννήσαμε στην Ελλάδα (εξ ου και η χρήση του ξένου όρου "exit poll" - που σε ένα παλιό άρθρο της Λάσπης είχαμε προτείνει να μεταγλωττιστεί σε ..."έκζυπο"). Και συν τοις άλλοις δίνουν πρόσθετες πληροφορίες που δεν αποτυπώνονται στο επίσημο αποτέλεσμα: π.χ. πώς διαφοροποιείται η ψήφος του δείγματος ανά φύλο, ηλικία, κοινωνικο-οικονομική "τάξη" κ.λπ.

Δυστυχώς το μάθημα του 2000 το ξεχάσαμε & το ξέχασαν οι δημιουργοί εντυπώσεων. Κάθε στατιστική έρευνα έχει ένα εύρος +/- που λέγεται διάστημα εμπιστοσύνης για πιθανότητα Χ%. Αν π.χ. προβλέψουμε ότι η Φιλελεύθερη Συμμαχία (λέμε τώρα) θα πάρει 17% με διάστημα εμπιστοσύνης +/- 1% για πιθανότητα "95%", αυτό σημαίνει ότι:

• κατά 95%, το "ακριβές" ποσοστό της Φ.Σ. θα είναι μεταξύ 16% και 18%

Φυσικά ο Ευαγγελάτος, ο Χατζηνικολάου και όλοι οι καλοί άνκορμεν, δεν θα μπερδέψουν τον κόσμο με "στατιστική θεωρία" (αν μπορεί να πει κανείς ότι αυτό που έγραψα ΣΕ ΜΙΑ ΓΡΑΜΜΗ είναι καμιά τεράστια θεωρία - και ούτε είναι ΤΟΣΟ αδαείς και αμόρφωτοι πια οι Έλληνες). Θα πουν ότι:

• η Φ.Σ. θα πάρει "17%" ή "μεταξύ 16%-18%"

Μέχρι εδώ καλά. Συνήθως πέφτουν μέσα. Φέτος οι περισσότεροι υπερτίμησαν τη μέση διαφορά Πασόκ-ΝΔ, υποτίμησαν τον ΛΑΟΣ και τους μικρούς, και υπερτίμησαν (πάλι) τους Οικολόγους-Πράσινους και λίγο την Αριστερά. Το ότι οι περισσότεροι γενικά συμφωνούσαν στα ίδια λάθη, δείχνει "συστηματικό σφάλμα" που -όπως έγραψα ήδη- δεν θεωρώ άσχετο με την αποχή και το πώς ανάγουμε (σταθμίζουμε) το δείγμα στο σύνολο του πληθυσμού.

Το "λάθος" που έκαναν οι άνκορμεν αλλά και εμείς ως κοινό, δεν διαφέρει από αυτό που έγινε το 2000. Τότε, θυμίζω, οι δημοσκοπήσεις εξόδου έδειχναν τα 2 μεγάλα κόμματα με εύρη που αλληλεπικαλύπτονταν. Π.χ. (δεν θυμάμαι τα ακριβή νούμερα), 40,5-42,5 ο ένας και 41-43 ο άλλος. Εκεί, η μόνη σωστή εκτίμηση είναι "θα είναι ντέρμπυ" και "η στατιστική σηκώνει ψηλά τα χέρια"! Τι κάναμε όμως; Ζάπινγκ! Διαβάσαμε τα 5 ή 6 γκάλοπ, βγάλαμε (με τη βοήθεια ίσως και των ενθουσιωδών τηλεαστέρων) τον "μέσο όρο των μέσων όρων" και συμπεράναμε (αυθαίρετα!) ότι η ΝΔ κερδίζει! Η συνέχεια (με Κενταύρους και γαϊδάρους...) είναι γνωστή.

Φέτος, που υποτίθεται ότι η διαφορά Πασόκ-ΝΔ θα ήταν "καθοριστική" (για τι πράγμα ακριβώς; Τέλος πάντων...), φαγωθήκαμε να δούμε αν θα ήταν 3, 4 ή 6 μονάδες. Τα "έκζυπα" από μόνα τους δεν δίνουν τέτοιες απαντήσεις. Το μόνο που θα μπορούσαμε εύλογα να συμπεράνουμε ήταν: το Πασόκ σίγουρα θα κέρδιζε και ότι οι 4 μικρομεσαίοι θα έμπαιναν στην ευρωβουλή (πρώτα ΚΚΕ, μετά ΛΑΟΣ, μετά ΣΥΝ & Ο-Π - ασαφές με ποια σειρά οι 2 τελευταίοι). Τίποτε άλλο! Εμείς (με βοήθεια τηλεόρασης, πάλι) βγάλαμε μέσους όρους κ.λπ. - και να η συζήτηση για το αν η διαφορά είναι +6 ή μικρότερη! Η συνέχεια, προβλέψιμη και πάλι: Γιατί τα πρώτα αποτελέσματα του ΥΠ.ΕΣ. δείχνουν +2; (Διότι αργεί να ενσωματωθεί όπως πάντα η Β' Αθήνας). Μήπως σκόπιμα κρύβουν τη διαφορά για να μη βγει εντελώς κλαμμένος στο Ζάππειο ο Καραμανλής; (Εδώ τι να απαντήσεις...;)

Δεν προσπαθώ να υπερασπιστώ τους επιχειρηματίες των εταιρειών δημοσκοπήσεων, υπόκεινται ίσως σε σκοπιμότητες και είναι αλήθεια ότι πολλοί χρίζουν τον εαυτό τους "πολιτικό αναλυτή". Εμείς όμως - οι θεατές/πολίτες - έχουμε τον κύριο ρόλο στην νοητική "επεξεργασία" των όσων βλέπουμε και ακούμε. Πριν "πυροβολήσουμε" τις δημοσκοπήσεις ως εργαλείο, ας σκεφτούμε λίγο.

Στο τέλος, μικρό το κακό. Το άλλο πρωί τα πραγματικά αποτελέσματα είναι διαθέσιμα και κάθε κατεργάρης μπαίνει στον πάγκο του. Και η βραδιά δεν έχει και πολλή πλάκα χωρίς "τζερτζελέ", "ίντριγκα", υπερβολές, νεύρα, ανακρίβειες κ.λπ. Φίλος μου έστειλε μήνυμα γύρω στις 8μμ της Κυριακής 7/6, παρομοιάζοντας τις αρχικές "εκτιμήσεις" (+6) με το περίφημο 73-38 (ΟΣΦΠ-ΠΑΟ)! Ε, δεν ήταν τελικά έτσι, ούτε όμως και διαφορά Βερολίνου (νίκη στο καλάθι). Κάπου στη μέση "έκατσε"...